بیماری ارتفاعزدگی (HAI) اصطلاحی است که برای معرفی گروهی از سندرمهای عمدتا مغزی و ریوی استفاده میشود که ممکن است در حین صعود به ارتفاعات بیش از 2500 متری (حدود 8200 فوت) رخ دهد. بیماری حاد کوهگرفتگی (AMS)، ادم مغزی (HACE) و ادم ریوی (HAPE) بهعنوان مشکلات بالقوه پزشکی گزارش میشوند که با صعود به ارتفاع بالا بروز میکنند. در دومین مطالعه مروری، در یک سری از سه راهکار پیشگیرانه برای HAI، ما تاثیر پنج گروه از مداخلات دارویی کمتر استفادهشده را بررسی کردیم.
تعیین اثربخشی بالینی و عوارض جانبی پنج مورد از مداخلات دارویی کمتر استفاده شده برای پیشگیری از HAI حاد در شرکتکنندگانی که در معرض خطر ابتلا به بیماری ارتفاعزدگی در هر محیط قرار دارند.
ما پایگاه ثبت مرکزی کارآزماییهای کنترل شده کاکرین(CENTRAL)، MEDLINE ،Embase ،LILACS و پلتفرم بینالمللی ثبت کارآزماییهای بالینی سازمان جهانی بهداشت را در می 2017 جستوجو کردیم. ما استراتژی MEDLINE را برای جستوجوی دیگر پایگاههای اطلاعاتی تنظیم کردیم. ما ترکیبی از اصطلاحات جستوجوی مبتنی بر لغات (thesaurus) و متن آزاد (free-text) را مورد استفاده قرار دادیم. ما فهرست منابع و ارجاعات کارآزماییهای انتخابشده و هرگونه مطالعه گروهی ساختارمند مرتبط را که برای دسترسی بیشتر منابع به کارآزماییهای اضافی مشخص کردیم، غربالگری کردیم.
ما کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده را در هر محیطی که در آن یکی از پنج کلاس دارویی برای پیشگیری از HAI حاد استفاده شد، انتخاب کردیم: آگونیستهای انتخابی گیرنده 5- هیدروکسی تریپتامین، آنتاگونیست ان-متل-دی-آسپارتات (NMDA) آنتاگونیست اندوتلین-1، داروهای ضد انعقاد (anticonvulsant) و اسپیرونولاکتون (spironolactone). ما کارآزماییهایی را انتخاب کردیم که شامل شرکتکنندگانی بود که در معرض خطر بروز بیماری ارتفاعزدگی (AMS یا HACE، یا HAPE، یا هردو) قرارداشتند. ما شرکتکنندگانی را انتخاب کردیم که مبتلا یا بدون سابقه بیماری ارتفاعزدگی بودند. ما محدویتهای سنی و جنسیتی را در نظر نگرفتیم. ما کارآزماییها را در مکانی بررسی کردیم که داروهای مرتبط با بیماری را، قبل از صعود به ارتفاعات استفاده میشدند. ما کارآزماییهایی را را مستثنی کردیم که از این داروها در حین یا بعد از صعود استفاده میکردند.
ما از روشهای متداول استاندارد بهکارگرفته شده توسط کاکرین استفاده کردیم.
ما در این مطالعه مروری هشت مطالعه (334 شرکت کننده، 9 منبع) را مورد بررسی قرار دادیم. دوازده مطالعه در حال انجام هستند و در نسخههای آینده این مطالعه مروری در صورت لزوم بررسی خواهند شد. ما قادر به دستیابی به تمام متن از 12 مطالعه دیگر نشدهایم از این رو آنها را به عنوان «در حال انتظار برای طبقهبندی» مشخص کردهایم. چهار مورد از مطالعات به دلیل تصادفیسازی در خطر سوگیری (Bias) پائین قرار داشت؛ دو مورد از مطالعات به دلیل پنهانسازی تخصیص در خط سوگیری پائین قرار داشتند. چهار مورد از مطالعات به دلیل کورسازی شرکتکنندگان و کارکنان در خطر سوگیری پائین بودند. ما سه مطالعه را به دلیل کورسازی ارزیابهای پیامدها در خطر سوگیری پائین بررسی کردیم. ما بیشتر مطالعات را در خطر بالای سوگیری گزارشدهی انتخابی انجام دادیم.
