این مرور بر خدمات غیررسمی از داروسازان، مثلا داروسازان در جامعه، مراکز مراقبتهای اولیه یا اورژانس (ambulatory)، به بیماران غیربستری متمرکز است و یک بهروزرسانی از مرور منتشر شده قبلی کاکرین است.
بررسی تأثیر خدمات غیررسمی داروسازان بر پیامدهای بیماران غیربستری.
ما در مارچ 2015 به جستوجو در CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase؛ دو پایگاه اطلاعاتی دیگر و دو مرکز ثبت کارآزمایی، همراه با کنترل منابع پرداختیم و برای شناسایی مطالعات بیشتر با نویسندگان مطالعات تماس گرفتیم. ما نشریات غیرانگلیسی زبان را انتخاب کردیم. ما در ژانویه 2018 جستوجوهای اضافی انجام دادیم و مطالعات بالقوه مناسب را به «مطالعات در انتظار طبقهبندی» اضافه کردیم.
کارآزماییهای تصادفیسازیشده در مورد خدمات داروسازان در مقایسه با ارائه مراقبت معمول یا خدمات معادل / مشابه با همان اهداف ارائه شده توسط سایر متخصصین مراقبتهای سلامت.
ما از روشهای استاندارد روششناسی کاکرین و گروه عملکرد مؤثر و سازماندهی مراقبت در کاکرین (Cochrane and the Effective Practice and Organisation of Care Group) استفاده کردیم. دو نویسنده مرور بهطور مستقل از هم مطالعات را برای ورود کنترل کرده، دادهها را استخراج و خطرات سوگیری (bias) را ارزیابی کردند. ما قطعیت کلی شواهد را با استفاده از سیستمGRADE (نظام درجهبندی کیفیت شواهد و قدرت توصیهها) بررسی کردیم.
ما 116 کارآزمایی را انتخاب کردیم که شامل 111 کارآزمایی (39729 شرکتکننده) مربوط به مقایسه مداخلات داروساز با مراقبت معمول و 5 کارآزمایی (2122 شرکتکننده) مربوط به مقایسه خدمات داروساز با ارایه خدمات از سوی دیگر متخصصان مراقبتهای سلامت بود. از 116 کارآزمایی، 76 کارآزمایی برای متاآنالیز (meta‐analyses) انتخاب شدند. 40 کارآزمایی باقیمانده برای متاآنالیزها انتخاب نشدند، چرا که هر یک از آنها اندازههای پیامد واحدی را گزارش کردند که نمیتوانستند ترکیب شوند. اکثر کارآزماییها بیماری مزمن را مورد هدف قرار دادند و در محدوده وسیعی از مراکز، اکثر داروخانهها و کلینیکهای سرپایی بیمارستانهای عمومی، و بهطور عمده اما نه منحصرا در کشورهای با درآمد بالا انجام شدند. اکثر کارآزماییها در معرض خطر پایین سوگیری گزارشدهی و در حدود 25% تا 30% از کارآزماییها در معرض خطر سوگیری عملکردی، تشخیصی، و فرسایشی قرار داشتند. سوگیری انتخابی تقریبا در نیمی از مطالعات انتخاب شده نامشخص بود.
در مقایسه با مراقبت معمول، ما مطمئن نیستیم که آیا خدمات داروساز درصد بیماران خارج از محدوده هدف هموگلوبین گلیکوزیله (Glycated Haemoglobin) را کاهش میدهد (5 کارآزمایی؛ 558 = N؛ نسبت شانس (OR): 0.29؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.04 تا 2.22؛ شواهد با قطعیت بسیار پایین). خدمات داروساز ممکن است درصد بیمارانی را که فشار خون آنها خارج از محدوده هدف است را کاهش دهد (18 کارآزمایی؛ N= 4107؛ OR: 0.40؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.29 تا 0.55؛ شواهد با قطعیت پایین) و ممکن است منجر به تفاوت اندک یا عدم تفاوت در حضور یا پذیرش در بیمارستان شود (14 کارآزمایی؛ N= 3631؛ OR: 0.85؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.65 تا 1.11؛ شواهد با قطعیت متوسط).
خدمات داروساز ممکن است تفاوت اندکی در اثرات جانبی دارو ایجاد کند یا تفاوتی ایجاد نکند (3 کارآزمایی؛ N= 590؛ OR: 1.65؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.84 تا 3.24؛ شواهد با قطعیت پایین) و ممکن است عملکرد فیزیکی را کمی بهبود بخشد (7 کارآزمایی؛ N= 1329؛ میانگین تفاوت (MD): 5.84؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.21 تا 10.48؛ شواهد با قطعیت پایین). خدمات داروساز ممکن است تفاوت اندکی در مورتالیتی ایجاد کند یا تفاوتی ایجاد نکند (9 کارآزمایی؛ N= 1980؛ OR: 0.79؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.56 تا 1.12؛ شواهد با قطعیت پایین).
از 5 مطالعه که به مقایسه خدمات ارائه شده توسط داروسازان با سایر متخصصان سلامت پرداختند، هیچ مطالعهای تاثیر مداخلات را بر درصد بیماران خارج از دامنه فشار خون یا هموگلوبین گلیکوز شده هدف، حضور و پذیرش در بیمارستان، اثرات جانبی دارو، یا عملکرد فیزیکی مورد بررسی قرار نداد.
نتایج نشان میدهد که خدمات داروساز در مقایسه با مراقبت معمول تاثیرات متفاوتی بر پیامدهای بیماران دارد. ما هیچ مطالعهای را نیافتیم که به مقایسه خدمات ارائهشده توسط داروسازان با سایر متخصصان مراقبتهای سلامت برای ارزیابی تأثیر مداخله بر اساس شش معیار پیامد اصلی پرداخته باشند. این نتایج باید با احتیاط تفسیر شوند زیرا در جمعیت مورد مطالعه، نوع مداخلات ارائهشده و پیامدهای گزارش شده ناهمگونی شدیدی وجود داشت. در بسیاری از متاآنالیزها ناهمگونی قابلتوجهی وجود داشت و در خطرات سوگیری نیز تغییرات قابلتوجهی وجود داشت.