پیشینه
واریسها، عروقی با دیوارههای نازک کشیده شده هستند که در دیوارهای مری و معده افراد مبتلا به فشار خون بالا در گردش پورتال (رگهای خونی که کبد را با خون گرفته شده از رودهها تامین میکنند) یافت میشوند. خونریزی از واریسها غیر‐معمول نیست و شاید تهدید کننده زندگی باشد. درمان خط اول برای این خونریزی، استفاده از داروها و اندوسکوپی (استفاده از یک لوله بلند مجهز به دوربین برای مکانیابی و خارج کردن واریسها با باندهای الاستیک) است. اکثر افراد به درمان خط اول پاسخ میدهند، اما تعدادی به خونریزی ادامه خواهند داد یا خونریزی تکرار خواهد کرد. این گروه آخر نیازمند درمانهای بیشتری به شکل شانتها (لولههایی هستند که خون را از گردش پورتال مستقیما به قلب منحرف میکنند) هستند. دو نوع شانت وجود دارد؛ یکی که از طریق جراحی ایجاد میشود و شانت جراحی نامیده میشود، دیگری با کمک دستگاه اولتراسوند ایجاد شده و شانت رادیولوژیک نامیده میشود. هر دو نوع شانتها مزایا و مضرات خود را دارند. این مرور برای تعیین اینکه شانتهای جراحی در درمان خونریزی مداوم و مکرر ناشی از واریسها در افراد مبتلا به سیروز (بیماری مزمن کبدی که در آن سلولهای نرمال کبدی با زخم سخت جاگذاری میشود) بهتر از شانت رادیولوژیک هستند یا خیر، انجام شد.
ویژگیهای مطالعه
ما چهار کارآزمایی بالینی تصادفیسازی شده را پیدا کردیم که در آن 496 شرکتکننده بزرگسال مجاز به دریافت یک شانت جراحی یا شانت رادیولوژیک بودند. در طراحی کارآزماییها مشکلاتی وجود داشت، به طوری که آنها تعداد کمی را از شرکتکنندگان داشتند و از انواع مختلف شانت استفاده کردند. هر چهار کارآزمایی را در معرض خطر بالای سوگیری (bias) قضاوت کردیم (کارآزماییها ممکن است تاثیر واقعی درمان شانتها را بیش از حد تخمین زده باشند).
نتایج کلیدی
زمانی که ما شانتهای جراحی را با شانت رادیولوژیک مقایسه کردیم، تفاوتی را در تعداد شرکتکنندگانی که طی 30 روز درمان فوت کردند و تعداد بیمارانی که به انسفالوپاتی (بیماری مغزی که توکسینها کبد را بایپس کرده و به مغز میرسند) مبتلا شدند، نیافتیم. شواهدی را یافتیم که نشان میدادند، زمانی که تعداد افراد فوت شده در پنج سال پس از درمان یا افرادی که خونریزی مکرر داشتند یا به درمان مجدد نیاز داشتند یا شانت آنها بسته شده بود، در نظر گرفته شدند، شانت رادیولوژیک آسیبهای بیشتری ایجاد کرد، زیرا این موارد در گروه شانت رادیولوژیک بیشتر دیده شدند.
نتیجهگیریها
بهنظر میرسد شانتهای جراحی بهتر از شانت رادیولوژیک برای درمان خونریزی مداوم و مکرر ناشی از واریسها در افراد مبتلا به سیروز کبدی باشد. با توجه به قطعیت بسیار پائین شواهد به دلیل مشکلات طراحی کارآزماییها و تعداد ناکافی شرکتکنندگان، مطمئن نیستیم که نتیجهگیری ما درست است یا خیر. کارآزماییهای آینده با طراحی بهتر و تعداد کافی شرکتکنندگان احتمالا نتایجی را تولید خواهند کرد که قابل اعتماد هستند.