پریودنتیت (Periodontitis) یک بیماری التهابی مزمن است که توسط باکتریها ایجاد میشود و بافتهای همبندی و استخوانی را، که نگه دارنده دندان هستند، تخریب میکند. هدف از درمان فعال پریودنتال کاهش پاسخ التهابی، بهصورت اولیه با از بین بردن رسوبهای باکتریال است. به دنبال کامل شدن درمان و توقف التهاب، درمان حمایتی پریودنتال (SPT) برای کاهش احتمال عفونت دوباره و پیشرفت بیماری، حفظ دندان بدون درد، تحرک بیش از حد یا عفونت همیشگی در طولانیمدت، و جلوگیری از دیگر بیماریهای دهان به کار برده میشود.
بر اساس دستورالعملهای آکادمی پریودنتولوژی آمریکا (American Academy of Periodontology)، SPT باید شامل همه مولفههای یک معاینه یادآوری معمولی دندان را داشته باشد، همچنین باید موارد زیر نیز وجود داشته باشد: بررسی خطر و ارزیابی دوباره، برداشتن پلاک و جرمهای بالا و پائین لثهای و درمان دوباره هر نقطه دارای بیماری ثابت یا عودکننده. در حالی که 4 مورد اول شاید به نظر برسد بخش معاینه معمولی را برای بیمارانی که از لحاظ پریودنتال سالم است تشکیل میدهد، موارد ارزیابی کلی پریودنتال، درمان متعاقب و بررسی خطر- که معمولا شامل دبریدمان مکانیکی هر پلاک یا رسوبهای جرم است- تفاوت SPT را از مراقبت معمولی مشخص میکند.
تعیین اثرات SPT در حفظ دندان در بزرگسالانی که تحت درمان پریودنتیت بودهاند.
متخصص اطلاعات سلامت دهان کاکرین (Cochrane Oral Health’s Information Specialist) پایگاههای اطلاعاتی زیر را جستوجو کردیم: مرکز ثبت کارآزماییهای سلامت دهان کاکرین (Cochrane Oral Health’s Trials Register) (تا 8 می 2017)، پایگاه ثبت مرکزی کارآزماییهای کنترل شده کاکرین (CENTRAL ؛Cochrane Central Register of Controlled Trials) (کتابخانه کاکرین (Cochrane Library)) (شماره 5؛ 2017)، MEDLINE Ovid (1946 تا 8 می 2017)، و Embase Ovid (از 1980 تا 8 می 2017). مرکز ثبت کارآزماییهای سلامت موسسات ملی ایالات متحده (US National Institutes of Health Trials Registry) (ClinicalTrials.gov) و پلتفرم بینالمللی ثبت کارآزماییهای بالینی سازمان جهانی بهداشت (World Health Organization International Clinical Trials Registry Platform) برای کارآزماییهای درحال انجام جستوجو شدند. هیچ محدودیتی برای زبان یا تاریخ انتشار در حین انتشار پایگاههای اطلاعاتی الکترونیکی وجود نداشت.
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده (RCT) که موارد زیر را مقایسه کردند: SPT در مقابل فقط کنترل یا رویکردهای جایگزینی برای دبریدمان مکانیکی، فقط SPT در مقابل SPT با مداخلات کمکی، رویکردهای مختلف SPT، و فاصلههای زمانی مختلف برای SPT.
مطالعات split-mouth را که احتمال خطر عفونت بالا بود، کنار گذاشتیم.
شرکتکنندهها باید درمان فعال پریودنتال را حداقل 6 ماه قبل از تصادفیسازی کامل دریافت کرده و در برنامه SPT وارد شده باشند.
دو نویسنده مطالعه مروری مستقلا نتایج جستوجو را برای انتخاب مطالعات غربالگری، خطر سوگیری (bias) را در مطالعات گردآوری شده بررسی و دادههای آنها را استخراج کردند. در صورت امکان، میانگین تفاوت (MD) و 95% فاصله اطمینان (CI) را برای متغیرهای پیوسته محاسبه کردیم. دو نویسنده مطالعه مروری کیفیت شواهد را برای مقایسه و پیامد با استفاده از GRADE (نظام درجهبندی کیفیت شواهد و قدرت توصیهها) بررسی کردند.
4 کارآزمایی را شامل 307 شرکتکننده با سن 31 تا 85 سال گردآوری کردیم. این شرکتکنندهها قبلا به دلیل ابتلا به پریودنتیت مزمن متوسط تا شدید درمان شده بودند. 3 مطالعه موارد کمکی در دبریدمان مکانیکی در SPT را در مقابل فقط دبریدمان مقایسه کردند. این موارد کمکی در 2 مطالعه آنتیبیوتیک موضعی (یک مطالعه در خطر سوگیری بالا و دیگری در خطر سوگیری پائین) و در مطالعه سوم درمان فوتودینامیک بود (خطر سوگیری نامشخص). یک مطالعه با خطر سوگیری بالا انجام SPT را توسط متخصص در مقابل دندانپزشک عمومی مقایسه کرد. هیچ RCT که اثرات SPT را در مقابل فقط کنترل ارزیابی، انجام SPT را در فاصلههای زمانی مختلف بررسی، و یا اینکه اثرات دبریدمان مکانیکی را با استفاده از رویکردها یا روشهای مختلف مقایسه کند، شناسایی نکردیم.
هیچ کارآزمایی گردآوری شده پیامد اولیهمان را یعنی «از بین رفتن دندان» ارزیابی نکرد؛ اما، مطالعات علائم التهاب و پیشرفت بالقوه بیماری پریودنتال، شامل خونریزی در حین پروبینگ (BoP)، سطح چسبندگی بالینی (CAL) و عمق پاکت پروبینگ (PPD) را ارزیابی کردند.
هیچ شواهدی از تفاوت انجام SPT توسط متخصص یا دندانپزشک عمومی برای BoP یا PPD در 12 ماه وجود نداشت (شواهد با کیفیت خیلی پائین). این مطالعه CAL یا عوارض جانبی را ارزیابی نکرد.
به دلیل گزارش ناهمگون پیامدها، نتوانستیم که دادههای 2 مطالعهای را با هم ترکیب کنیم که دبریدمان مکانیکی را با یا بدون استفاده از آنتیبیوتیکهای موضعی کمکی مقایسه کرده بودند. هر دو مطالعه هیچ شواهدی را از تفاوت بین گروهها در 12 ماه پیدا نکردند (شواهد با کیفیت پائین تا خیلی پائین). در هیچیک از این دو مطالعه عوارض جانبی وجود نداشت.
استفاده از درمان فوتودینامیک کمکی شواهدی را از منفعت در مقایسه با فقط دبریدمان مکانیکی نشان نداد (شواهد با کیفیت خیلی پائین). عوارض جانبی ارزیابی نشده بودند.
کیفیت شواهد برای این مقایسهها پائین تا خیلی پائین بود. پژوهشهای آتی احتمالا این یافتهها را تغییر میدهند، بنابراین، این نتایج را باید با احتیاط تفسیر کرد.
بهطور کلی، شواهد کافی برای تعیین ارجحیت پروتکلهای مختلف یا استراتژیهای کمکی برای بهبود حفظ دندان طی SPT وجود ندارد. شواهد موجود برای این مقایسههایی که ارزیابی شدند، کیفیت پائین تا خیلی پائینی دارند، و باعث تفاوتهای زیادی در گزارشدهی پیامدها شدهاند. به کارآزماییهای بیشتری با استفاده از تعاریف و پیامدها به جهت دستیابی به اهداف این مطالعه مروری نیاز است.