سوال مطالعه مروری: در این مرور، ما شواهد مربوط به مداخلات (درمانها) مورد استفاده برای درمان افراد مبتلا به مسمومیت با پاراستامول (paracetamol) (استامینوفن (acetaminophen)) را مورد بررسی قرار دادیم. عمدتا به دنبال ارزیابی تاثیرات مداخلات بر تعداد مرگومیرها و نیاز به پیوند کبد بودیم.
پیشینه: پاراستامول یکی از شایعترین داروهایی است که بیش از حد مصرف میشود. مسمومیت عمدی یا اتفاقی با پاراستامول علت شایع آسیب کبدی است.
تاریخ جستوجو: شواهد تا ژانویه 2017 بهروز است.
ویژگیهای مطالعه: کارآزماییهای بالینی تصادفیسازی شده (مطالعاتی که افراد به صورت تصادفی در یکی از دو یا چند گروه درمان قرار میگیرند) که در آنها شرکتکنندگان به دلیل مصرف بیش از حد پاراستامول، عمدی یا اتفاقی، صرف نظر از مقدار پاراستامول مصرف شده یا سن، جنس، یا سایر شرایط پزشکی شخصی مربوطه، به مراقبتهای پزشکی نیاز پیدا میکنند.
مداخلات مختلفی وجود دارد که میتواند برای درمان افراد مبتلا به مسمومیت با پاراستامول مورد استفاده قرار گیرند. این مداخلات شامل کاهش جذب پاراستامول مصرف شده و در نتیجه کاهش مقدار جذب شده در جریان خون است. این عوامل عبارت بودند از ذغال فعال (که پاراستامول را داخل معده به هم متصل نگه میدارد)، لاواژ معده (شستشوی معده برای حذف پاراستامول تا حد ممکن)، یا القای استفراغ (شربتی که خورده شده و باعث استفراغ میشود). هنگامی که پاراستامول به جریان خون منتقل میشود، به کبد میرود، جایی که بیشتر آن به مواد بیضرر تبدیل میشوند. با این حال، مقدار کمی از این دارو به یک ماده سمی تبدیل میشود که کبد میتواند بهطور معمول آن را مدیریت کرده و از عهده آن برآید اما زمانی که مقادیر زیادی پاراستامول مصرف میشود، فشار بیش از حد به کبد وارد میشود. در نتیجه، این ماده سمی میتواند به کبد آسیب رسانده و منجر به نارسایی کبد، نارسایی کلیه و در برخی موارد مرگومیر شود. مداخلات دیگر برای درمان مسمومیت با پاراستامول شامل داروهایی (پادزهرهایی) هستند که ممکن است باعث کاهش میزان مواد سمی شوند (مانند دارویی به نام سایمتیدین (cimetidine)) یا مواد سمی را تجزیه کنند (از جمله داروهایی به نام متیونین (methionine)، سیستئامین (cysteamine)، دیمرکاپرول (dimercaprol) یا استیلسیستئین (acetylcysteine)). در نهایت، میتوان از طریق استفاده از دستگاههای تصفیه خون مخصوص، پاراستامول و مواد سمی ناشی از آن را از جریان خون پاک کرد. تمام این درمانها مورد بررسی قرار گرفتند.
ما 11 کارآزمایی بالینی تصادفیسازی شده را با 700 شرکتکننده یافتیم. اکثر این کارآزماییها درمانهای مختلفی را بررسی کردند.
نتایج کلیدی: ذغال فعال، لاواژ معده و القای استفراغ ممکن است جذب پاراستامول را در صورتی که طی یک تا دو ساعت از مصرف پاراستامول گذشته باشد، کاهش دهد اما مزایای بالینی آن مشخص نیست. به نظر میرسد که ذغال فعال، اگر فرد بتواند آن را مصرف کند، بهترین انتخاب است. افرادی که خوابآلوده هستند و افرادی که ممکن است طعم یا ظاهر آن (یا هر دو) را دوست نداشته باشند، ممکن است قادر به مصرف ذغال نباشند.
از میان درمانهایی که مواد سمی پاراستامول را از بین میبرند، به نظر میرسد استیلسیستئین نرخ آسیب کبدی ناشی از مسمومیت پاراستامول را کاهش میدهد. علاوه بر این، عوارض جانبی کمتری نسبت به برخی از پادزهرهای دیگر مانند دیمرکاپرول و سیستئامین دارد؛ برتری آن نسبت به متیونین مشخص نبود. استیلسیستئین باید به افرادی داده شود که به دلیل مسمومیت با پاراستامول در معرض خطر آسیب کبد قرار دارند، خطر از طریق دوز مصرف شده، زمان مصرف و بررسیها مشخص میشود.
کارآزماییهای بالینی اخیر، روشهای کاهش عوارض جانبی درمان داخل وریدی (به داخل ورید) استیلسیستئین را با تغییر روش مصرف آن بررسی کردند. این کارآزماییها نشان دادهاند که با استفاده از اینفیوژن آهسته و دوز پائین اولیه استیلسیستئین، ممکن است نسبت عوارض جانبی مانند تهوع (احساس بیماری) و استفراغ و حساسیت (واکنش نامطلوب بدن به دارو مانند بثورات پوستی) کاهش یابد.
کیفیت شواهد: این مرور مربوط به مداخلات مربوط به مسمومیت با پاراستامول، به طرز شگفتآوری تعداد اندکی از کارآزماییهای بالینی تصادفیسازی شده را برای این وضعیت بسیار شایع یافت. علاوه بر این، اکثریت کارآزماییها تعداد اندکی شرکتکننده داشتند و همه آنها در معرض خطر سوگیری (bias) بالا قرار داشتند. بر این اساس، کیفیت شواهد باید پائین یا بسیار پائین در نظر گرفته شوند.