ما نتایج مطالعات را برای چهار مقایسه اصلی به شرح زیر ارائه میکنیم.
سوماتریپتان (sumatriptan) در مقایسه با دارونما (placebo) (1مطالعه موازی؛ 102 نفر)
دادههای سوماتریپتان کاهش خطر ریسک AMS را در مقایسه با دارونما نشان داد (خطر نسبی (RR): 0.43؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.21 تا 0.84؛ 1 مطالعه؛ 102 شرکتکننده؛ کیفیت شواهد پائین). هیچیک از مطالعات انجام شده مواردی از HAPE، HACE یا عوارض جانبی مرتبط با آن را نشان نداد.
منیزیم سیترات (magnesium citrate) در مقایسه با دارونما (1 مطالعه موازی؛ 70 شرکتکننده)
RR برآوردشده برای AMS، قرصهای منیزیمسیترات در مقایسه با دارونما، 1.09 بود (95% فاصله اطمینان (CI): 0.55 تا 2.13؛ 1 مطالعه؛ 70 شرکتکننده؛ کیفیت پائین شواهد). علاوه بر این، RR برآوردشده برای مدفوع شل، 3.25 بود (95% فاصله اطمینان (CI): 1.17 تا 8.99؛ 1 مطالعه؛ 70 شرکتکننده؛ کیفیت شواهد پائین). تنها مطالعه وارد شده مواردی را از HAPE یا HACE نشان نداد.
اسپیرونولاکتون (spironolactone) در مقایسه با دارونما (2 مطالعه موازی؛ 205 شرکتکننده)
برآورد تلفیقی RR برای AMS به دلیل ناهمگونی چشمگیر بین مطالعات صورت گرفته (I² = 72%) انجام نشد. RR از مطالعات مجزا 0.40 (95% فاصله اطمینان (CI): 0.12 تا 1.31) و 1.44 (95% فاصله اطمینان (CI): 0.79 تا 2.01؛ کیفیت شواهد بسیار پائین) بود. هیچ عارضهای ازHAPE یا HACE گزارش نشد. عوارض جانبی بررسی نشدند.
استازولامید (acetazolamide) در مقایسه با با اسپیرونولاکتون (1 مطالعه موازی؛ 232 شرکتکننده)
دادههای مربوط به استازولامید در مقایسه با اسپیرونولاکتون کاهش خطر AMS را با استفاده از استازولامید نشان داد (RR: 0.36؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.18 تا 0.70؛ 232 شرکتکننده؛ کیفیت شواهد پائین). هیچ عوارضی از HAPE یا HACE گزارش نشد. عوارض جانبی بررسی نشدند.
این مطالعه مروری کاکرین دومین مطالعه از سه مورد اطلاعات ارائهشده مرتبط با پزشکان و سایر افراد علاقهمند در چگونگی پیشگیری از بیماری ارتفاعزدگی است. ارزیابی پنج کلاس از داروهای کمتر استفادهشده نشان میدهد که شواهد کمی در ارتباط با این مداخلات وجود دارد. مزایای بالینی و آسیبهای مرتبط با مداخلات بالقوه مانند سوماتریپتان هنوز مشخص نیست. بهطور کلی، شواهد به دلیل تعداد کم مطالعات انجام شده محدود میشود (در بیشتر مقایسهها فقط یک مقایسه انجام شد)؛ محدودیتها در کیفیت شواهد (متوسط تا پائین)؛ و تعدادی از مطالعات در شرف طبقهبندی (24 مطالعه در انتظار طبقهبندی یا در حال انجام است). ما فاقد مطالعات روششناسی و جامعی بودیم که به اثبات یا رد اثرپذیری و ایمنی بسیاری از عوارض دارویی بررسی شده در این مطالعه مروری نیاز داشت.