کمبود ویتامین A یک مشکل بزرگ سلامت عمومی در بسیاری از کشورهای با درآمد کم و متوسط است که به ویژه بر کودکان، زنان سنین باروری و زنان باردار تاثیر میگذارد. غنیسازی غذاهای اصلی با ویتامین A برای افزایش مصرف ویتامین A در بین این گروهها استفاده شده است.
ارزیابی اثرات غنیسازی مواد غذایی اصلی با ویتامین A برای کاهش کمبود ویتامین A و بهبود پیامدهای مربوط به سلامت در جمعیت عمومی بیشتر از دو سال سن.
ما پایگاههای اطلاعاتی بینالمللی زیر را بدون محدودیت زبانی یا زمانی جستوجو کردیم: پایگاه ثبت مرکزی کارآزماییهای کنترل شده کاکرین (CENTRAL ؛Cochrane Central Register of Controlled Trials) (شماره 6، 2018)؛ در کتابخانه کاکرین، MEDLINE و MEDLINE In Process OVID؛ Embase OVID؛ CINAHL Ebsco؛ Web of Science (ISI) SCI؛ SSCI؛ CPCI‐exp and CPCI‐SSH؛ BIOSIS (ISI)؛ POPLINE؛ Bibliomap؛ TRoPHI؛ ASSIA (Proquest)؛ IBECS؛ SCIELO؛ Global Index Medicus ‐ AFRO and EMRO؛ LILACS؛ PAHO؛ WHOLIS؛ WPRO؛ IMSEAR؛ IndMED و Native Health Research Database. ما همچنین clinicaltrials.gov و پلتفرم بینالمللی ثبت کارآزماییهای بالینی را برای شناسایی مطالعات در حال انجام و منتشرنشده جستوجو کردیم. تاریخ آخرین جستوجو، 19 جولای 2018 بود.
ما کارآزماییهای جداگانه یا خوشهای-تصادفیسازی و کنترلشده (RCTs ؛randomised controlled trials) را وارد کردیم. مداخله شامل غنیسازی غذاهای اصلی (شکر، روغنهای خوراکی، چربیهای خوراکی، آرد ذرت یا ذرت، آرد گندم، شیر و محصولات لبنی، و چاشنیها وسسها) با ویتامین A به تنهایی یا در ترکیب با دیگر ویتامینها و مواد معدنی بود. ما جمعیت عمومی بیش از دو سال (شامل زنان باردار و شیرده) را از هر کشوری وارد کردیم.
دو نویسنده مرور بهطور مستقل از هم صلاحیت مطالعات را برای ورود غربالگری و ارزیابی کردند، دادهها را از مطالعات واردشده استخراج کرده و خطر سوگیری (bias) آنها را ارزیابی کردند. ما از متودولوژی استاندارد کاکرین برای انجام مرور استفاده کردیم.
ما 10 کارآزمایی تصادفیسازی و کنترلشده را شامل 4455 شرکتکننده وارد کردیم. تمام مطالعات در کشورهای با درآمد پایین و متوسط انجام شده بودند که در آنها کمبود ویتامین A یک مساله سلامت عمومی بود. یکی از کارآزماییهای واردشده شامل دادههای مربوط به پیامدهای مورد نظر نبود.
سه کارآزمایی به مقایسه تهیه مواد غذایی اصلی غنیشده با ویتامین A در برابر مواد غذایی اصلی غنی نشده پرداختند، پنج کارآزمایی به مقایسه تهیه مواد غذایی اصلی غنیشده با ویتامین A همراه با دیگر ریزمغذیها در برابر مواد غذایی اصلی غنی نشده پرداختند، و دو کارآزمایی به مقایسه تهیه مواد غذایی اصلی غنیشده با ویتامین A همراه با دیگر ریزمغذیها در مقابل هیچ مداخلهای پرداختند. هیچ مطالعهای به مقایسه تهیه مواد غذایی اصلی غنیشده با ویتامین A بهتنهایی در مقابل هیچ مداخلهای نپرداخته بود.
مدتزمان این مداخلات از سه تا نه ماه متغیر بود. ما شش مطالعه را در معرض خطر بالای سوگیری کلی ارزیابی کردیم. سازمانهای دولتی، سازمانهای غیردولتی، بخش خصوصی و موسسات آموزشی بودجه این تحقیقات را تامین کردند، به نظر نمیرسد که منابع مالی نتایج را تحریف کرده باشند.
