مداخلات خودمدیریتی برای بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) بهتر است ساختارمند اما شخصیسازی شده (personalised) و اغلب چندجزئی (multi-component) باشند، به گونهای که هدف از آنها تهییج افراد، جلب مشارکت آنها و حمایت از بیماران برای تطبیق مثبت رفتارهایشان و توسعه مهارتهای آنها برای مدیریت بهتر بیماری باشد. گفته میشود که برنامههای عملیاتی (action plans) مربوط به حمله بیماری (Exacerbation)، جزء اصلی مداخلات خودمدیریتی برای COPD هستند. مطالعاتی که به ارزیابی این مداخلات پرداختهاند، نتایج متناقضی را نشان میدهند. در این مرور از کاکرین، ما اثربخشی مداخلات خودمدیریتی را در درمان COPD که دربرگیرنده برنامههای عملیاتی برای حملات حاد (AECOPD) هستند؛ با درمان متداول (usual care) مقایسه کردیم.
ارزیابی سودمندی مداخلات خودمدیریتی ویژه COPD که دربرگیرنده برنامه عملیاتی برای حملات ناشی از COPD هستند، در مقایسه با درمان متداول از نظر کیفیت زندگی مرتبط با سلامت، پذیرش در بیمارستان بهدلیل عارضه تنفسی و سایر پیامدهای سلامت.
ما تا می 2016 در پایگاه ثبت تخصصی کارآزماییهای گروه راههای هوایی در کاکرین، و فهرست منابع مطالعات منتخب جستوجو کردیم.
ما کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشدهای را وارد مرور کردیم که به ارزیابی مداخله خودمدیریتی برای افراد مبتلا به COPD پرداخته و از سال 1995 منتشر شده بودند. مداخلات خود مدیریتی حائز شرایط لازم برای ورود به مرور شناخته شدند که دربرگیرنده برنامه عملیاتی برای AECOPD و یک فرآیند رفتو برگشتی (iterative process) میان مشارکتکننده و ارائهدهنده(گان) خدمات بهداشتی درمانی توام با دریافت بازخورد بودند. ما برای اجتناب از همپوشانی با توابخشی ریوی (pulmonary rehabilitation) تا حد امکان برنامههای مدیریت بیماری را که در دسته توانبخشی ریوی (pulmonary rehabilitation) یا کلاسهای تمرینی (exercise classes) برگزارشده در بیمارستان، در یک مرکز توانبخشی یا در یک محیط مبتنی بر اجتماع (community-based setting) قرار میگرفتند، از مرور خارج کردیم.
دو نویسنده مرور بهصورت مستقل به ارزیابی کیفیت کارآزمایی و استخراج دادهها پرداختند. ما موارد عدم توافق را از طریق اجماع یا مداخله نویسنده سوم مرور رفع کردیم. برای دستیابی به اطلاعات اضافی و دادههای گمشده مربوط به پیامدها در صورت امکان با نویسندگان مرور تماس گرفتیم. هر زمان که مناسب بود، نتایج مطالعات با استفاده از متاآنالیز مدلسازی اثرات تصادفی تجمیع شدند. پیامدهای اولیه مرور عبارت بودند از کیفیت زندگی مرتبط با سلامت (HRQoL) و تعداد موارد پذیرششده در بیمارستان به دلیل عارضه تنفسی.
ما 22 کارآزمایی را شامل 3854 مشارکتکننده مبتلا به COPD وارد مرور کردیم. مطالعات به مقایسه اثربخشی مداخلات خودمدیریتی برای COPD شامل برنامه عملیاتی برای AECOPD با درمان متداول پرداخته بودند. مدت زمان دوره پیگیری از 2 تا 24 ماه متغیر بوده و محتوای مداخلات متنوع بودند.
در طول بیش از 12 ماه، نمره کل بهدست آمده از پرسشنامه تنفسی سنت جورج (SGRQ) نشاندهنده وجود اثر سودمند معنیدار به لحاظ آماری از مداخلات خودمدیریتی شامل برنامههای عملیاتی روی HRQoL بود. بهطوری که نمره پائینتر حاکی از HRQoL بهتر بود. ما یک میانگین اختلاف 2.69 درجهای از درمان متداول بهدست آوردیم (95% فاصله اطمینان (CI): 4.49 - تا 0.90 - ؛ 1582 مشارکتکننده؛ 10 مطالعه؛ شواهد با کیفیت بالا). مشارکتکنندگان در مداخله در معرض خطر معنیدار به لحاظ آماری کمتری برای حداقل یک مرتبه پذیرش در بیمارستان به دلیل عارضه تنفسی در مقایسه با مشارکتکنندگانی قرار داشتند که درمان متداول دریافت کرده بودند (نسبت شانس (OR): 0.69؛ 95% فاصله اطمینان (CI): تا 0.94؛ 3157 مشارکتکننده؛ 14 مطالعه؛ شواهد با کیفیت متوسط). تعداد افراد مورد نیاز جهت درمان برای پیشگیری از یک مرتبه پذیرش در بیمارستان به دلیل عارضه تنفسی در میان مشارکتکنندگان با خطر پایه (baseline risk) بالا، در طول یک سال، 12 (95% فاصله اطمینان (CI): 7 تا 69) و برای مشارکتکنندگان با خطر پایه پائین، 17 (95% فاصله اطمینان (CI): 11 تا 93) بود (بر مبنای 7 مطالعه با به ترتیب بالاترین و پائینترین خطر پایه).
