درد یک ویژگی مشترک دوران کودکی و نوجوانی در سراسر جهان است که در بسیاری از جوانان این درد مزمن است. دستورالعملهای سازمان جهانی بهداشت برای درمانهای دارویی دردهای پایدار کودکان تایید میکند که درد در کودکان، یک نگرانی عمده سلامت عمومی است که در اکثر نقاط جهان از اهمیت زیادی برخوردار است. در حالی که در گذشته وجود درد شدیدا رد میشد و اغلب درمان نشده باقی میماند، دیدگاههای مربوط به درد کودکان با گذشت زمان تغییر کرده و در حال حاضر، تسکین درد مهم تلقی میشود.
ما مجموعهای از 7 مطالعه مروری را مربوط به درد مزمن غیر سرطانی و درد سرطانی (با توجه به داروهای ضد افسردگی (antidepressants)، داروهای ضد صرع (antiepileptic drugs)، داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (non-steroidal anti-inflammatory drugs)، اپیوئیدها (opioids) و پاراستامول (paracetamol)) برای بررسی شواهد مربوط به استفاده از مداخلات فارماکولوژی برای درد در کودکان، طراحی کردیم.
بیماری مزمن (و درد مرتبط با آن) بهعنوان یکی از دلایل اصلی موربیدیتی در جهان امروز، یکی از نگرانیهای اصلی بهداشت و سلامت است. درد مزمن (دردی که سه ماه یا بیشتر طول میکشد) میتواند در جمعیت اطفال در طبقهبندیهای پاتوفیزیولوژیکی مختلف (نوستیسپت (nociceptive)، نوروپاتیک (neuropathic) یا ایدیوپاتیک (idiopathic)) به دلیل شرایط ژنتیکی، درد ناشی از آسیب به عصب، درد مزمن اسکلتی عضلانی و درد مزمن شکم علاوه بر سایر دلایل ناشناخته بهوجود بیاید.
داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID) برای درمان درد، کاهش تب، و خواص ضد التهابی آنها استفاده میشدند. آنها معمولا برای مدیریت درد کودکان استفاده میشوند. استفاده از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی در حال حاضر در کشورهای غربی مجاز هستند، اما برای نوزادانی که کمتر از سه ماه دارند، مجاز نیستند. عوارض جانبی اصلی شامل مشکلات کلیوی و مشکلات دستگاه گوارش است. عوارض جانبی شایع در کودکان شامل اسهال، سردرد، حالت تهوع، یبوست، جوش، سرگیجه و درد شکم است.
ارزیابی اثربخشی ضددرد و عوارض جانبی NSAIDها که برای درمان درد مزمن غیر سرطانی در کودکان و نوجوانان از تولد و 17 سالگی در هر محیطی استفاده میشوند.
ما پایگاه ثبت مرکزی کارآزماییهای کنترلشده کاکرین (CENTRAL؛ Cochrane Central Register of Controlled Trials) را از طریق پایگاه کاکرین برای مطالعات ثبتشده (Cochrane Register of Studies Online)، MEDLINE via Ovid، و Embase via Ovid از آغاز تا 6 سپتامبر 2016 جستوجو کردیم. همچنین فهرست منابع مطالعات بازیابیشده و مطالعات مروری و ثبت کارآزماییهای بالینی آنلاین را جستوجو کردیم.
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده، با یا بدون کورسازی، با هر دوز و هر روش، مربوط به درمان درد مزمن غیر سرطانی در کودکان و نوجوانان، برای مقایسه هر نوع NSAID با پلاسبو مقایسهکننده فعال.
دو نویسنده مطالعه مروری بهطور جداگانه مطالعات را از نظر واجد شرایط بودن ارزیابی کردند. ما استفاده از دادههای دوتایی را برای محاسبه خطر نسبی و تعداد مورد نیاز برای درمان یک رویداد بیشتر، را با استفاده از روشهای استاندارد برنامهریزی کردیم. ما شواهد را با سیستم GRADE (نظام درجهبندی کیفیت شواهد و قدرت توصیهها) ارزیابی کرده و سه جدول «خلاصهای از یافتهها» را ایجاد کردیم.
ما هفت مطالعه را با مجموع 1074 شرکتکننده (2 تا 18 ساله) مبتلا به پلیآرتریت نوجوانی مزمن (chronic juvenile polyarthritis) یا آرتریت روماتوئید نوجوانی مزمن (chronic juvenile rheumatoid arthritis) انتخاب کردیم. هر هفت مطالعه، یک NSAID را با یک مقایسه کننده فعال مقایسه کردند. هیچکدام از این مطالعات، مربوط به کنترل پلاسبو نبودند. هیچکدام از دو مطالعه، همان نوع از NSAID را با نوع دیگر مقایسه نکرد. ما قادر به انجام متاآنالیز (meta-analysis) نبودیم.
خطر سوگیری (Bias) متفاوت بود. از نظر تصادفیسازی و پنهانسازی تخصیص، 1 مطالعه در معرض خطر پائین و 6 مطالعه در معرض خطر نامشخص سوگیری قرار داشتند. از نظر کورسازی شرکتکنندگان و پرسنل، 3 مطالعه در معرض خطر پائین و 4 مطالعه در معرض خطر نامشخص تا بالای سوگیری قرار داشتند. از نظر کورسازی ارزیابان پیامد، تمام مطالعات در معرض خطر نامشخص سوگیری قرار داشتند. از نظر سوگیری فرسایشی (attrition bias)، 4 مطالعه در معرض خطر پائین و 3 مطالعه در معرض خطر نامشخص قرار داشتند. از نظر سوگیری گزارش انتخابی، 4 مطالعه در معرض خطر پائین، 2 مطالعه در معرض خطر نامشخص و 1 مطالعه در معرض خطر بالا قرار داشتند. از نظر اندازه، 3 مطالعه در معرض خطر نامشخص و 4 مطالعه خط در معرض خطر بالا قرار داشتند. از نظر سایر منابع بالقوه سوگیری، 7 مطالعه در معرض خطر پائین قرار داشتند.
