سوال مطالعه مروری
ما شواهد موجود را در مورد تاثیر استفاده از دورناز آلفا استنشاقی در درمان بیماریهای ریوی در افراد مبتلا به فیبروز سیستیک مرور کردیم.
پیشینه
فیبروز سیستیک یک وضعیت ارثی است که بر حرکت نمک در سراسر سلولهای بدن، مثلا، بر غدد عرق، راههای هوایی، پانکراس و سیستم تناسلی مردانه، تاثیر میگذارد. بیماری ریوی شایعترین علت مرگومیر در افراد مبتلا به فیبروز سیستیک است و اگرچه متوسط امید به زندگی این بیماران در طول 30 سال گذشته افزایش یافته، در کشورهای توسعهیافته و ثروتمند هنوز 48.5 سال گزارش میشود. افراد مبتلا به فیبروز سیستیک به دلیل تشکیل مخاط ضخیم در ریهها که باعث عفونت و التهاب میشود، دچار بیماری مزمن ریوی میشوند. دورناز آلفا (dornase alfa) برای رقیق کردن این مخاط توسعه یافته، تا خارج کردن آن از ریهها از طریق سرفه کردن، برای بیماران آسانتر باشد؛ این کار بهنوبهخود، باید تعداد دفعات عفونت و میزان التهاب را کاهش داده و از بیماریهای مزمن ریوی پیشگیری کند.
تاریخ جستوجو
بهروز بودن شواهد تا: 12 اکتبر 2020.
ویژگیهای مطالعه
ما 19 کارآزمایی را با مجموع 2565 شرکتکننده مبتلا به فیبروز سیستیک وارد کردیم؛ پانزده کارآزمایی (2447 شرکتکننده) به مقایسه دورناز آلفا با دارونما (placebo) (درمان ساختگی بدون هیچگونه داروی فعال) یا عدم استفاده از آن پرداختند؛ دو کارآزمایی (32 فرد) استفاده روزانه را از دورناز آلفا با سالین هیپرتونیک مقایسه کردند؛ یک کارآزمایی (48 شرکتکننده) استفاده روزانه را از دورناز آلفا با سالین هیپرتونیک و استفاده یک روز در میان از آن مقایسه کرد؛ و یک کارآزمایی (38 شرکتکننده) به مقایسه دورناز آلفا با مانیتول و ترکیبی از هر دو دارو پرداخت. بیمارانی از تمام گروههای سنی (نوزادان تا بزرگسالان) در این کارآزماییها که از شش روز تا سه سال به طول انجامیدند، شرکت کردند.
نتایج اصلی
دورناز آلفا در مقایسه با دارونما یا عدم درمان
ما دریافتیم که دورناز آلفا در مقایسه با دارونما یا عدم دریافت درمان، عملکرد ریه را در عرض یک ماه احتمالا بهبود میبخشد و این میزان بهبودی در کارآزماییهای طولانیتر از شش ماه تا دو سال نیز مشاهده شد (هشت کارآزمایی؛ 1708 شرکتکننده). همچنین تشدید حملات ریوی (شعلهور شدن التهاب ریه) کمتری در این کارآزماییهای طولانیمدتتر وجود داشت. یک کارآزمایی دریافت که استفاده از دورناز آلفا منجر به صرفهجویی در هزینهها از 18% تا 38% از هزینههای دارویی میشود.
دورنازآلفا ‐ روزانه در مقابل یک روز در میان
یک کارآزمایی (43 کودک) نشان داد که تفاوتی میان برنامههای درمانی برای عملکرد ریوی، کیفیت زندگی یا تشدید حملات ریوی وجود نداشت.
دورناز آلفا در مقایسه با دیگر داروهایی که پاکسازی راههای هوایی را بهبود میبخشند
نتایج حاصل از کارآزماییهایی که دورناز آلفا را با سالین هیپرتونیک یا مانیتول مقایسه کردند، مختلط بودند. یک کارآزمایی (43 کودک) بهبود بیشتری را در عملکرد ریوی با استفاده از دورناز آلفا در مقایسه با سالین هیپرتونیک نشان داد و یک کارآزمایی (23 شرکتکننده) تفاوتی را در عملکرد ریه میان دورناز آلفا و مانیتول یا دورناز آلفا و ترکیب دورناز آلفا و مانیتول نیافت. در یک کارآزمایی (23 شرکتکننده) نمرات کیفیت زندگی با دورناز آلفا بهتنهایی در مقایسه با ترکیب دورناز آلفا و مانیتول بهتر بودند؛ مقایسههای داروهای دیگر هیچ تفاوتی را میان درمانها برای کیفیت زندگی نیافتند. هیچ کارآزماییای در هیچ مقایسه درمانی، هیچ تفاوتی را میان گروهها در تعداد تشدیدهای حملات ریوی نیافت.
در کل، هیچ موردی از عوارض جانبی جدی گزارش نشد، و فقط راش و تغییر در صدا بیشتر در کسانی مشاهده شد که دورناز آلفا مصرف کردند. با این حال، با توجه به شواهد موجود، بهطور قطع مشخص نیست که دورناز آلفا بهتر از سایر داروها مانند سالین هیپرتونیک و مانیتول باشد.
کیفیت شواهد
کیفیت شواهد به دست آمده از کارآزماییهایی که به مقایسه دورناز آلفا با دارونما یا عدم درمان پرداختند، برای نتایج عملکرد ریه در سطح متوسط تا بالا بود، اما فقط یک کارآزمایی بالینی، هرگونه تغییر را در کیفیت زندگی گزارش داد، بنابراین شواهد برای این پیامد محدود است.
همچنین، تعداد اندکی کارآزمایی وجود داشت که به مقایسه برنامههای مختلف درمانی دورناز آلفا (به عنوان مثال، یک بار در روز در مقابل دو بار در روز) یا مقایسه دورناز آلفا با داروهای دیگر که به پاکسازی ترشحات کمک میکنند، بپردازند، بنابراین شواهد موجود محدود و دارای کیفیت پائین است.