پیشینه
بیماری کرون (Crohn's disease; CD) یک بیماری التهابی جدی و مزمن در روده بزرگ و کوچک است. نشانههای این بیماری عبارت است از درد شکمی، اسهال، خونریزی و کاهش وزن. زمانی که افراد مبتلا به بیماری کرون دچار این نشانهها میشوند، بیماری «فعال (active)» است. زمانی که نشانهها متوقف میشوند، بیماری «بهبود یافته (remission)» تلقی میشود. زمانی که افراد بهبود یافته مجددا دچار نشانه میشوند، «عود (relapse)» نامیده میشود. داروهای ساپرس کننده سیستم ایمنی (immunosuppressant drugs) (مانند آزاتیوپرین (azathioprine)، 6‐ مرکاپتوپورین (6‐mercaptopurine) و متوترکسات (methotrexate)) و داروهای بیولوژیک (biologic medications) (مانند اینفلیکسیماب (infliximab)، آدالیموماب (adalimumab)، ودولیزوماب (vedolizumab) و آستکینوماب (ustekinumab)) بهطور شایعی به تنهایی یا به صورت ترکیبی برای درمان بیماری کرون استفاده میشوند. در حالی که این داروها برای کنترل اولیه بیماری (یعنی القای بهبودی) اثربخش هستند، نگرانیهایی در رابطه با ایمنی و هزینه این داروها در مصرف بلندمدت، به منظور پیشگیری از عود بیماری در افراد مبتلا به کرون در مرحله بهبودی، وجود دارد.
ویژگیهای مطالعه
منابع را به طور جامع مرور کرده و شش کارآزمایی تصادفیسازی و کنترل شده (آزمایشی که در آن شرکتکنندگان به صورت تصادفی برای دریافت دو مداخله یا بیشتر تقسیم شده و نتایج به دست آمده با یکدیگر مقایسه میشوند) را شامل 326 شرکتکننده شناسایی کردیم. چهار مورد از این شش کارآزمایی، بیمارانی را که فقط آزاتیوپرین دریافت کردند، در گروه ادامه دهنده درمان یا توقف درمان قرار دادند (215 شرکتکننده). دو مطالعه از شش مطالعه بیمارانی را که علاوه بر اینفلیکسیماب، آزاتیوپرین دریافت میکردند در گروه ادامه دهنده درمان یا توقف دریافت آزاتیوپرین جای دادند (111 شرکتکننده).
نتایج کلیدی
عود بالینی در 13% (14/104) از بیمارانی که مونوتراپی آزاتیوپرین را ادامه دادند، در مقایسه با 32% (36/111) از بیمارانی که مونوتراپی آزاتیوپرین را متوقف کردند، اتفاق افتاد. هیچ تفاوتی به لحاظ بروز عوارض مرتبط با بیماری کرون، عوارض جانبی، عوارض جانبی جدی و انصراف از ادامه درمان به دلیل بروز عوارض جانبی مشاهده نشد. عوارض جانبی شایع عبارت بودند از: عفونتها، کاهش خفیف در تعداد سلولهای سفید خون، نشانههای شکمی، درد مفصلی، سردرد و افزایش آنزیمهای کبدی. میان بیمارانی که درمان ترکیبی را با آزاتیوپرین و اینفلیکسیماب ادامه دادند، 48% (27/56) در مقایسه با 49% (27/55) از بیمارانی که دریافت آزاتیوپرین را متوقف کرده اما همچنان از اینفلیکسیماب استفاده کردند، دچار عود بالینی شدند. هیچ تفاوتی به لحاظ بروز عوارض جانبی، عوارض جانبی جدی یا انصراف از ادامه درمان به دلیل بروز عوارض جانبی مشاهده نشدند. عوارض جانبی شایع گزارش شده در مطالعات درمان ترکیبی عبارت بودند از عفونتها، افزایش تستهای کبدی، درد مفصلی و واکنش به تزریق (infusion reactions) (واکنش افزایش حساسیت به داروی بیولوژیک).
کیفیت شواهد
در مجموع، کیفیت شواهد برای هر پیامد به دلیل بالا بودن خطر سوگیری (bias) مطالعه و کم بودن تعداد بیماران ارزیابی شده، در سطح پائین قرار داشت.
نتیجهگیریها
اثرات توقف درمان با ساپرس کنندههای سیستم ایمنی در افراد مبتلا به بیماری کرون در حالت بهبودی با عدم قطعیت همراه هستند. شواهدی با کیفیت پائین پیشنهاد میکنند که ادامه مونوتراپی با آزاتیوپرین ممکن است نسبت به توقف درمان با آزاتیوپرین برای اجتناب از بروز عود بالینی در افراد مبتلا به بیماری کرون در حالت بهبودی ارجحتر باشد. شواهدی با کیفیت پائین پیشنهاد میکنند که به نظر نمیرسد توقف مصرف داروهای ساپرس کننده سیستم ایمنی پس از درمان ترکیبی روی خطر بروز عود بیماری تاثیرگذار باشد. تاثیر توقف مصرف آزاتیوپرین، به تنهایی یا به صورت ترکیبی، بر ایجاد عوارض مرتبط با بیماری کرون، عوارض جانبی، عوارض جانبی جدی، یا انصراف از ادامه درمان به دلیل بروز عوارض جانبی، شفاف نیست. برای آگاهیبخشی از اقدامات بالینی، به انجام تحقیقات بیشتری در این حیطه به ویژه کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شدهای با کیفیت بالا نیاز داریم که به بررسی پیامدهای توقف درمان با داروهای بیولوژیک بپردازند.