پیامدهای اولیه
سه مطالعه تسکین درد گزارش شده را توسط شرکتکننده از 30% یا بیشتر گزارش کردند که تفاوت آماری معنیداری را در نمرات درد بین ملوکسیکام (meloxicam) و ناپروکسن (naproxen)، سلکوکسیب (celecoxib) و ناپروکسن، یا رفکوکسیب (rofecoxib) و ناپروکسن نشان ندادند (0.05 < P؛ شواهد با کیفیت پائین).
یک مطالعه که تسکین درد گزارششده توسط شرکتکننده را به میزان 50% یا بیشتر گزارش کرد، تفاوت آماری معنیداری را در نمرات درد بین ملوکسیکام (0.125 میلیگرم / کیلوگرم) و ملوکسیکام با دوز بالا (0.25 میلیگرم / کیلوگرم) در مقایسه با ناپروکسن 10 میلیگرم / کیلوگرم (0.05 < P؛ شواهد با کیفیت پائین) نشان نداد.
یک مطالعه درک کلی مراقب از تغییر را گزارش کرد، و «بهبود بسیار بالایی» را در 85% از شرکتکنندگان دریافتکننده ایبوپروفن و 90% از شرکتکنندگان دریافتکننده آسپیرین نشان داد (شواهد با کیفیت پائین).
پیامدهای ثانویه
هر هفت مطالعه عوارض جانبی را گزارش کردند. شرکتکنندگان یک عارضه جانبی (یک یا بیشتر در هر فرد) توسط دارو را گزارش کردند که عبارت بود از: آسپرین (aspirin) 85/202؛ فنوپروفن (fenoprofen) 28/49؛ ایبوپروفن (ibuprofen) 40/45؛ اندومتاسین (indomethacin) 9/30؛ کتوپروفن (ketoprofen) 9/30؛ ملوکسیکام 18/47؛ ناپروکسن 44/202؛ روفکوکسیب (rofecoxib) 47/209 (شواهد با کیفیت بسیار پائین).
هر هفت مطالعه خروج از مطالعه را به علت عوارض جانبی گزارش کردند. شرکتکنندگان به علت یک عارضه جانبی ناشی از مصرف دارو از مطالعه خارج شدند: آسپرین 16/120؛ سلکوکسیب (celecoxib) 10/159؛ فنوپروفن 0/49؛ ایبوپروفن 0/45؛ اندومتاسین 0/30؛ کتوپروفن 0/30؛ ملوکسیکام 10/147؛ ناپروکسن 17/285؛ و روفکوکسیب 3/209 (شواهد با کیفیت بسیار پائین).
هر هفت مطالعه عوارض جانبی جدی را گزارش کردند. شرکتکنندگان یک عارضه جانبی جدی ناشی از مصرف دارو را تجربه کردند: آسپرین 13/120؛ سلکوکسیب 5/159؛ فنوپروفن 0/79؛ کتوپروفن 0/30؛ ایبوپروفن 4/45؛ اندومتاسین 0/30؛ ملوکسیکام 11/147؛ ناپروکسن 10/285؛ و روفکوکسیب 0/209 (شواهد با کیفیت بسیار پائین).
دادههای کمی درباره پیامدهای ثانویه باقیمانده ما وجود داشت یا دادهای وجود نداشت: درک کلی مراقب از تغییر؛ نیاز به ضد درد نجاتبخش؛ مدت زمان و کیفیت خواب؛ قابلیت پذیرش درمان؛ عملکرد فیزیکی تعریف شده بر اساس مقیاس معتبر؛ و کیفیت زندگی تعریف شده بر اساس مقیاس معتبر (شواهد با کیفیت بسیار پائین).
ما کیفیت کلی شواهد (رتبهبندی بر اساس سیستم GRADE (نظام درجهبندی کیفیت شواهد و قدرت توصیهها)) را برای پیامدهای اولیه و ثانویه بسیار پائین رتبهبندی کردیم، زیرا دادههای محدودی از مطالعات وجود داشت و امکان انجام متاآنالیز (meta-analysis) نبود.
ما فقط تعداد کمی از مطالعات را با دادههای ناکافی برای تجزیهوتحلیل شناسایی کردیم.
از آنجایی که نتوانستیم متاآنالیز را انجام دهیم، نمیتوانیم در مورد اثربخشی یا آسیب ناشی از استفاده از NSAIDها برای درمان درد مزمن غیر سرطانی در کودکان و نوجوانان اظهارنظر کنیم. به همین ترتیب، ما نمیتوانیم در مورد پیامدهای ثانویه باقیمانده خود نظر بدهیم: درک کلی مراقب از تغییر؛ نیاز به ضد درد نجاتبخش؛ مدت زمان و کیفیت خواب؛ پذیرش درمان؛ عملکرد فیزیکی؛ و کیفیت زندگی.
ما بر اساس کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده درباره بزرگسالان میدانیم که برخی ازNSAIDها، مانند ایبوپروفن، ناپروکسن و آسپرین میتوانند در برخی از شرایط درد مزمن موثر باشند.