توجه قابلتوجهی به ارائه توصیه رژیم غذایی و شیوه زندگی برای زنان با چاقی یا اضافهوزن در دوران بارداری، به عنوان یک استراتژی برای محدود کردن افزایش وزن بارداری و بهبود سلامت مادران و نوزادان وجود داشتهاست. با این حال، چنین به نظر میرسد که این مداخلات در دوران بارداری تاثیر متوسطی بر افزایش وزن بارداری و دیگر پیامدهای بالینی بارداری و تولد دارند و استراتژیهای اضافی مورد نیاز است.
متفورمین یک داروی خوراکی حساس کننده به انسولین است که برای کاهش غلظت گلوکز خون عمل میکند. متفورمین معمولا در درمان دیابت نوع 2 و سندرم تخمدان پلیکیستیک به کار میرود و بهطور فزایندهای نیز در درمان دیابت حاملگی تجویز میشود و این امر منجر به کاهش میزان سزارین و هیپوگلیسمی نوزادان میشود. متفورمین ممکن است یک درمان کمکی برای استراتژیهای کنونی دوران بارداری در زنان باردار مبتلا به چاقی یا اضافهوزن باشد، که به کاهش تولید گلوکز در کبد و بهبود برداشت گلوکز در سلولهای ماهیچهای صاف و در نتیجه بهبود سلامت کلی متابولیک زنان در بارداری و کاهش خطر پیامدهای شناخته شده نامطلوب ناشی از بارداری کمک میکنند.
ارزیابی نقش متفورمین در زنان باردار مبتلا به چاقی یا دارای اضافهوزن، بر پیامدهای مادران و نوزادان، از جمله تاثیرات زیانآور درمان و هزینهها.
ما پایگاه ثبت کارآزماییهای گروه بارداری و زایمان در کاکرین؛ ClinicalTrials.gov؛ پلتفرم بینالمللی پایگاه ثبت کارآزماییهای بالینی (ICTRP) سازمان جهانی بهداشت (11 اکتبر 2017) و فهرست منابع مطالعات بازیابی شده را جستوجو کردیم.
تمامی کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده منتشر شده و منتشر نشده که به ارزیابی استفاده از متفورمین (در مقایسه با دارونما یا عدم استفاده از متفورمین) در زنان با چاقی یا اضافهوزن در بارداری برای بهبود پیامدها، به تنهایی یا در ترکیب با سایر مداخلات پرداخته بودند، واجد شرایط ورود بودند.
دو نویسنده مرور بهطور مستقل کارآزماییها را برای ورود و خطر سوگیری (bias) ارزیابی کردند، دادهها را استخراج و آنها را برای دقت ارزیابی کردند. ما از رویکرد GRADE (نظام درجهبندی کیفیت شواهد و قدرت توصیهها) برای ارزیابی کیفیت شواهد استفاده کردیم.
ما 3 مطالعه را وارد کردیم که 1099 زن را با شاخص توده بدنی (BMI) معادل 30 kg/m2 (یک مطالعه) و 35 kg/m2 (دو مطالعه)، تصادفیسازی کرده بودند، پیامدها برای 1034 زن موجود بودند. هیچ یک از مطالعات زنان را با BMI بین 25 و 29.9 kg/m2 وارد نکرده بودند، بنابراین ما نمیتوانیم استفاده از متفورمین را برای زنان دارای اضافهوزن ارزیابی کنیم. ما مطالعاتی را که متفورمین را در ترکیب با درمان دیگری بررسی کرده باشند، پیدا نکردیم. دو مطالعه دیگر در حال انجام هستند.
همه مطالعات وارد شده، کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده بودند و متفورمین را با دارونما مقایسه کرده بودند که در اوایل تریمستر دوم آغاز شده بودند. دوز دارو از 500 میلیگرم دو بار در روز تا 3 گرم در روز متغیر بود. هر 3 مطالعه (دو مورد در بریتانیا و یک مورد در مصر) زنانی را وارد کردند که برای مراقبتهای پیش از بارداری در بیمارستان حاضر شده بودند.
دو مطالعه به طور کلی در اکثر حوزهها در معرض خطر کم سوگیری بودند. ما مطالعه سوم را در معرض خطر نامشخص سوگیری انتخاب، عملکرد و تشخیص قرار دادیم، به دلیل اطلاعات ناکافی موجود در گزارش. ما این کارآزمایی را در معرض خطر کم سوگیری فرسایشی و دیگر سوگیریها ارزیابی کردیم؛ ما احساس کردیم این مطالعه در معرض خطر بالای سوگیری گزارشدهی قرار دارد.
