بیماری سیکلسل (sickle cell disease)، یک اختلال ارثی هموگلوبینی شایع بهصورت مغلوب است، که افراد جنوب صحرای آفریقا، خاورمیانه، حوزه دریای مدیترانه، شبه قاره هند، کارائیب و آمریکای جنوبی را تحت تاثیر قرار میدهد. این بیماری با عوارض و کاهش امید به زندگی همراه است. فیتومدیسینها (phytomedicines) (داروی مشتقشده از گیاهان به شکل اولیه آنها) شامل بسیاری از گیاهان دارویی از مسکنهای سنتی است که بیشترین نفوذ جمعیتی را دارند. تحقیقات آزمایشگاهی و کارآزماییهای بالینی محدودی اثرات مثبت فیتومدیسینها را در محیط آزمایشگاهی و داخل بدن نشان دادهاند. با این حال، ارزیابی نظاممند کمی درباره منافع آنها وجود دارد. این یک بهروزرسانی از مرور کاکرین است که اولین بار در سال 2004 منتشر و در سالهای 2010، 2013 و 2015 بهروز شد.
ارزیابی منافع و خطرات فیتومدیسینها در افراد مبتلا به بیماری سیکلسل در هر نوع، هر سن، در هر محیط.
ما پایگاه ثبت کارآزماییهای هموگلوبینوپاتیهای گروه فیبروز کیستیک و اختلالات ژنتیکی در کاکرین (Cochrane Cystic Fibrosis and Genetic Disorders Group)، مرکز بینالمللی ثبت عددی کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده استاندارد (ISRCTN ؛International Standard Randomised Controlled Trial Number Register)، پایگاه اطلاعات طب مکمل و وابسته (AMED ؛Allied and Complimentary Medicine Database)، ClinicalTrials.gov و پلتفرم بینالمللی ثبت کارآزماییهای بالینی سازمان جهانی بهداشت (ICTRP ؛World Health Organization (WHO) International Clinical Trials Registry Platform) را جستوجو کردیم.
تاریخ آخرین جستوجوها: پایگاه ثبت کارآزماییهای هموگلوبینوپاتیهای گروه فیبروز کیستیک و اختلالات ژنتیکی در کاکرین: 10 اپریل 2017، ISRCTN: در 26 جولای 2017، AMED: در 24 آگوست 2017، ClinicalTrials.gov: در 02 آگوست 2017، و WHO ICTRP: در 27 جولای 2017.
کارآزماییهای تصادفیسازی و شبهتصادفیسازی شده مربوط به شرکتکنندگان مبتلا به بیماری سیکلسل در تمام سنین، در تمام محیطها، که به مقایسه تجویز فیتومدیسینها، با هر شکل با دارونما یا درمان متعارف، از جمله ترانسفیوژن خون و هیدروکسی اوره پرداختند.
هر دو نویسنده بهطور مستقل از هم کیفیت کارآزمایی را ارزیابی کرده و دادهها را استخراج کردند.
2 کارآزمایی (182 شرکتکننده) و دو فیتومدیسین نیپریسان (phytomedicines Niprisan®) (که نیکوسان (Nicosan) نیز نامیده میشود) و سیکلاویت (Ciklavit) انتخاب شدند. کارآزمایی فاز IIB (محوری) نشان میدهد که نیپریسان در کاهش اپیزودهای ناشی از بیماری سیکلسل شدیدا دردناک طی دوره شش ماهه موثر است (شواهد با کیفیت پائین). این خطر بروز عوارض جانبی شدید یا سطح آنمی (کم خونی) را تحت تاثیر قرار نمیدهد (شواهد با کیفیت پائین). هیچ عوارض جانبی جدی گزارش نشد. یک تک کارآزمایی درباره Cajanus cajan، یک منفعت احتمالی را برای افراد مبتلا به بحرانهای دردناک (شواهد با کیفیت پائین) و یک اثر جانبی احتمالی (غیر قابل توجه) در سطح آنمی (شواهد با کیفیت پائین) گزارش کرد.
در حالی که بهنظر میرسد نیپریسان طی یک دوره پیگیری شش ماهه در کاهش بحرانهای شدید دردناک، ایمن و مؤثر باشد، کارآزماییهای بیشتری برای ارزیابی نقش آن در مدیریت افراد مبتلا به بیماری سلولهای داسی شکل مورد نیاز است و منتظر انتشار نتایج کارآزماییهای چند مرکزی آنها هستیم. در حال حاضر نمیتوان در مورد اثربخشی سیکلاویت هیچ نتیجهگیری انجام داد. بر اساس نتایج منتشرشده درباره نیپریسان و با توجه به محدودیتهای گردآوری دادهها و تجزیهوتحلیل هر دو کارآزمایی، فیتومدیسینها ممکن است اثر سودمند بالقوهای در کاهش بحرانهای دردناک در بیماری سیکلسل داشته باشند. این موضوع باید در کارآزماییهای آینده بیشتر مورد تایید قرار بگیرد. انجام کارآزماییهای بیشتر در مورد ایمنی و اثربخشی فیتومدیسینهای مورد استفاده در مدیریت بیماری سلولهای داسی شکل ضروری است.