پیشینه
یبوست دوران کودکی مشکل شایعی در حیطه سلامت است که مشکلات اقتصادی و هیجانی ایجاد میکند. درمانهای موجود که غالب آنها دارویی هستند تاثیر ماندگاری ندارند و برخی از آنها بعد از استفاده طولانیمدت با عوارض جانبی همراه میشوند. تحریک الکتریکی از طریق پوست (TES ؛Transcutaneous electrical stimulation) یک روش غیردارویی است که اینطور فرض میشود بر تسهیل حرکات روده با تعدیل اعصاب روده بزرگ از طریق عبور جریان الکتریسیته از دیواره شکم اثر میگذارد.
اهداف
هدف اصلی ما ارزیابی ایمنی و اثربخشی TES در بهبود عملکرد روده و علایم مربوط به یبوست در کودکان بود.
روش های جستجو
ما در MEDLINE؛ (PubMed) (از 1950 تا جولای 2015)؛ پایگاه کارآزماییهای بالینی ثبت شده کاکرین (CENTRAL ؛Cochrane Central Register of Controlled Trials)؛
(کتابخانه کاکرین (Cochrane Library)؛ شماره 7؛ 2015)، MBASE (از 1980 تا جولای 2015) و ثبت تخصصی گروه IBD در کاکرین و ثبت کارآزماییها و کنفرانسهای قابل اجرا جستوجو کردیم.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشدهای (RCT ؛Randomised Controlled Trials) که به بررسی انواع TES که در خانه و کلینیک در دسترس بودند، در مقایسه با عدم درمان، شبه TES و اشکال دیگر تحریک عصب یا هر معیار دارویی و غیرداروییای که برای درمان یبوست در کودکان به کار میرود، پرداخته بودند، به این مطالعه مروری وارد شدند.
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده این مطالعه مروری بهطور جداگانه به ارزیابی و استخراج دادهها و بررسی خطر سوگیری (Bias) مطالعات وارد شده پرداختند. ما خطر نسبی (RR) را با 95% فاصله اطمینان (CI) برای پیامدهای طبقهدار و میانگین تفاوت (MD) را با 95% فاصله اطمینان (CI) برای پیامدهای مستمر محاسبه کردیم. ما کیفیت کلی شواهد را با استفاده از معیار GRADE ارزیابی کردیم.
نتایج اصلی
1 کارآزمایی از استرالیا، که 46 کودک بین 8 تا 18 سال را بررسی کرده بود معیار ورود به مطالعه را داشت. گزارشات متعددی که یک گزارش چاپ نشده را نیز شامل میشد، روی پیامدهای متفاوتی از مطالعه تمرکز کرده بودند. این مطالعه از نظر سوگیری در انتخاب نامشخص بود و خطر بالایی از نظر سوگیری در عملکرد و تشخیص و فرسایش (Attrition) داشت و از نظر سوگیری گزارش نیز خطر پائینی داشت.
