سوال مطالعه مروری
هدف این مرور کاکرین این بود که با استفاده از تجزیهوتحلیل دادههای به دست آمده از کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs)، دریابد که پروبیوتیکها (probiotics) (باکتریها، قارچها، یا مخمرها) در درمان اگزما (eczema) با هر شدت در افراد تمام سنین در مقایسه با دارونما (placebo) (درمان یکسان اما غیر‐فعال)، عدم درمان یا درمان دیگری که شامل پروبیوتیکها نیست، موثر هستند یا خیر. ما میخواستیم بدانیم که درمان با پروبیوتیکها نشانهها، کیفیت زندگی، یا شدت اگزما را در بیماران در پایان درمان فعال و در پیگیری پس از پایان درمان فعال بهبود میبخشد یا خیر.
پیشینه
اگزما یک بیماری خارشدار، غیر‐مسری و التهابی پوست است که 5% تا 20% از افراد در طول زندگی خود تحت تاثیر آن قرار میگیرند. افراد مبتلا به اگزما در مقایسه با افراد بدون اگزما، در روده خود باکتریهای مختلف و گاهی اوقات التهاب روده دارند. پیشنهاد شده که نشانههای اگزما را میتوان با تغییر ترکیب باکتریهای روده یا کاهش التهاب روده درمان کرد. پروبیوتیکها، که میکروارگانیسمهای زنده دهان هستند، مانند باکتری لاکتوباسیلوس (Lactobacillus) که در شیر و ماست پاستوریزه نشده یافت میشود، ممکن است منجر به این نتیجه شوند.
این یک نسخه بهروز از مرور قبلی کاکرین است که در سال 2008 منتشر شد؛ این نسخه بهروز مهم است زیرا کارآزماییهای بیشتری از زمان انتشار اولین مرور صورت گرفته، و همچنین استفاده از پروبیوتیکها افزایش یافته و درمانهای جدیدی برای اگزما مورد نیاز است.
ویژگیهای مطالعه
39 کارآزمایی بالینی تصادفیسازی و کنترل شده (randomised controlled clinical trials; RCTs) را با 2599 شرکتکننده وارد کردیم، که در جستوجوهای انجام شده تا ژانویه 2017 شناسایی شدند.
این مطالعات شامل افرادی از هر دو جنس و هر سنی بودند، اگرچه اغلب مطالعات کودکانی را ارزیابی کردند که یک متخصص مراقبت سلامت اظهار داشته بود مبتلا به اگزما هستند. شرکتکنندگان، مبتلا به اگزمای با شدت خفیف تا شدید بودند و RCTها درمان با میکروارگانیسمهای زنده (پروبیوتیکها) با دوز و غلظت متفاوت را، که از طریق دهان مصرف شدند، در برابر عدم درمان، دارونما، یا درمان دیگر بدون پروبیوتیک مقایسه کردند.
پروبیوتیکها شامل باکتریهای گونه لاکتوباسیلوس و بیفیدوباکتریا (Bifidobacteria) بودند که به تنهایی یا در ترکیب با پروبیوتیکهای دیگر برای یک دوره چهار تا شش ماهه مورد استفاده قرار گرفتند. ما به دنبال مطالعاتی که در رابطه با پیشگیری از اگزما انجام شدهاند، نبودیم. اکثر مطالعات در اروپا و بعضی از آنها در آسیا، استرالیا، و نیوزیلند ‐ همگی در محیط پزشکی ‐ انجام شدند. بیشتر مطالعات به صورت تکمرکزی انجام شدند. نویسندگان مرور محدودیتهای زبان را در انتخاب مطالعه اعمال نکردند. ده مطالعه از شرکتهای تولید کننده پروبیوتیکها حمایت مالی دریافت کردند و چهار مطالعه منابع مالی را اعلام نکردند.
نتایج کلیدی
لطفا توجه داشته باشید که نتایج این خلاصه بر اساس موارد زیر است: مقایسه پروبیوتیک در برابر عدم مصرف پروبیوتیک؛ درمان بیش از شش هفته تا سه ماه، به جز پیامدهای شدت اگزمای ارزیابی شده توسط محقق، برای شرکتکنندگانی که طولانیمدت تحت درمان قرار گرفتند (16 هفته)؛ و پیامدهایی که در پایان دوره درمان اندازهگیری شدند، غیر از حوادث جانبی، که در طول درمان مورد ارزیابی قرار گرفتند. در طرف دیگر، پیامدهایی بودند که توسط شرکتکنندگان یا والدین اندازهگیری شدند. مطالعات وارد شده انواع پروبیوتیکها را با غلظتها یا دوزهای متفاوت مورد بررسی قرار دادند. با توجه به نمره، نمره بالاتر، به معنی نشانههای شدیدتر بود.
ما دریافتیم که پروبیوتیکهایی که در حال حاضر موجود هستند، احتمالا تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در کاهش نشانههای اگزما، مانند خارش و از دست دادن خواب ایجاد میکنند (شواهد با کیفیت متوسط).
با این حال، متوجه شدیم که این پروبیوتیکها ممکن است شدت اگزمایی را که توسط بیماران و متخصصان مراقبت سلامت آنها به صورت ترکیبی رتبهبندی شده، اندکی کاهش دهند (شواهد با کیفیت پائین)، اگرچه این موضوع که چنین تغییری برای بیماران معنیدار است یا خیر، نامطمئن است.
با توجه به کیفیت زندگی بیمار، هیچ شواهدی نیافتیم که نشان دهد پروبیوتیکها منجر به ایجاد تفاوت میشوند (شواهد با کیفیت پائین).
شواهدی حاکی از افزایش حوادث جانبی نیافتیم؛ عوارضی که در مطالعات وارد شده مرتبط با درمان گزارش شدند عبارت بودند از درد شکم و روده همراه با اسهال، یبوست، استفراغ و درد کولیک (شواهد با کیفیت پائین).
تجزیهوتحلیلها نشان میدهند که انجام مطالعات بیشتر در مورد پروبیوتیک که به ارزیابی تاثیرات نشانههای اگزما بپردازند، شاید ارزشمند نباشند، زیرا بعید است که بتوانند این پیامد را در پایان درمان فعال تغییر دهند.
کیفیت شواهد
سطح کیفیت شواهد حمایت کننده از یافتههای کلیدی ما پائین بود، به جز یک مدرک درباره نشانههای اگزمای ارزیابی شده توسط شرکتکننده که دارای کیفیت متوسط بود. دلایل این امر عبارت بودند از تنوع بین مطالعات، که قابل توضیح نبود و داده کافی وجود نداشت.