پیامد اولیه برای این مرور، وزن موقع تولد بزرگ برای سن بارداری نوزاد (بیشتر از صدک 90 برای سن بارداری و جنسیت نوزاد) بود. زنانی که متفورمین یا دارونما دریافت کردند، خطر مشابهی برای وزن موقع تولد بزرگ برای سن بارداری نوزادشان داشتند (خطر نسبی) (RR: 0.95؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.30 تا 0.70؛ 2 مطالعه؛ 831 زن؛ شواهد با کیفیت بالا).
زنانی که متفورمین دریافت کردند ممکن است اندکی کمتر وزنگیری در دوران بارداری داشته باشند (میانگین تفاوت (MD): kg - 2.60؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 5.29- تا 0.10؛ 3 مطالعه؛ 899 زن؛ شواهد با کیفیت پائین).
متفورمین ممکن است تفاوت اندک یا عدم تفاوت در خطر زنان مبتلا به هیپرتانسیون بارداری (متوسط RR: 1.02؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.54 تا 1.94؛ 3 مطالعه؛ 1040 زن، شواهد با کیفیت پائین) یا پرهاکلامپسی (RR: 0.74؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.09 تا 6.28؛ 2 مطالعه؛ 840 زن؛ شواهد با کیفیت پائین) ایجاد کند. متفورمین احتمالا تفاوت کم یا عدم تفاوت در خطر زنان مبتلا به دیابت بارداری (RR: 0.85؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.61 تا 1.19؛ 3 مطالعه؛ 892 زن؛ شواهد با کیفیت متوسط) ایجاد میکند.
یک مطالعه با 400 زن گزارش کرد، زنان دریافت کننده متفورمین در مقایسه با زنانی که دارونما دریافت میکردند، به احتمال بیشتری دچار عوارض جانبی شدند (RR: 1.63؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.27 تا 2.08؛ 1 مطالعه؛ 400 زن). عوارض جانبی شامل درد شکمی، اسهال، یا سردرد بود. زمانی که عوارض جانبی فردی در نظر گرفته شد، زنان دریافت کننده متفورمین در مقایسه با دارونما، بیشتر احتمال داشت که مبتلا به اسهال شوند (RR: 2.34؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.74 تا 3.14؛ 797 زن؛ 2 مطالعه؛ شواهد با کیفیت بالا). تفاوتهای مهم دیگری بین متفورمین و دارونما برای دیگر پیامدهای ثانویه مادری، از جمله زایمان سزارین، تولد پیش از هفته 37 بارداری، دیستوشی شانه، پارهشدگی پرینهآل یا هموراژی پس از زایمان دیده نشد.
از نظر دیگر پیامدهای نوزادان، تفاوت اندک یا عدم تفاوت در وزن موقع تولد نوزاد (MD: 6.39 گرم؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 81.15- تا 93.92؛ 2 کارآزمایی؛ 834 نوزاد؛ شواهد با کیفیت بالا) وجود داشت. دیگر تفاوتهای مهمی برای دیگر پیامدهای ثانویه نوزادی در این مرور دیده نشد: هیپوگلیسمی، هیپربیلیروبینمی، نمره آپگار کمتر از 7 در دقیقه 5، یا مردهزایی و مرگ نوزاد. فقط یک مطالعه پذیرش را در بخش مراقبتهای ویژه نوزادان (NICU) گزارش کرد که تفاوتی بین دو گروه متفورمین و دارونما وجود نداشت. دیگر اطلاعات پذیرش برای ارزیابی تفاوتها در هزینهها گزارش نشده بود.
شواهد کافی برای حمایت از مصرف متفورمین برای زنان چاق در بارداری برای بهبود نتایج مادران و نوزادان وجود ندارد. با این حال، متفورمین با افزایش خطر عوارض جانبی بهویژه اسهال مرتبط بود. کیفیت شواهد در این مرور، از بالا به پایین، با تصمیم برای کاهش کیفیت شواهد براساس محدودیتهای مطالعه و ناهمگونی، متفاوت بود.
فقط تعداد کمی از مطالعات در این مرور وارد شدند. علاوه بر این، هیچ یک از این مطالعات وارد شده شامل زنانی که به عنوان «اضافهوزن» طبقهبندی میشوند، نبودند و هیچ کارآزمایی به متفورمین در ترکیب با یک درمان دیگر نگاه نکرد.
تحقیقات آینده برای ارزیابی بیشتر نقش درمان با متفورمین در زنان باردار مبتلا به چاقی یا دارای اضافهوزن، به عنوان یک استراتژی برای بهبود سلامت مادران و نوزادان، به تنهایی یا به عنوان کمک به توصیه رژیم غذایی و سبک زندگی مورد نیاز است.