ما در مورد تاثیر TES بر حرکات روده، عبور از روده بزرگ، علایم نشت و کیفیت زندگی مطمئن نبودیم چرا که خطر سوگیری بالا و نتایج غیرمستقیم و غیردقیق بود. در مورد نتایجی که مدنظر ما بود با 95% فاصله اطمینان (CI) در بیشتر تجزیه و تحلیلها TES بالقوه موثر یا ناموثر گزارش شده بود. شواهد برای نشان دادن تاثیر TES بر روده و عبور از روده بزرگ ناکافی بود. مطالعه نشان داد که 16 تا از 21 کودک در گروه TES و 15 تا از 21 کودک در گروه دیگر، بیش از 3 بار در هفته حرکات خود به خودی کامل روده (CSBM) داشتند. (RR: 1.07؛ با 95% فاصله اطمینان (CI): 0.74 تا 1.53 و کیفیت شواهد بسیار پائین). 10 تا از 14 کودک در گروه TES بهبود در عبور از روده بزرگ را در مقابل 1.7 نفر در گروه دیگر نشان دادند (RR: 5.00؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.79 تا 31.63 و کیفیت شواهد بسیار پائین). نسبت میانگین عبور از روده بزرگ که با موقعیتی که در مرکز ژئومتریک با عبور ماده رادیواکتیو از لوله گوارش اندازه گرفته شده بود، در کودکانی که TES دریافت کرده بودند بالاتر بود (MD: 1.05؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.36 تا 1.74؛ 1 مطالعه؛ 30 شرکت کننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). نتایج ارزیابی رادیولوژیک عبور از روده بزرگ به این معناست که این ارزیابی ممکن است نتواند بهبود بالینی علایم یا افزایش حرکت روده را نشان دهد. شواهد برای تشخیص تاثیر TES بر علایم و کیفیت زندگی (QoL) ناکافی است. 9 تا از 13 کودک در گروه TES بهبود در علایم مربوط به نشت را در مقابل 4 تا از 12 کودک در گروه دیگر نشان دادند(RR: 2.08؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.86 تا 5.00؛ کیفیت شواهد بسیار پائین). 4 تا از 8 شرکت کننده TES بهبود در QoL را در مقابل یک نفر از 8 نفر در گروه دیگر نشان دادند (RR: 4.00؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.56 تا 28.40؛ کیفیت شواهد بسیار پائین). تاثیر TES بر خود ادراکی (MD: 5.00؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.21 - تا 11.21؛ 1 مطالعه؛ 33 شرکت کننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین) یا ادراک والدین از QoL (MD: 0.20 - ، با 95% فاصله اطمینان (CI): 7.57 - تا 7.17؛ 1 مطالعه؛ 33 شرکت کننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین) نامشخص است. هیچ عارضه جانبی گزارش نشد.
نتیجهگیریهای نویسندگان
نتایج ارزیابی شده در این مطالعه مروری شواهد مبهمی را در اختیارمان گذاشتند. در نتیجه هیچ نتیجه قطعیای از اثربخشی و ایمنی TES در کودکان مبتلا به یبوست مزمن بهدست نیامد. پس برای دادن نظر قطعی نیاز به انجام کارآزمایی های تصادفی سازی و کنترل شده در آینده وجود دارد. این مطالعات باید از نظر روششناسی بهخصوص ارزیابی تاثیر بهصورت کور و ترکیب آن با پیامدهای مربوط به بیمار مانند تعداد بیماران با بهبود CSBM، بهبود علائم بالینی و کیفیت زندگی معیارهای مشخص و روشنی داشته باشند.
خلاصه به زبان ساده
تحریک الکتریکی از طریق پوست (TES) برای درمان یبوست طولانیمدت در کودکان.
سوال مطالعه مروری
ما شواهدی را که درمورد اثربخشی و ایمنی TES در بهبود یبوست در کودکان بود مرور کردیم.
پیشینه
یبوست دوران کودکی مشکل شایعی در حیطه سلامت است که مشکلات اقتصادی و هیجانی ایجاد میکند. اخیرا بیشترین درمانها شامل استفاده از داروهای مسهل و رژیمهای تسهیل کننده هستند. هیچکدام از درمانهای معمول تاثیر دایمی ندارند و نگرانیهایی در مورد عوارض جانبی و وابستگی وجود دارد مخصوصا وقتی که طولانیمدت مورد استفاده قرار گیرند. تحریک الکتریکی از طریق پوست (TES) یک روش غیردارویی و جدید است که با قرار دادن الکترودها روی شکم کودکان مشکلدار انجام شده و موجهایی الکتریکی ایجاد میکنند. این موجها در سراسر دیواره شکم در دوزی که زیرسطحی است که ممکن است نگرانی ایجاد کند، با هدف تحریک روده به منظور بهبود حرکت روده ارایه میشوند.
تاریخ جستوجو
ما شواهدی را که تا جولای 2015 موجود بودند بررسی کردیم.
