در بیشتر پروسیجرهای جراحی که انجام میشود، جراح برای دسترسی پیدا کردن به بافتهای عمقیتر نیاز به ایجاد برش در سطح پوست یا اندامها دارد. اغلب این برشهای جراحی پس از اتمام پروسیجر به طور کامل بسته میشوند (بستن اولیه). جراح، زخم بسته شده ناشی از جراحی را با پانسمان یا نوار چسبنده میپوشاند. این پانسمان میتواند نقش یک محافظ فیزیکی را تا زمانی که پوست دوباره ترمیم شود، بازی کند (درون حدود 48 ساعت) و ترشحات زخم را جذب و آن را خشک و تمیز نگه دارد و از آلوده شدن زخم با باکتریهای محیطی پیشگیری کند. برخی مطالعات نشان دادهاند محیط مرطوبی که برخی پانسمانها ایجاد میکنند بهبود زخم را سرعت میبخشد و برخی دیگر از مطالعات به این نتیجه رسیدهاند که محیط مرطوب میتواند شرایط را نامساعد کند؛ زیرا ترشحات زخم باعث لیچافتادگی و تخریب سلولهای محل زخم و حتی بافتهای اطراف آن میشود. بنابراین تصمیمگیری در مورد اینکه پانسمان زخم را بیش از 48 ساعت پس از جراحی نگاه داریم یا خیر، مورد مناقشه است.
این مطالعه جهت ارزیابی مزایا یا خطرات برداشتن کامل پانسمان زخم در جراحیهای بسته اعضای داخلی بدن درون 48 ساعت اول (برداشتن پانسمان اولیه) یا پس از 48 ساعت از اتمام جراحی با برداشتن پانسمان اولیه و قرار دادن پانسمان موقت قابل تعویض در محل عفونی شده از زخم جراحی طراحی شده است.
در ماه مارچ 2015، ما بانکهای اطلاعاتی الکترونیکی زیر را جستوجو کردیم: پایگاه ثبت تخصصی گروه زخم در کاکرین، پایگاه ثبت مرکزی کارآزماییهای کنترل شده کاکرین (CENTRAL) (کتابخانه کاکرین )؛ بانک اطلاعاتی خلاصههای مرور اثرات (Database of Abstracts of Reviews of Effects; DARE) (کتابخانه کاکرین)؛ Ovid MEDLINE؛ Ovid MEDLINE (استنادات در حال انجام و سایر استنادات نمایه نشده)؛ Ovid EMBASE و EBSCO CINAHL. همچنین منابع کارآزماییهای وارد شده را برای شناسایی کارآزماییهای بالقوه مرتبط بیشتر جستوجو کردیم.
دو نویسنده مرور بهطور مستقل از هم به شناسایی مطالعات جهت ورود به این مطالعه پرداختند. ما کارآزماییهای بالینی تصادفیسازی شده (randomised clinical trials; RCTs) را وارد کردیم که شرکتکنندگان آن با هر سن و هر جنسیتی، تحت پروسیجر جراحی قرار گرفته و دارای یک زخم بسته و پانسمان شده بودند. فقط کارآزماییهایی را وارد کردیم که برداشتن زودهنگام پانسمان را در برابر برداشتن دیرهنگام آن مقایسه کرده بودند. کارآزماییهایی را که شامل افرادی با زخمهای عفونی شده یا زخمهای کثیف بودند از این مرور خارج کردیم. مطالعات شبه‐تصادفیسازی شده و سایر طراحیهای مطالعه را نیز از مرورمان خارج کردیم.
دو نویسنده مرور بهطور مستقل از هم دادههای مربوط به ویژگیهای شرکتکنندگان کارآزمایی، خطر سوگیری (bias) را در کارآزماییها و پیامدهای هر کارآزمایی را استخراج کردند. خطرات نسبی (RR) را با 95% فواصل اطمینان (CI) برای پیامدهای دو‐حالتی و تفاوت میانگین (MD) را با 95% CI برای پیامدهای پیوسته محاسبه کردیم. از نرمافزار RevMan 5 برای تایید این محاسبات کمک گرفتیم.
در مجموع، چهار کارآزمایی برای ورود به این مرور مناسب بودند. همه آنها خطر بالای سوگیری داشتند. سه کارآزمایی اطلاعاتی را که برای این مرور نیاز داشتیم در اختیارمان گذاشتند. در کل، این مرور شامل 280 فرد تحت جراحی برنامهریزی شده بود. در سه کارآزمایی، شرکتکنندگان برای برداشتن زودهنگام پانسمان (برداشتن پانسمان زخم درون 48 ساعت پس از جراحی) (140 = n) یا برداشتن دیرهنگام پانسمان (پانسمان بیش از 48 ساعت روی زخم باقی مانده بود) (140 = n) تصادفیسازی شده بودند. هیچ تفاوتی بین این دو گروه در نسبت افرادی که درون 30 روز دچار عفونت سطحی محل جراحی شده بودند (RR: 0.64؛ 95% CI؛ 0.32 تا 1.28)، باز شدن زخم درون 30 روز (RR: 2.00؛ 95% CI؛ 0.19 تا 21.16) یا حوادث جانبی جدی درون 30 روز (RR: 0.83؛ 95% CI؛ 0.28 تا 2.51) مشاهده نشد که دارای اهمیت آماری باشد. هیچ موردی از عفونت عمقی یا باز شدن عمقی زخم میان شرکتکنندگان در کارآزماییهایی که این پیامد را گزارش کردند، دیده نشد. در هیچ یک از کارآزماییها کیفیت زندگی گزارش نشد. در تنها کارآزماییای که این پیامدها را گزارش داده بود، دوره بستری در بیمارستان (MD؛ 2.00‐ روز؛ 95% CI؛ 2.82‐ تا 1.18‐) و هزینه کلی درمان (MD؛ 36.00‐ یورو؛ 95% CI؛ 59.81‐ تا 12.19‐) در گروهی که پانسمان زخم را زود باز کرده بودند، به طور معناداری کمتر از گروهی بود که پانسمان را دیرتر باز کرده بودند.
به نظر میرسد که زود برداشتن پانسمان زخمهای جراحی تمیز یا کمی آلوده تاثیر مضری بر پیامدها نداشته باشد. با این حال، باید توجه داشت که تخمین نقطهای که این نتیجه را تایید میکند، بر شواهد با کیفیت بسیار پائین از سه کارآزمایی تصادفیسازی و کنترل شده کوچک استوار است و فواصل اطمینان در اطراف این تخمین نیز گسترده بود. بر اساس شواهد با کیفیت بسیار پائین از یک کارآزمایی تصادفیسازی و کنترل شده کوچک، برداشتن زودهنگام پانسمان ممکن است باعث شود مدت اقامت در بیمارستان و هزینهها به میزان قابل توجهی نسبت به پوشش زخم جراحی با پانسمان در 48 ساعت اول پس از جراحی کاهش یابد. بنابراین به کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده با خطر پائین سوگیری نیاز داریم تا متوجه شویم که باقی ماندن پانسمان بعد از 48 ساعت، در انواع مختلف جراحی و میزان آلودگی لازم است یا خیر و اینکه درمان آنتیبیوتیکی تاثیری بر این پیامد دارد یا خیر.