شواهد مربوط به تاثیرات تمامی اسیدهای چرب چندزنجیرهای اشباعنشده (PUFA ؛polyunsaturated fatty acids) دوپهلو و دارای ابهام هستند. روغنهای ماهی غنی از PUFA امگا 3 و روغنهای گیاهی غنی از PUFA امگا 6 هستند. شواهد نشان میدهند که افزایش مصرف غذاها، مکملها یا غذاهای تکمیلشده غنی از PUFA، میتوانند کلسترول سرم را کاهش دهند، اما ممکن است باعث افزایش وزن بدن شوند، بنابراین تاثیرات کلی قلبی عروقی آنها مشخص نیست.
ارزیابی تاثیرات افزایش مصرف PUFA تام در بیماریهای قلبی عروقی و تمامی علل مرگومیر، چربیها و چاقی در بزرگسالان.
ما تا اپریل 2017، در منابع MEDLINE؛ CENTRAL و Embase جستوجو کردیم و تا سپتامبر 2016 در clinicaltrials.gov و پلتفرم بینالمللی ثبت کارآزماییهای بالینی سازمان جهانی بهداشت، بدون اعمال محدودیت زبان به پژوهش پرداختیم. کارآزماییهای موجود را در مرورهای سیستماتیک مرتبط نیز بررسی کردیم.
تمامی کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده (RCTs ؛randomised controlled trials) که مصرف زیاد PUFA را با مصرف پایین آن در بزرگسالان با یا بدون بیماری قلبی عروقی مقایسه و تاثیرات آن را پس از 12 ماه یا بیشتر بررسی کرده بودند، واجد شرایط بودند. ما متون کامل، خلاصهها، کارآزماییهای ثبت شده و دادههای منتشر نشده را در نظر گرفتیم. پیامدهای مورد نظر عبارت بودند از: تمامی علل مرگومیر، وقایع و مرگومیر ناشی از بیماریهای قلبیعروقی، عوامل خطر (چربی خون، چاقی، فشار خون) و عوارض جانبی. ما کارآزماییهایی را کنار گذاشتیم که در آنها قادر به جداکردن اثرات مصرف PUFA از دیگر رژیمهای غذایی، سبک زندگی یا مداخلات پزشکی نبودیم.
دو نویسنده مطالعه مروری به طور مستقل از هم عناوین و خلاصهها را غربالگری کردند، کارآزماییهایی را از نظر واجد شرایط بودن بررسی کردند، دادهها را استخراج و خطر سوگیری (bias) را ارزیابی کردند. به منظور دستیابی به دادههای بیشتر، با نویسندگان کارآزماییهای انتخاب شده مکاتبه کردیم. متاآنالیزها با استفاده از تجزیهوتحلیلهای با اثر تصادفی، تجزیهوتحلیل حساسیت شامل اثرات ثابت و محدود به خطر پایین سوگیری انجام شدند. کیفیت شواهد را با استفاده از سیستم GRADE (نظام درجهبندی کیفیت شواهد و قدرت توصیهها)ارزیابی کردیم.
ما 49 RCT را با مجموع 24272 شرکتکننده تصادفیسازی شده انتخاب کردیم که طول آنها از یک تا هشت سال متغیر بود. در یازده کارآزمایی خطر نهایی سوگیری پایین بود، و 33 نفر از شرکتکنندگان فاقد بیماری قلبیعروقی بودند. در اکثر کارآزماییها مصرف پایه PUFA نامعلوم بود، اما میزان آن از8% تا 3.9% از کل انرژی مصرفی گزارش شده بود. اکثر کارآزماییها کپسولهای مکمل تجویز کرده بودند، اما هشت مورد توصیههایی پیرامون رژیم غذایی داده بودند، هشت مورد غذاهای مکمل مانند آجیل و مارگارین دادند و سه کارآزمایی از روشهای ترکیبی برای افزایش PUFA استفاده کرده بودند.
