پیشینه
سرطان کولورکتال 10 درصد تمامی سرطانها را شامل میشود و سومین علت شایع مرگ در زنان و مردان است. تقریبا دو سوم تمامی سرطانهای روده مربوط به کولون است و بیش از یک سوم (34%) آنها سرطان رکتوم (شامل آنوس) است. اساس درمان قطعی (curative) سرطان رکتوم جراحی است. خارج کردن مزورکتوم میزان عود موضعی را کاهش میدهد، با این وجود تاثیری در بهبود میزان بقای کلی افراد با سرطان پیشرفته موضعی ندارد. از اواسط دهه 1990 برای پیداکردن درمان سرطان رکتوم تلاشهای تحقیقاتی زیادی صورت گرفته است. براساس یافتههای کارآزماییهایی بالینی، هماکنون افرادی که تومورهای رکتوم T3/T4 یا N+ دارند، پیش از عمل تحت درمان با پرتودرمانی و شیمیدرمانی، خصوصا با فلوروپریمیدین (fluoropyrimidine)، قرار میگیرند. با این حال شیوع متاستاز دوردست همچنان 30% است. رژیمهای شیمیدرمانی چند دارویی، مشابه آنهایی که در بیماریهای متاستاتیک استفاده میشوند، به اضافه اوگزالیپلاتین (oxaliplatin) و ایرینوتکان (irinotecan)، از نظر تاثیر در بهبود پیشآگهی مبتلایان به سرطان رکتوم آزمایش شدهاند.
اهداف
مقایسه نتایج (شامل بقای کلی، مدت بقای عاری از بیماری و سمیت) بین 5 رژیم شیمیدرمانی حاوی فلورویوراسیل در بیماران مبتلا به مرحله II و III سرطان رکتوم که کمورادیاسیون پیش از عمل دریافت میکنند.
روش های جستجو
در پایگاههای اطلاعاتی زیر جستوجو کردیم: مرکز ثبت تخصصی گروه سرطان کولورکتال در کاکرین (Cochrane Colorectal Cancer Group Specialised Register) (ژانویه 2015)، پایگاه کارآزماییهای بالینی ثبت شده کاکرین (CENTRAL؛ Cochrane Central Register of Controlled Trial) (شماره 1، 2015)، Ovid MEDLINE (از 1950 تا ژانویه 2015)، Ovid EMBASE (از 1974 تا ژانویه 2015) و LILACS (از 1982 تا ژانویه 2015). ما فهرست منابع مطالعات انتخاب شده را نیز مرور و کارآزماییهای بالینی ثبت شده را بررسی کردیم. همچنین در ژورنالهای مرتبط، جستوجوی دستی انجام دادیم و هیچگونه محدودیت زبانی یا انتشاراتی را اعمال نکردیم.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده (RCT) که به مقایسه شیمیدرمانی تک دارویی (فلوروپریمیدین) و شیمیدرمانی چنددارویی (فلوروپریمیدین همراه با داروهای دیگر مثل اوگزالیپلاتین، ولی فقط محدود به این دارو نمیشود) در رادیوکموتراپی بیماران مبتلا به سرطان رکتوم قابل برداشت (resectable).
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده این مطالعه (HMR، EMKS) به طور جداگانه به استخراج اطلاعات و ارزیابی کیفیت کارآزماییها پرداختند. در صورت نیاز، اطلاعات بیشتر و نیز توضیح بیشتر درمورد اطلاعات منتشر شده را از نویسندگان هر کارآزمایی درخواست کردیم.
نتایج اصلی
4 کارآزمایی با 3875 شرکتکننده مبتلا به سرطان رکتوم قابل رزکسیون را انتخاب کردیم. شرکتکنندهها این مطالعات در دوره قبل از عمل جراحی برای دریافت کمورادیاسیون با فلوروپریمیدین (کپسیتابین یا 5-فلورویوراسیل) یا با چند دارو (فلوروپریمیدین بهعلاوه اوگزالیپلاتین) تصادفیسازی شدند. تنها یک مطالعه بقای کلی و مدت بقای عاری از بیماری را گزارش کرده بود که در آن هیچگونه تفاوت قابل ملاحظهای بین گروههای مداخله و کنترل یافت نشد. ما کیفیت این شواهد را بسیار پایین برآورد کردیم.
برای مقایسه پاسخ کامل پاتولوژیک پس از درمان پیش از عمل (ypCR) شواهد با کیفیت بالایی از گروه مداخله وجود داشت (نسبت شانس (OR): 1.23؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.04 تا 1.46)، اما شواهد با کیفیت متوسط نیز وجود داشت که مطرح کننده خطر بالای بروز سمیت زودهنگام در گروه مداخله بودند (OR: 2.O7؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.31 تا 3.27). شواهد با کیفیت متوسط تا بالا نشان دادند که گروه کنترل کمپلیانس (پذیرش) بیشتری به رادیوتراپی داشتند (OR: 0.32؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.14 تا 0.75). از نظر مرگ و میر طی 60 روز بعد از عمل، موربیدیتی بعد از عمل، حاشیه رزکسیون، رزکسیون شکمی لگنی، پروسههای Hartmann تفاوت قابل ملاحظهای بین گروهها وجود نداشت.