مواد غذایی اصلی غنیشده با ویتامین A در برابر مواد غذایی اصلی غنی نشده
ما مطمئن نیستیم که غنیسازی غذاهای اصلی با ویتامین A به تنهایی تفاوت اندک یا هیچ تفاوتی را در غلظت سرمی رتینول ایجاد میکند (تفاوت میانگین (MD): 0.03 میلیمول/ لیتر؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.06- تا 0.12؛ 3 مطالعه؛ 1829 شرکتکننده، I² = %90؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). مشخص نیست که ویتامین A به تنهایی خطر کمبود تحت بالینی ویتامین A را کاهش میدهد (خطر نسبی (RR): 0.45؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.19 تا 1.05؛ 2 مطالعه؛ 993 شرکتکننده؛ I² = %33؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). قطعیت شواهد عمدتا تحت تاثیر خطر سوگیری، عدم دقت و ناهمگونی قرار داشت.
مشخص نیست غنیسازی ویتامین A کمبود بالینی ویتامین A را که به صورت کوری شبانه تعریف میشود، کاهش میدهد (RR: 0.11؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.01 تا 1.98؛ 1 مطالعه؛ 581 شرکتکننده؛ I² = %33؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). قطعیت شواهد عمدتا تحت تاثیر خطر سوگیری، عدم دقت و ناهمگونی قرار داشت.
مواد غذایی اصلی غنیشده با ویتامین A در برابر عدم مداخله
هیچ مطالعهای دادهای را برای این مقایسه فراهم نکرده بود.
مواد غذایی اصلی غنیشده با ویتامین A همراه با دیگر ریزمغذیها در برابر همان مواد غذایی اصلی غنی نشده
غنیسازی مواد غذایی اصلی با ویتامین A همراه با دیگر ریزمغذیها ممکن است غلظت سرمی رتینول را افزایش ندهد (MD: 0.08 میلیمول/لیتر؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.06- تا 0.22؛ 4 مطالعه؛ 1009 شرکتکننده؛ I² = %95؛ شواهد با قطعیت پائین). قطعیت شواهد عمدتا تحت تاثیر خطر سوگیری و عدم دقت جدی قرار داشت.
در مقایسه با مواد غذایی اصلی غنی نشده، غنیسازی مواد غذایی اصلی با ویتامین A همراه با دیگر ریزمغذیها ممکن است خطر کمبود تحت بالینی ویتامین A را کاهش دهد (RR: 0.27؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.16 تا 0.49؛ 3 مطالعه؛ 923 شرکتکننده؛ I² = %0؛ شواهد با قطعیت متوسط). قطعیت شواهد عمدتا تحت تاثیر خطر سوگیری جدی قرار داشت.
مواد غذایی اصلی غنیشده با ویتامین A همراه با دیگر ریزمغذیها در برابر عدم مداخله
غنیسازی مواد غذایی اصلی با ویتامین A همراه با دیگر ریزمغذیها ممکن است غلظت سرمی رتینول را افزایش دهد (MD: 0.22 میلیمول/لیتر؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.15 تا 0.30؛ 2 مطالعه؛ 318 شرکتکننده؛ I² = %0؛ شواهد با قطعیت پائین). در مقایسه با عدم مداخله، مشخص نیست آیا مداخله انجام شده خطر کمبود تحت بالینی ویتامین A را کاهش میدهد (RR: 0.71؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.52 تا 0.98؛ 2 مطالعه؛ 318 شرکتکننده؛ I² = %0؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). قطعیت شواهد عمدتا تحت تاثیر خطر سوگیری و عدم دقت جدی قرار داشت.
هیچ کارآزمایی در مورد پیامدهای موربیدیتی به هر علتی، مرگومیر به هر علتی، عوارض جانبی، دریافت غذا، ناهنجاریهای مادرزادی (برای زنان باردار) یا غلظت شیر مادر (برای زنان شیرده) گزارشی ارائه نکرده است.
غنیسازی مواد غذایی اصلی با ویتامین A بهتنهایی، ممکن است تفاوت اندک یا هیچ تفاوتی در غلظتهای سرمی رتینول یا خطر کمبود تحت بالینی ویتامین A داشته باشند. در مقایسه با مواد غذایی غنیسازی نشده، تامین غذای اصلی غنیشده با ویتامین A به همراه دیگر ریزمغذیها ممکن است غلظت سرمی رتینول را افزایش ندهد، اما احتمالا خطر کمبود تحت بالینی ویتامین A را کاهش میدهد.
در مقایسه با عدم مداخله، غنیسازی غذاهای اصلی با ویتامین A به همراه به همراه دیگر ریزمغذیها ممکن است غلظت سرمی رتینول را افزایش دهند، هرچند مشخص نیست که آیا مداخله خطر کمبود تحت بالینی ویتامین A را کاهش میدهد یا خیر، زیرا قطعیت شواهد بسیار پائین بودند.
این امکان وجود نداشت که تاثیر غنیسازی مواد غذایی اصلی را روی پیامدهایی نظیر مرگومیر، موربیدیتی، عوارض جانبی، ناهنجاریهای مادرزادی یا ویتامین A شیر مادر تخمین زد.
به نظر نمیرسد که نوع منبع تامین بودجه مطالعات، نتایج آنالیز را تحریف کرده باشد.