سوال مطالعه مروری
آیا اضافه کردن میرتازاپین که یک داروی ضد‐افسردگی است، به مراقبت استاندارد اسکیزوفرنی، اثربخش و ایمن است؟
پیشینه
اسکیزوفرنی یک بیماری روانی جدی است. این بیماری رفتار اجتماعی فرد را تحت تاثیر قرار میدهد و باعث ناتوانی قضاوت درباره امور واقعی میشود. سه نوع اصلی از نشانهها در اسکیزوفرنی وجود دارد. نشانههای مثبت مانند شنیدن صدا یا دیدن چیزهایی که واقعی نیستند و همچنین داشتن باورهای کاذب (هذیان). نشانههای منفی مانند فقدان انگیزه و کنارهگیری از جامعه. نشانههای شناختی مانند کاهش توانایی برای تمرکز کردن یا مشکلاتی در زمینه استفاده از اطلاعات مربوط برای تصمیمگیری. این بیماری میتواند بسیار ناتوان کننده باشد و کارکرد اجتماعی فرد و توانایی او را برای داشتن یک زندگی مستقل به شدت تحت تاثیر قرار دهد.
درمان اصلی اسکیزوفرنی آنتیسایکوتیکها است، این داروها در درمان نشانههای مثبت موثرند اما در درمان نشانههای منفی تاثیر کاملی ندارند. درمانهای اضافی (کمکی) برای درمان نشانههای منفی در کنار آنتیسایکوتیکها استفاده میشوند. داروهای ضد‐افسردگی مانند میرتازاپین میتوانند به عنوان درمان کمکی در این زمینه مورد استفاده قرار بگیرند. میرتازاپین ممکن است بهطور بالقوه در بهبود نشانههای منفی موثر باشد اما با این حال عوارض جانبی ناخوشایند نیز دارد. شواهدی برای نشان دادن مزایا و مضرات آن در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی مورد نیاز است.
جستوجو
متخصص اطلاعات گروه اسکیزوفرنی در کاکرین پایگاههای ثبت تخصصی را برای یافتن کارآزماییهای بالینی با تخصیص تصادفی بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی به دریافت میرتازاپین یا درمانهای دیگر، علاوه بر مراقبت استاندارد جستوجو کرد. آخرین جستوجو در می 2018 انجام و جمعا 35 ارجاع به کارآزماییهای بالقوه مربوط پیدا شد. ما به طور دقیق متن کامل مقالات این ارجاعات را برای ورود یا کنار گذاشتن آنها از این مرور بررسی کردیم.
نتایج
نه کارآزمایی تصادفیسازی و کنترل شده با معیارهای ورود به این مرور مطابقت داشتند و دادههای قابل استفادهای را ارائه کردند. شرکتکنندگان این مطالعات یا میرتازاپین را به همراه مراقبت استاندارد دریافت میکردند یا مراقبت استاندارد خود را به همراه دارونما (placebo).
نتایج نشان داد اضافه کردن میرتازاپین به درمان استاندارد ممکن است تا حدی وضعیت روانی کلی فرد را بهبود ببخشد اما مشخصا تاثیر بالینی مهمی بر نشانههای منفی ندارند. اضافه کردن میرتازاپین به مراقبت استاندارد ممکن است تا حدی نشانههای اکاتیژیا (akathisia) را بهبود بخشد، اکاتیژیا یک عارضه جانبی از آنتیسایکوتیکها است که فرد را بسیار بیقرار کرده و او نمیتواند خودش را حفظ کند. هیچ تاثیری برای وضعیت کلی یا ترک زودهنگام مطالعه یافت نشد و دادههایی مربوط به کیفیت زندگی یا بستری در بیمارستان وجود نداشت. همچنین برخی نتایج نشان میداد که میرتازاپین با خطر بالای وزنگیری و آرامسازی همراه است. این نتایج مبتنی بر شواهدی هستند که کیفیت بسیار پائینی دارند.
نتیجهگیریها
میرتازاپین ممکن است تاثیرات مثبتی برای بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی داشته باشد. اما این نتایج مبتنی بر شواهدی هستند که کیفیت بسیار پائینی دارند و ما درباره این یافتهها نامطمئن هستیم. نتایج محکم و دقیق درباره اثربخشی و ایمنی میرتازاپین به مثابه درمان کمکی در بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی بدون وجود پژوهشهایی با کیفیت بالا ممکن نیست.