نتیجهگیریهای نویسندگان
شواهد بسیار کم کیفیتی وجود داشت که نشان میداد افراد مبتلا به سرطان رکتوم قابل برداشت که تحت شیمیدرمانی چنددارویی پیش از عمل قرار گرفته بودند، از نظر بقای کلی یا بقای عاری از بیماری هیچ بهبودی نداشتند. از طرف دیگر، شواهدی با کیفیت بالا اظهار میداشتند که شیمیدرمانی چنددارویی با اوگزالیپلاتین منجر به کنترل موضعی تومور در مبتلایان به سرطان رکتوم قابل رزکسیون میشود، اما این رژیم سمیت زیادی نیز ایجاد میکند. این مطالعه مروری شامل 4 RCT است که تنها یکی از آنها مدت بقا را گزارش کرده، بنابراین ما نمیتوانیم یک نتیجهگیری محکم یا پیشنهادات بالینی قابل استفادهای را ارائه دهیم. انتشار اطلاعات بیشتری در رابطه با مدت زمان بقا از این مطالعات در تجزیه و تحلیلهای آینده نقش خواهد داشت.
خلاصه به زبان ساده
شیمیدرمانی تکدارویی یا چنددارویی پیش از عمل برای سرطان رکتوم
پیشینه
سرطان رکتوم شامل یکسوم تمامی موارد سرطان روده بزرگ شده و یک عامل مهم مرگ و میر در سرتاسر جهان محسوب میشود. هرچند رادیوتراپی و جراحی نتیجه بخش بودهاند، هنوز در تعداد زیادی از بیماران سرطان به قسمتهای دیگر بدن دست اندازی میکند (متاستاز دوردست). در دوره قبل از عمل، به منظور از بین بردن تومورهای کوچکتر و افزایش تاثیر رادیوتراپی (پرتوتابی با انرژی بالا که سلولهای سرطانی را هدف قرار میدهد)، از داروهای ضدسرطان (شیمیدرمانی) استفاده میشود. شیمیدرمانی به غیر از رکتوم، روی ارگانهای دیگر نیز تاثیر میگذارد که منجر به تمایل بالای استفاده از این داروها در دوره پیش از عمل شده است. بنابراین این احتمال وجود دارد که اضافه کردن یک داروی دوم به رژیم شیمیدرمانی (مثل اوگزالیپلاتین) بتواند این تاثیر را بیشتر کند.
ویژگیهای مطالعه
ما در پایگاه اطلاعاتی علمی به دنبال کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده (RCT، کارآزماییهای بالینی که در آنها افراد بطور تصادفی به دو یا چند گروه درمانی تقسیم میشوند) به جستوجو پرداختیم که فواید دو نوع رژیم شیمیدرمانی (همراه با پرتودرمانی) را که پیش از جراحی سرطان رکتوم داده میشوند، مرور کرده بودند. ما مقایسه یک رژیم تکدارویی (مثل فلوروپریمیدین) را با یک رژیم دودارویی (مثل فلوروپریمیدین همراه با اوگزالیپلاتین) درنظر گرفتیم. مطالعات و تحقیقات تا ژانویه 2015 گردآوری شدند.
نتایج اصلی
ما چهار RCT با 3875 شرکتکننده مبتلا به سرطان رکتوم قابل جراحی را انتخاب کردیم که پیش از عمل با یک یا دو داروی شیمیدرمانی در کنار رادیوتراپی تحت درمان قرار گرفته بودند. افراد یا فلوروپریمیدین را به تنهایی دریافت کرده بودند (گروه کنترل) یا فلوروپریمیدین همراه با اوگزالیپلاتین گرفته بودند (گروه مداخله یا آزمایشی).
تنها یکی از مطالعات مدت زمانی را که افراد، با یا بدون سرطان، زنده میماندند (بقای کلی) و زمانی که فرد بدون سرطان زندگی میکرد (بقای عاری از بیماری) را گزارش کرده بود. در این کارآزمایی هیچگونه تفاوتی بین دو رژیم شیمیدرمانی مشاهده نشد. هر چهار کارآزمایی، در صورتی که هنوز علایمی از سرطان در محل جراحی باقی مانده بود، آن را گزارش کرده بودند (بدون علامت یعنی پاسخ کامل پاتولوژیک و بنابراین، پاک شدن کامل سرطان). شواهدی وجود داشت مبنی بر اینکه این مساله با رژیم دودارویی بهتر شده بود. با این وجود، رژیم دو دارویی با عوارض جانبی بیشتری نیز همراه بود (سمیت زودهنگام). این عوارض جانبی در اکثر افراد قابل کنترل بودند، اما احتمالا همین مساله علت این بود که تعداد افرادی که به درمان خود ادامه دادند، در گروه کنترل بیشتر از گروه مداخله باشد. از نظر تعداد مرگ در 60 روز اول بعد از عمل یا ناخوشی پس از عمل بین دو گروه تفاوتی وجود نداشت.
کیفیت شواهد
شواهدی وجود داشت مبنی بر اینکه مبتلایان به سرطان رکتوم قابلبرداشت که پیش از جراحی یک رژیم شیمیدرمانی ترکیبی دریافت کرده بودند، از نظر بقای کلی یا بقای عاری از بیماری تفاوتی با گروه دیگر نداشتند، اما کیفیت این شواهد اندک بوده و بنابراین نمیتوانند قابل اعتماد باشند. شواهد بهتری وجود داشت که ثابت میکرد رژیم شیمیدرمانی ترکیبی با اوگزالیپلاتین کنترل موضعی تومور را بهتر کرده بود اما عوارض جانبی بیشتری نیز داشت که باعث میشد برای دریافتکنندگان آن مقبول نباشد. به دلیل فقدان شواهد در رابطه با مدت بقا، ما نمیتوانیم نتیجهگیری قاطعی داشته باشیم و بنابراین هیچگونه توصیهای در رابطه با استفاده از این رژیمها در طب بالینی نمیتوانیم داشته باشیم. پیش از چنین نتیجهگیریهایی لازم است تحقیقات بیشتری با تاکید بر میزان بقا انجام شود.