موضوع چیست؟
مرحله سوم زایمان، دوره تولد کودک تا خروج جفت و پردهها است. همانطور که جفت جدا میشود، قطعا مقداری خون از محل جفت خارج میشود تا زمانی که ماهیچههای رحم رگهای خونی را مهار کنند. زنان سالم با این مقدار خون از دست رفته معمولی بدون مشکل کنار میآیند، اما در جایی که تغذیه ضعیف، بهداشت ضعیف و دسترسی محدود یا عدم دسترسی به مراقبتهای بالینی از عوارض بارداری هستند، موربیدیتی شدید و مرگومیر به دلیل از دست رفتن خون بیش از حد در زمان زایمان رخ میدهد. این امر در کشورهای با سطح درآمد پائین و متوسط بسیار شایع است. مداخله فعال که «مدیریت فعال مرحله سوم» نامیده میشود برای مرحله سوم زایمان توصیه میشود تا اتلاف خون اضافی کاهش یابد. مداخله فعال شامل: (1) تجویز یک داروی یوتروتونیک (uterotonic) (دارویی که انقباضها را تحریک میکند)، درست پیش یا درست بعد از تولد نوزاد برای کمک به عضلات انقباضی رحم، (2) کلامپ کردن بند ناف، تقریبا یک تا سه دقیقه پس از تولد و (3) استفاده از کشش کنترل شده بند ناف برای خروج جفت در شرایطی که کمک کنندههای ماهر زایمان در دسترس باشند. این مرور مطالعات، به استفاده از یک گروه از داروهای یوتروتونیک با نام ارگوت آلکالوئید (ergot alkaloids) (به عنوان مثال ارگومترین (ergometrine)) به عنوان بخشی از این مدیریت فعال نگاه کرد.
چرا این موضوع مهم است؟
مرور سیستماتیک قبلی نشان داد که ترکیب ارگومترین و اکسیتوسین (oxytocin) با کاهش قابل توجه نرخ خونریزی پس از زایمان (postpartum haemorrhage; PPH) (که به صورت از دست رفتن خون به میزان حداقل 500 میلیلیتر تعریف شده است)، اما بروز بیشتری از عوارض جانبی در مقایسه با استفاده از اکسیتوسین به تنهایی همراه است. با این حال، هیچ مروری برای مقایسه ارگومترین با عدم استفاده از داروی یوتروتونیک و مسیرهای مختلف یا زمان تجویز برای پیشگیری از PPH وجود نداشت.
ما چه شواهدی به دست آوردیم؟
در سپتامبر 2017 به جستوجوی شواهد پرداختیم و هشت کارآزمایی را شامل 4009 زن وارد کردیم که ارگومترین را به صورت خوردنی از طریق دهان (خوراکی)، تزریق به عضله (داخل عضلانی (intramuscularly; IM)) یا تزریق به ورید (داخل وریدی (intravenously; IV)) دریافت کرده بودند. از هشت کارآزمایی، هفت کارآزمایی وارد شده به این مرور بهروز شده، تجزیهوتحلیل شدند.
شواهد حاصل از کارآزماییهای تجزیهوتحلیل شده حاکی از آن است که ارگوت آلکالوئیدها ممکن است منجر به کاهش میانگین خون از دست رفته، افزایش سطح میزان هموگلوبین مادری شده، و ممکن است باعث کاهش خون از دست رفته حداقل به میزان 500 میلیلیتر (PPH) و استفاده از عوامل یوتروتونیک درمانی شود. اینکه ارگوت آلکالوئید تاثیری بر تعداد زنانی که به دلیل از دست دادن خون بالا حداقل 1000 میلیلیتر (PPH شدید) رنج میبرند، دارد یا خیر، نامطمئن است. این شواهد همچنین حاکی از آن هستند که ممکن است عوارض جانبی نظیر افزایش فشار خون و درد پس از زایمان افزایش یابند. آنها ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت میان گروهها از نظر عوارض جانبی دیگر (استفراغ، تهوع، سردرد یا غش ناشی از پره‐اکلامپسی (eclamptic fit)) ایجاد کنند و نتایج در مورد خطر باقی ماندن جفت یا درآوردن آن با دست متناقض بودند. بیشتر شواهد حاصل از کارآزماییهایی هستند که ارگوت آلکالوئید را از راه تزریق IM یا IV تجویز کرده بودند. فقط یک کارآزمایی کوچک وجود داشت که به استفاده از ارگوت آلکالوئید خوراکی پرداخته بودند و نتایج نامشخص بودند. تعداد محدودی از مطالعات وارد شده و نتایج بین مطالعات همیشه همسو و سازگار یا دقیق نبودند. کیفیت کلی شواهد در سراسر پیامدهای حیاتی و مهم از حد بسیار پائین تا متوسط متغیر بود.
این یافتهها چه معنایی دارند؟
مسیر تزریق IV یا IM، اگر چه ممکن است باعث کاهش خون از دست رفته و PPH شود، با عوارض جانبی فشار خون بالا و درد ناشی از انقباضات رحمی همراه است. شواهد کافی در مورد راه خوراکی تجویز ارگوت آلکالوئید وجود نداشت. داروهای دیگری نیز وجود دارند، به نامهای اکسیتوسین، سینتومترین (syntometrine) و پروستاگلندینها (prostaglandins) (که در مرورهای دیگر کاکرین ارزیابی میشوند)، که میتوانند مورد استفاده قرار گیرند و ممکن است ارجح باشد.