ویژگیهای مطالعه
ما یک مطالعه را با 11 گزارش که بر پیامدهای مختلفی تمرکز کرده بودند بررسی کردیم. شرکتکنندگانی که به این مطالعه وارد شده بودند 46 کودک با سن 8 تا 18 سال بودند که از کلینیک یک بیمارستان سطح 3 در ملبورن استرالیا با تشخیص یبوست طولانیمدت که با علایم و/یا مطالعات پرتودرمانی تایید شده بود فرستاده شده بودند. محققان شرکت کنندگان را در دو گروه قرار دادند یک گروه TES دریافت کردند با الکترودهایی که به دیواره شکمشان متصل شده بود و جریان الکتریکی را عبور میداد اما گروه دیگر به دستگاهی که شبیه قبلی بود متصل بودند بدون اینکه جریان الکتریکی عبور کند. شرکت کنندگان به مدت 4 سال پیگیری شدند اگرچه تنها اطلاعات مربوط به نتایج پیگیری تا 2 ماه در این مطالعه مروری در دسترس بودند.
منابع مالی
مطالعات توسط سازمان ملی پزشکی و بهداشتی استرالیا و انستیتو تحقیقاتی کمکهای مالی سرمایهگذاری مرداک کودکان حمایت مالی شدند.
نتایج اصلی
اطلاعات کافی در زمینه متدهای آزمایشی که گزارش شدند وجود ندارد اگرچه روشن است که فیزیوتراپیستی که از درمان TES استفاده میکند یا درمان شبه TES را بهکار میبرد آگاه بود که برای هر گروه چه کاری انجام میدهد. این آگاهی ممکن است بر روشی که برای درمان هر گروه بهکار میرود اثر بگذارد همچنان که بر برخی از نتایج دادهها مثل علایم یبوست و نشت و کیفیت زندگی که توسط درمانگر گزارش میشود، نسبت به آنچه توسط بیمار یا مراقب او گزارش میشود تاثیر گذاشت و همین بر کیفیت کلی مطالعه اثر گذار بود.
کیفیت بسیار پائین شواهد به این معناست که ما درمورد تاثیر TES در مقایسه با تحریک غیرالکتریکی مطمئن نیستیم. در کل تفاوتی بین کودکانی که TES دریافت کرده بودند و گروه دیگر، در تعداد کودکانی که بهبود در حرکات روده را نشان دادند وجود نداشت. (که با رادیولوژی با کنتراست ارزیابی میشد). بهبود علائم به نشت و کیفیت زندگی مربوط است. همچنین تفاوتی بین 2 گروه از نظر میانگین تفاوت در کیفیت زندگی بعد از درمان وجود نداشت (ارزیابی توسط خود کودکان و والدینشان انجام شده بود). تنها تفاوتی که ثبت شده بود در میانگین نسبت عبور از روده کوچک با عنوان فاصله طی شده مواد که با عبور مواد رادیواکتیو از روده مشخص میشد بود. به این صورت که کودکان دریافت کننده TES مواد رایواکتیو را نسبت به گروه دیگر در روده کمی پائینتر برده بودند. با این حال مشخص نبود که این تفاوت فاصله بهطور معنادار مربوط به بهبود دفع یا دیگر علایم مرتبط با یبوست باشد. هیچ عارضه جانبیای در مطالعات گزارش نشد.
کیفیت شواهد
در مجموع این مطالعه تعداد کمی بیمار را شامل میشد و ما در مورد متد مطمئن نبودیم و اینها عاملی برای ارزیابی شواهد بصورت کیفیت بسیار پایین بودند.
نتیجهگیریهای نویسندگان
نتایج حاصل از ارزیابی پیامدها در این مطالعه مروری مبهم بود. بنابراین دادن نظر قطعی در مورد تاثیر و عوارض جانبی استفاده از TES در کودکان مبتلا به یبوست مزمن امکانپذیر نیست. مطالعات آینده که تاثیر TES را بر مدیریت یبوست بررسی کند مورد نیاز است. پیشنهاد ما این است که مطالعات آینده حتما از اسناد روشن و روشهای مشخص استفاده کنند و بر پیامدهایی که برای بیماران مهم است مثل حرکات خودبهخودی یا کامل روده کوچک یا بهبود علایم مربوط یبوست همراه با ارزیابی کیفیت زندگی تمرکز کنند.