افزایش مصرف PUFA احتمالا تاثیر اندکی بر تمامی علل مرگومیر دارد یا بیتاثیر است (خطر 7.8% در مقابل 6.7%؛ (خطر نسبی) (RR: 0.98؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.89 تا 1.07؛ 19290 شرکتکننده در 24 کارآزمایی)، اما احتمالا به میزان اندکی خطر ابتلا به بیماریهای عروق کرونر را از 14.2% به 12.3% (RR: 0.87؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.72 تا 1.06؛ 15 کارآزمایی؛ 10766 شرکتکننده) و خطر وقایع قلبیعروقی را از 14.6% به 13.0% کاهش میدهد (RR: 0.89؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.79 تا 1.01؛ 17799 شرکتکننده در 21 کارآزمایی)، که کیفیت همه این شواهد متوسط بود. افزایش مصرف PUFA ممکن است کاهش اندکی در خطر مرگومیر ناشی از بیماریهای عروق کرونر (6.6% به 6.1%؛ RR: 0.91؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.78 تا 1.06؛ 9 کارآزمایی؛ 8810 شرکتکننده) و سکته مغزی ایجاد کند (1.2% به 1.1%؛ RR: 0.91؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.58 تا 1.44؛ 11 کارآزمایی؛ 14742 شرکتکننده؛ گویا فواصل اطمینان شامل آسیبهای مهم میباشند) اما بر روی مرگومیر ناشی از بیماریهای قلبی عروقی تاثیر اندکی دارد یا بیتاثیر است (RR: 1.02؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.82 تا 1.26؛ 16 کارآزمایی؛ 15107 شرکتکننده)، کیفیت همه این شواهد پایین بود. اثرات افزایش مصرف PUFA روی عوارض جدی وقایع قلبی و عروق مغزی و فیبریلاسیون دهلیزی، مشخص نیست چراکه کیفیت این شواهد بسیار پایین است.
افزایش مصرف PUFA باعث کاهش مختصری در کلسترول تام میشود (میانگین تفاوت (MD): mmol/L - 0.12؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.23 - تا 0.02 -؛ 26 کارآزمایی؛ 8072 شرکتکننده) و احتمالا میزان تریگلیسیریدها را نیز اندکی کاهش میدهد (mmol/L - 0.12 :MD؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.04 - تا 0.02 -؛ 20 کارآزمایی؛ 3905 شرکتکننده) اما تاثیری بر لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL)(mmol/L - 0.01 :MD؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.02 - تا 0.01؛ 18 کارآزمایی؛ 4674 شرکتکننده) یا لیپوپروتئین با چگالی پایین (LDL) ندارد یا تاثیر آن ناچیز است (mmol/L - 0.01 :MD؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.09- تا 0.06؛ 15 کارآزمایی؛ 3362 شرکتکننده). افزایش مصرف PUFA احتمالا باعث افزایش وزن مختصری میشود (MD:Kg 0.76 ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.34 تا 1.19؛ 12 کارآزمایی؛ 7100 شرکتکننده).
تاثیرات افزایش مصرف PUFA بر عوارض جانبی جدی مانند آمبولی ریوی و خونریزی مشخص نیست، زیرا کیفیت این شواهد بسیار پایین است.
این گستردهترین مرور سیستماتیک از RCTهایی است که تا به امروز برای ارزیابی تاثیرات افزایش مصرف PUFA بر بیماریهای قلبیعروقی، مرگومیر، چربیها یا چاقی صورت گرفته است. افزایش مصرف PUFA احتمالا خطر ابتلا به بیماریهای عروق کرونر و بیماریهای قلبی عروقی را اندکی کاهش میدهد و ممکن است کمی خطر مرگومیر بیماریهای قلبیعروقی و سکته مغزی را کاهش دهد(البته عوارض آن را رد نمیکند)، اما تاثیر آن بر علل مرگومیر یا مرگومیر ناشی از بیماریهای قلبی عروقی اندک است یا هیچ تاثیری ندارد. مکانیزم آن ممکن است از طریق کاهش چربی باشد، اما افزایش مصرف PUFA احتمالا وزن را کمی افزایش میدهد.