از نظر احتمال حداقل یک مرتبه پذیرش در بیمارستان به هر علت در گروه مداخله خودمدیریتی در مقایسه با گروه درمان متداول هیچگونه اختلاف معنیدار به لحاظ آماری وجود نداشت (OR: 0.74؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.54 تا 1.03؛ 2467 مشارکتکننده؛ 14 مطالعه؛ شواهد با کیفیت متوسط). به علاوه، از نظر تعداد روزهای بستری در بیمارستان به هر علت، تعداد ویزیتهای انجامشده در بخش اورژانس بیمارستانی، تعداد ویزیتهای انجامشده توسط پزشک عمومی، و نمرات دیسپنه (dyspnoea) بر اساس نتایج بهدست آمده از پرسشنامه کمیسیون تحقیقات پزشکی در میان مشارکتکنندگان در مداخله خودمدیریتی در مقایسه با مشارکتکنندگان در درمان متداول، هیچگونه اختلاف معنیدار به لحاظ آماری مشاهده نکردیم. از نظر تعداد حملات COPD در گروه مداخله خودمدیریتی هیچ اثر معنیدار به لحاظ آماری مشاهده نشد. و از نظر مرگومیر (mortality) به هر علت نیز هیچ اختلافی مشاهده نشد (تفاوت خطر (RD): 0.0019؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.0225 - تا 0.0263؛ 3296 مشارکتکننده؛ 16 مطالعه؛ شواهد با کیفیت متوسط). تحلیل اکتشافی نشاندهنده نرخ مرگومیر مرتبط با عارضه تنفسی بهطور معنیدار بالاتر، اما بسیار کوچک در گروه مداخله خودمدیریتی در مقایسه با گروه درمان متداول بود (RD: 0.028؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.0049 تا 0.0511؛ 1219 مشارکتکننده؛ 7 مطالعه؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین).
تحلیلهای زیرگروهی نشاندهنده بهبودهای معنیداری از نظر HRQoL در مداخلات خودمدیریتی شامل برنامه توقف استعمال سیگار (میانگین اختلاف (MD): 4.98 - ؛95% فاصله اطمینان (CI): 7.17 - تا 2.78 - ) در مقایسه با مطالعات فاقد برنامه توقف استعمال سیگار بود (MD: 1.33 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 2.94 - تا 0.27؛ آزمون اختلافات زیرگروهی: Chi2 = 6.89؛ df: 1؛ سطح معنیداری (P): 0.009؛ I2 = 85.5% ). تعداد خوشههای تکنیکهای تغییر رفتاری ادغامیافته در مداخله خودمدیریتی، طول دوره مداخله و سازگاری با داروی نگهدارنده بهعنوان بخشی از برنامه عملیاتی روی HRQoL اثرگذار نبود. در تحلیلهای زیرگروهی هیچگونه متغیر بالقوهای که مبین اختلافات از نظر پذیرشهای بیمارستانی به دلیل عارضه تنفسی میان مطالعات باشد، تشخیص داده نشد.
مطابق نتایج بهدست آمده از SGRQ، میان مداخلات خودمدیریتی که دربرگیرنده برنامه عملیاتی برای حمله COPD است و بهبودهایی در HRQoL و نیز احتمال کمتر پذیرش بیمارستانی به دلیل عارضه تنفسی، رابطه وجود دارد. هیچگونه خطر مرگومیر به هر علت مشاهده نشد؛ اما تحلیل اکتشافی نشاندهنده نرخ مرگومیر مرتبط با عارضه تنفسی بهطور معنیدار بالاتر اما کوچک برای خودمدیریتی در مقایسه با درمان متداول بود. در رابطه با مطالعات آتی، ما تمایل داریم که فقط به استفاده از برنامههای عملیاتی به همراه مداخلات خودمدیریتی تشویق کنیم که نیازمندیهای آخرین تعریف مداخله خودمدیریتی COPD را برآورده سازد.
برای افزایش شفافیت، نویسندگان مطالعات آتی بهتر است با توجه به مداخلات به عمل آمده، اطلاعات جزئیتری را ارائه نمایند. این اطلاعات به آگاهیبخشی به تحلیلهای زیرگروهی بیشتر و افزایش امکان تدارک توصیههای قویتر با توجه به مداخلات خودمدیریتی اثربخش که شامل برنامههای عملیاتی برای AECOPD هستند، کمک خواهند کرد. از نظر دلایل ایمنی، برنامههای عملیاتی خودمدیریتی COPD بهتر است به هنگام استفاده در جمعیتهای گستردهتر از افراد مبتلا به COPD و بیماریهای زمینهای (comorbidities)، بیماریهای زمینهای را نیز به حساب آورند. اگرچه ما نتوانستیم این استراتژی را در این مرور ارزیابی کنیم، میتوان انتظار داشت این ملاحظه به افزایش بیشتر ایمنی مداخلات خودمدیریتی بینجامد. ما همچنین به درگیر کردن هیئتهای نظارت بر دادهها و ایمنی برای انجام مطالعات خودمدیریتی COPD آتی توصیه میکنیم.