پیشینه
بیماری کرون (Crohn's disease; CD) یک بیماری التهابی مزمن رودهای است. CD عموما در ناحیه پائینی روده کوچک، که ایلئوم (ileum) نام دارد، رخ میدهد، اما هر قسمتی را از مجرای گوارشی درگیر میکند. نشانههای شایع آن عبارت است از درد شکمی، معمولا در ناحیه پائین سمت راست، و اسهال. زمانی که افراد مبتلا به CD دچار نشانهها میشوند، بیماری «فعال (active)» به حساب میآید. زمانی که نشانهها متوقف میشوند، این وضعیت را «بهبودی (remission)» میگویند. ناتالیزوماب (natalizumab) و اینفلیکسیماب (infliximab) داروهای بیولوژیکی هستند. آنها مستقیما به داخل ورید تزریق میشوند (داخل وریدی (intravenous)). داروهای بیولوژیکی (biologics) سیستم ایمنی را سرکوب کرده و التهاب ناشی از CD را کاهش میدهند. این دسته از داروها اغلب برای افراد مبتلا به CD متوسط تا شدید تجویز میشوند که علیرغم درمان با داروهای استاندارد نمیتوانند به فاز بهبودی دست یابند.
ویژگیهای مطالعه
مرور جامعی را در منابع علمی انجام داده و پنج کارآزمایی تصادفیسازی و کنترل شده (مطالعهای که در آن شرکتکنندگان به صورت تصادفی برای دریافت دو یا چند مداخله تقسیم شده و نتایج با هم مقایسه میشوند) شامل مجموعا 1771 شرکتکننده شناسایی شدند. چهار مطالعه (1692 شرکتکننده) به مقایسه یک، دو یا سه تزریق داخل وریدی از ناتالیزوماب (300 میلیگرم یا 3 میلیگرم/کیلوگرم یا 6 میلیگرم/کیلوگرم) با دارونما (placebo) (تزریق ساختگی (sham) ‐ تزریقی که به ظاهر شبیه ناتالیزوماب بود اما حاوی هیچگونه داروی فعالی نبود) پرداختند. این مطالعات شرکتکنندگان را به مدت 12 هفته پیگیری کردند. یک مطالعه (79 شرکتکننده) سه اینفیوژن داخل وریدی را از ناتالیزوماب (300 میلیگرم) و اینفلیکسیماب (5 میلیگرم/کیلوگرم) با اینفلیکسیماب و دارونما مقایسه کردند. شرکتکنندگان در این مطالعه نتوانستند علیرغم درمان با داروی بیولوژیکی اینفلیکسیماب، به بهبودی دست یابند. مطالعه مذکور بیماران را به مدت 10 هفته پیگیری کردند. تمامی مطالعات کیفیت بالایی داشتند.
نتایج کلیدی
بسته به مطالعه، تزریق داخل وریدی از ناتالیزوماب یا دارونما در هفتههای صفر، چهار و هشت انجام شد. یک، دو و سه تزریق از ناتالیزوماب نسبت به دارونما برای القای بهبودی و پاسخ بالینی (بهبود در نشانههای CD فعال) ارجحیت داشتند. نرخهای عوارض جانبی، خروج از مطالعه به دلیل بروز عوارض جانبی و عوارض جانبی جدی میان گروههای دریافت کننده ناتالیزوماب و دارونما در هفتههای 4، 8 و 12 مشابه بودند. عوارض جانبی شایع عبارت بودند از سردرد، حالت تهوع، نازوفارنژیت (nasopharyngitis) (سرماخوردگی (common cold))، درد شکمی، خستگی (fatigue)، استفراغ و تشدید بیماری کرون.
مطالعهای که به مقایسه درمان ترکیبی با ناتالیزوماب و اینفلیکسیماب در مقابل اینفلیکسیماب و دارونما پرداخت، نرخهای بهبودی مشابهی را در هفته 10 نشان داد. نرخهای عوارض جانبی، انصراف از ادامه درمان به دلیل بروز عوارض جانبی و عوارض جانبی جدی میان گروهها در هفته 10 مشابه بودند. عوارض جانبی شایع عبارت بودند از سردرد، تشدید بیماری کرون، حالت تهوع، و نازوفارنژیت.
کارآزماییهای وارد شده به گونهای طراحی نشده بودند که عوارض جانبی جدی غیر‐شایع را تشخیص دهند. تجویز ناتالیزوماب با بروز لکوانسفالوپاتی چند‐کانونی پیشرونده (progressive multifocal leukoencephalopathy; PML) رابطه دارد که منجر به مرگ تعدادی از بیماران میشود. PML عفونت جدی سیستم عصبی است که اغلب میتواند کشنده باشد. در حال حاضر، هیچ تستی وجود ندارد که بتواند به طور قابل اعتمادی افرادی را که در معرض خطر ابتلا به PML قرار دارند، پیشبینی کند.
کیفیت شواهد
در مجموع، سطح کلی کیفیت شواهد برای هر پیامد بالا بود.
نتیجهگیریها
دادههایی با کیفیت بالا پیشنهاد میکنند که ناتالیزوماب در القای بهبودی بالینی و پاسخ به درمان در برخی بیماران مبتلا به CD فعال با شدت متوسط تا شدید، اثربخش است. به دلیل رابطه ناتالیزوماب با PML، و در دسترس بودن عوامل جایگزین که با بروز PML مرتبط نیستند، احتمالا برای بیمارانی استفاده نمیشود که درمانهای دارویی در دسترس کنونی برای آنها ناموفق عمل کردهاند. استفاده از ناتالیزوماب در بیماران منتخب (برای مثال بیمارانی که به عوامل بیولوژیکی مختلف آلرژی دارند) باید به لحاظ وجود خطر بالقوه بروز PML، به دقت بررسی شود. مطالعات بیشتر روی ناتالیزوماب احتمالا انجام نمیشوند.