تزریق پلاکت برای پیشگیری و درمان خونریزی در بیماران مبتلا به ترومبوسایتوپنی به همراه نارسایی مغز استخوان، در بالین بهوفور استفاده میشود. گرچه پیشرفتهای چشمگیری در درمان تزریق پلاکت در 40 سال گذشته صورت گرفته، در برخی از زمینهها، به خصوص در مورد استفاده از تزریقهای پروفیلاکتیک پلاکت برای پیشگیری از خونریزی ترومبوسایتوپنی، همچنان جای بحث وجود دارد.
تعیین این که آیا استراتژی تزریق پلاکت صرفا برای درمان (تزریق پلاکت وقتی که بیمار خونریزی میکند) به اندازه استراتژی تزریق پلاکت به صورت پروفیلاکتیک ( تزریق پلاکت برای پیشگیری از خونریزی، وقتی که میزان پلاکت از حد معینی، پایینتر باشد) در بیماران مبتلا به اختلالات خونی که متحمل شیمیدرمانی یا پیوند مغز استخوان میشوند، موثر و ایمن است یا خیر.
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شدهای (RCT) را در پایگاه کارآزماییهای بالینی ثبت شده کاکرین (CENTRAL؛ Cochrane Central Register of Controlled Trials) (کتابخانه کاکرین (The Cochrane Library)) (شماره 6، 23 جولای 2015)، MEDLINE (از 1946)، EMBASE (از 1974)، CINAHL (از 1937)، کتابخانه شواهد تزریق خون (Transfusion Evidence Library) (از 1950) و پایگاههای اطلاعاتی کارآزماییهای در حال انجام را تا 23 جولای 2015 جستوجو کردیم.
RCTها، شامل تزریق پلاکت هستند که این پلاکتها یا از واحدهای تکی خون کامل یا با روش آفرزیس به دست آمده بودند و برای درمان یا پروفیلاکتیک به بیماران مبتلا به اختلالات بدخیم خونی که متحمل شیمیدرمانی میلوساپرسیو یا HSCT میشدند، داده شد.
از روشهای استاندارد روششناسی مورد انتظار مرکز همکاری کاکرین استفاده کردهایم.
7 مورد RTC را که تزریق درمانی پلاکت را با تزریق پروفیلاکسی پلاکت در بیماران خونی تحت شیمیدرمانی یا HSCT، مقایسه کرده بودند، شناسایی کردیم. به جز یک کارآزمایی که همچنان در حال انجام است، 6 کارآزمایی با 1195 شرکتکننده باقی میماند. این کارآزماییها بین سالهای 1978 تا 2013 انجام شده و اعضای آنها از جمعیتهای بیماری که به راحتی قابل مقایسه بودند، انتخاب شدند. 5 مورد از این مطالعات را که دارای اطلاعات مجزایی برای هر شاخه بود، توانستیم بررسی کنیم، و تجزیه و تحلیل کمیتی را برای یک مطالعه که تعداد اعضا را در هر شاخه درمانی مشخص نکرده بود، انجام دادیم.
به طور کلی، کیفیت شواهد به ازای نتایج، براساس رویکرد GRADE پایین تا متوسط بود. هیچ یک از مطالعات در خطر پایین سوگیری در هر زمینهای قرار نداشت، و تمامی مطالعات شناخته شده، تهدید اعتباری نداشتند. تنها یک مطالعه به نظر میآمد که سوگیری پایینی در تمامی زمینهها داشت.
دو RCT (با 801 شرکتکننده)، حداقل یک اپیزود خونریزی در 30 روز نخست شروع مطالعه گزارش دادند. به دلیل ناهمگونی آماری زیاد بین مطالعات، نتوانسیتم متاآنالیز (meta-analysis) انجام دهیم. این ناهمگونی آماری میتواند مربوط به روشهای متفاوت استفاده شده در مطالعات برای بررسی و سطحبندی خونریزی باشد. همچنین فهرستهای درمانی و تشخیصی بیماران، بر خطر خونریزی نیز اثر داشت. این مطالعات به طور انحصاری یک اثر مشابهای را نشان دادند، یعنی اینکه استراتژی تزریق پلاکت صرفا برای درمان در مقابل استراتژی تزریق پلاکت به صورت پروفیلاکتیک، با خطر افزایشیافته خونریزی چشمگیری همراه است. تعداد روزهای خونریزی زیاد به ازای هر فرد، در گروه درمانی نسبت به گروه پروفیلاکتیک بیشتر بود (میانگین تفاوت(MD): 0.50؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.10 تا 0.90؛ یک RCT؛ 600 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت متوسط). شواهد کافی برای تعیین اینکه آیا تفاوتی در تعداد افراد مبتلا به خونریزی شدید بین استراتژی درمانی و استراتژی پروفیلاکتیک است، وجود ندارد. (خطر نسبی (RR): 4.91؛ 95% فاصله اطمینان (Cl): 0.86 تا 28.12؛ دو RCT؛ 801 شرکتکننده؛ شواهد کیفیت پایین). دو RCT (با 801 شرکتکننده) زمان اولین اپیزود خونریزی را گزارش دادند. به دلیل اینکه ناهمگونی قابلتوجهای بین مطالعات وجود داشت، توانایی انجام متاآنالیز مقدور نبود. دو مطالعه نشان داد که زمان اولین اپیزود خونریزی در گروه درمانی در مقایسه با گروه پروفیلاکتیک کوتاهتر بود.
شواهد کافی برای تعیین اینکه آیا تفاوتی بین مرگ و میر در 30 روز نخست شروع مطالعه با استفاده از استراتژی درمانی در مقایسه با استراتژی پروفیلاکسی است، وجود ندارد (دو RCT؛ 629 شرکتکننده). مرگ و میر به ندرت بود، و بنابراین مطالعات بیشتری برای تعیین اثر استراتژی های متفاوت مورد نیاز است. کاهش چشم گیری در تعداد تزریق پلاکت به ازای هر عضو در مورد تزریق پلاکت درمانی وجود داشت (دو RCT؛ 991 شرکتکننده، کاهش متوسط استاندارد 0.50 تزریق پلاکت به ازای هر فرد؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.37 تا 0.63؛ شواهد با کیفیت متوسط). هیچ یک از مطالعات کیفیت زندگی را گزارش ندادند. هیچ شواهدی مبنی بر اینکه تفاوتی بین فراوانی عوارض جانبی، مثل واکنشهای تزریق، بین استراتژی درمانی و پروفیلاکتیک دیده میشود، وجود نداشت، گرچه فاصلههای اطمینان عریض بودند.
شواهد با کیفیت پایین تا متوسطی مبنی بر اینکه استراتژی درمانی در مقایسه با استراتژی پروفیلاکتیک با خطر افزایش یافتهای همراه است، وجود داشت. شواهد کمی برای تعیین اینکه آیا تفاوتی در نرخ مرگ ومیر دیده میشود، وجود داشت و هیچ شواهدی از تفاوت در عوارض جانبی بین دو گروه مشاهده نشد. استراتژی صرفا درمانی، با کاهش آشکاری در تعداد اجزای پلاکت تزریق شده همراه بود.