پیشینه
اوپیوئیدها (داروهای شبه‐مورفین) برای درمان درد شدید استفاده میشوند. متاسفانه، آنها عوارض جانبی ایجاد میکنند. اختلال عملکرد روده ناشی از مصرف اوپیوئید (opioid‐induced bowel dysfunction; OIBD) اصطلاحی است که برای توصیف یبوست، تخلیه ناکامل رودهها، نفخ، و افزایش برگشت محتویات معده به کار میرود. OIBD ممکن است به قدری شدید باشد که فرد تصمیم بگیرد درمان اوپیوئیدی را محدود کند تا عملکرد رودهاش بهبود یابد. OIBD در افراد مبتلا به سرطان و افرادی که مراقبت تسکینی دریافت میکنند (مراقبت از افراد مبتلا به یک بیماری انتهایی در زمانی که ارائه درمان دیگری امکانپذیر نیست)، رایج است. مسهلها (laxatives) اغلب اولین درمان انتخابی برای OIBD هستند. آنها ممکن است همیشه هم عملکرد خوبی نداشته باشند. آنتاگونیستهای مو–اوپیوئید (mu‐opioid antagonist; MOA) داروهای مخصوص برای مدیریت درمانی OIBD هستند. دستورالعملهای بالینی ممکن است مصرف آنها را زمانی که مسهلها شکست میخورند، توصیه کنند.
ویژگیهای مطالعه
هدف از این بهروزرسانی مرور این بود که مشخص کنیم در مورد اثربخشی و ایمنی MOA برای مدیریت OIBDها در افراد مبتلا به سرطان و افرادی که مراقبت تسکینی دریافت میکنند و برای کسانی که درمان با مسهلها در آنها شکست خورده، چه میدانیم. عارضه جانبی احتمالی یک MOA کاهش اثر تسکینی ناشی از اوپیوئیدها است؛ بنابراین، به تاثیر آن بر تسکین درد نگاه کردیم. ما فقط کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) را وارد کردیم، که کارآزماییهای بالینی با طراحی خوبی هستند و بیشترین شواهد قابل اعتماد را ارائه میدهند. انجام RCTها برای ارزیابی MOA، مانند داروهای نالدمدین (naldemedine)، متیلنالتروکسون (methylnaltrexone)، و نالوکسون (naloxone) مورد نیاز است. گروههای مقایسهای کارآزمایی میتوانند یک دارونما (placebo) (مادهای بدون اثر فعال شناخته شده)، مراقبتهای معمول، یا یک درمان دیگر مانند نوع متفاوتی از MOA باشند.
نتایج اصلی
جستوجوی ما تا آگوست 2017 هشت کارآزمایی را با 1022 بزرگسال یافت. MOAهایی که در افراد مبتلا به سرطان ارزیابی شدند، نالدمدین و نالوکسون خوراکی در ترکیب با یک درمان اوپیوئیدی (برای تسکین درد) بودند. متیلنالتروکسون تزریقی در مراقبت تسکینی ارزیابی شد که در آن بیشتر شرکتکنندگان مبتلا به سرطان پیشرفته بودند.
نتایج برای مقایسه نالدمدین یا متیلنالتروکسون با دارونما گزارش شدند. برای نالوکسون، آنها در مقایسه با یک دارونما یا یک درمان اوپیوئیدی دیگر مقایسه شدند.
کیفیت شواهد مطالعات را در سطح بسیار پائین تا متوسط رتبهبندی کردیم. سطح بسیار پائین به این معنی است که در مورد نتایج بسیار نامطمئن هستیم. سطح بالا بدان معناست که در مورد نتایج بسیار مطمئن هستیم. مشکلاتی در طراحی مطالعات، از جمله گزارشدهی محدود در مورد روشهای انجام کارآزمایی وجود داشت.
حرکات روده طی 24 ساعت و تا دو هفته
شواهدی با کیفیت متوسط وجود داشت که نالدمدین باعث افزایش حرکات روده تا دو هفته شد. کارآزماییها، اثرات نالوکسون را روی حرکات رودهای در دو هفته اندازهگیری نکردند. متیلنالتروکسون حرکات روده یا نرم شدن مدفوع (laxation) را طی 24 ساعت و تا دو هفته (شواهد با کیفیت متوسط) افزایش داد.
تسکین درد
شواهدی با کیفیت متوسط وجود داشت که نالدمدین تسکین درد ناشی از مصرف اوپیوئیدها را تغییر نداد. کارآزماییها شدت درد را با نالدمدین اندازهگیری نکردند. شواهدی با کیفیت بسیار پائین وجود داشت که نالوکسون بهتنهایی تغییری را در تسکین درد ایجاد نکرد. شواهدی با کیفیت متوسط وجود داشت که تجویز نالوکسون با یک درمان اوپیوئیدی تسکین درد را تغییر نداد. شواهدی با کیفیت متوسط تا پائین نشان داد که متیلنالتروکسون منجر به تغییر در وضعیت تسکین درد نشد.
خطر عوارض جانبی جدی (بستری شدن، تهدید کننده حیات، یا کشنده) و عوارض جانبی دیگر
شواهدی با کیفیت پائین وجود داشت که نالدمدین و نالوکسون در ترکیب با یک درمان اوپیوئیدی موجب افزایش خطر عوارض جانبی جدی نشد. برای نالدمدین، پنج عارضه جانبی جدی در این کارآزمایی گزارش شد، هر چند که هیچ کدام از آنها مرتبط با داروی مورد مطالعه نبودند. متیلنالتروکسون احتمالا خطر عوارض جانبی جدی را افزایش نداد (شواهد با کیفیت متوسط).
شواهدی با کیفیت متوسط وجود داشت که نالدمدین باعث افزایش خطر عوارض جانبی شد. شواهدی با کیفیت متوسط نشان داد تجویز نالوکسون با اکسیکدون (oxycodone) (یک مسکن اوپیوئیدی) خطر عوارض جانبی را افزایش نداد. شواهدی با کیفیت پائین حاکی از آن بود که متیلنالتروکسون خطر کلی عارضه جانبی را افزایش نداد. متیلنالتروکسون منجر به افزایش خطر درد شکم و نفخ شکم شد.
نتیجهگیری
شواهدی با کیفیت متوسط وجود داشت مبنی بر اینکه نالدمدین عملکرد روده را در دو هفته در بزرگسالان مبتلا به سرطان و OIBD بهبود بخشید، اما خطر عوارض جانبی را هم افزایش داد؛ و متیلنالتروکسون باعث بهبود عملکرد روده در افرادی شد که مراقبتهای تسکینی دریافت میکردند و شواهدی با کیفیت پائین نشان داد که متیلنالتروکسون عوارض جانبی را افزایش نداد. نتایج این مرور باید با احتیاط تفسیر شوند چون از شواهدی با کیفیت بالا به دست نیامدند. هیچ مطالعهای در مورد کودکان وجود نداشت.