پیشینه
آنتیبادیهای آنتیفسفولیپید (anitiphospholipid; aPL) پروتئینهایی هستند که توسط سیستم ایمنی در برخی افراد تولید میشوند و علیه اجزای سلولهای خودی هدایت میشوند. حضور اینگونه آنتیبادیها ممکن است خطر ایجاد لختههای خونی (ترومبوز) را در عروق خونی یا عوارض مربوط به بارداری (مانند سقط جنین، تولد جنین مرده (stillbirth)، تولد نارس، یا بیماری جدی یک زن باردار) را افزایش دهد. لختههای خونی درون شریانها میتوانند موجب سکته مغزی شود، که موجب آسیب مغزی یا نشانههای نورولوژیکی برگشتپذیر میشود. لختههای خونی در رگها با تشکیل مایع در اندامها (ورم) و درد همراه است و در صورت حرکت یا جابهجا شدن، ممکن است منجر به انسداد در یک رگ اصلی در ریه (آمبولی ریوی (pulmonary embolism)) شود.
در افرادی که قبلا عارضه ترومبوتیک داشتهاند، دو نوع دارو معمولا برای پیشگیری از عوارض ترومبوتیک مکرر استفاده میشود: آنتیکوآگولانتها و عوامل ضد‐پلاکت. آنتیکوآگولانتها با دخالت در فعالیت پروتئینهای دخیل در لختههای خونی (عوامل لخته شدن) از تشکیل لخته خونی (ترومبوز) پیشگیری میکنند، در حالی که ضد‐پلاکتها، معمولا آسپرین (aspirin)، از تجمع پلاکتها و تشکیل لخته خونی پیشگیری میکنند. شایعترین عارضه جانبی درمان آنتیکوآگولانت یا ضد‐پلاکت، تمایل به خونریزی است. با این حال، در مورد مزایا و معایب استفاده از آنتیکوآگولانتها و ضد‐پلاکتها در افراد با آنتیبادیهای aPL و بدون هیچ گونه عارضه ترومبوتیک قبلی، شناخت کمی وجود دارد.
سوال مطالعه مروری
هدف از این مرور اثبات مزایا و معایب بالقوه استفاده از داروهای آنتیکوآگولانت و ضد‐پلاکت برای پیشگیری از عوارض ترومبوتیک، در افراد مستعدی است که تاکنون هیچ عارضه ترومبوتیکی نداشتهاند.
ویژگیهای مطالعه
شواهد تا دسامبر 2017 بهروز است. برای یافتن مطالعاتی که بهطور تصادفی افراد را با آنتیبادیهای aPL و بدون هیچ عارضه ترومبوتیک قبلی به گروه درمانهای مختلف، از جمله داروهای آنتیکوآگولانت و ضد‐پلاکت، یا هر دو، اختصاص دادهاند، به جستوجو پرداختیم. نه مطالعه را با 1044 شرکتکننده شناسایی کردیم. این مطالعات در چندین کشور مختلف انجام شدهاند. یک مطالعه چند‐مرکزی بود و منابع مالی متنوعی داشت. دو مطالعه آسپیرین را با دارونما (درمان ساختگی) مقایسه کردند. چهار مطالعه، یک آنتیکوآگولانت با یا بدون آسپرین را با آسپرین بهتنهایی مقایسه کردند. مطالعات باقیمانده ترکیبی از عوامل ضد‐پلاکت، آنتیکوآگولانتها، سایر درمانها، یا دو دوز مختلف از یک داروی مشابه را مقایسه کردند. اکثر مطالعات، زنان با آنتیبادیهای aPL و سابقه شکست بارداری را مورد توجه قرار دادهاند. یک مطالعه شامل موارد مربوط به غیر‐بارداری و یک مطالعه شامل موارد مربوط به بارداری و سایر بیماران با نتایج مثبت برای آنتیبادیهای aPL بود.
نتایج کلیدی
ما تاثیرات درمانها را با استفاده از مقایسههای زیر خلاصه کردیم: آسپرین بهتنهایی در برابر دارونما، آنتیکوآگولانت بهتنهایی یا با آسپیرین در برابر آسپرین بهتنهایی، آسپرین با آنتیکوآگولانت در برابر دارونما یا سایر درمانها. در تعداد افراد مبتلا به عوارض ترومبوتیک در گروههای مقایسه شده تفاوتهای واضحی یافت نشد. یک مطالعه افزایش خطر خونریزی جزئی (مانند خونریزی بینی یا قاعدگی شدید) را در شرکتکنندگان دریافت کننده آسپیرین و آنتیکوآگولانت نشان داد. تمام تجزیهوتحلیلهای دیگر تفاوت معنیداری را در تعداد شرکتکنندگان مبتلا به خونریزی نشان ندادند. هیچ یک از مطالعات در مورد خطر مرگومیر یا کیفیت زندگی گزارشی ندادهاند. در مواردی که این اطلاعات گزارش شده، ما هیچ تفاوت واضحی را بین گروهها در هیچ یک از مقایسهها برای سایر تاثیرات ناخواسته به جز خونریزی نیافتیم؛ شایعترین این تاثیرات شامل نشانههای گوارشی خفیف در گروه آسپیرین و واکنشهای آلرژیک (allergic) در گروه آسپیرین با آنتیکوآگولانت بود.
کیفیت شواهد
هیچ یک از مطالعات را به دلیل نگرانیهای روششناسی یا گزارش نتایج با خطر پائین سوگیری ارزیابی نکردیم. کیفیت کلی شواهد را به دلیل خطر نامشخص یا بالای سوگیری، تعداد کم مطالعات و نتایج غیر‐دقیق، از پائین تا متوسط در نظر گرفتیم.