پیشینه
هماتوم سابدورال مزمن (CSDH ؛Chronic subdural haematoma) یکی از شایعترین انواع هماتوم داخل جمجمه است، و اغلب در افراد مسن رخ میدهد. کرانیوستومی (craniostomy) یا سوراخ کردن با مته (که در آن از طریق یک یا دو سوراخ که در قسمت هماتوم با مته حفر میشود، تخلیه صورت میگیرد) بهطور گسترده به عنوان موثرترین راه برای مدیریت هماتوم سابدورال مزمن پذیرفته شده است. عود یک مشکل عمده است و به عمل جراحی مجدد، گاهی اوقات چندین بار، نیاز دارد.
اهداف
بررسی اثرات و ایمنی استفاده از تخلیه خارجی در مقابل عدم تخلیه پس از سوراخ کردن با مته برای درمان هماتوم سابدورال مزمن در بزرگسالان.
روش های جستجو
ما اولین جستوجوی خود را در 27 نوامبر 2014 انجام دادیم. ما ثبت تخصصی گروه آسیبها و صدمات در کاکرین (Cochrane Injuries Group's Specialised Register)؛ پایگاه کارآزماییهای بالینی ثبت شده کاکرین (CENTRAL؛ (Cochrane Central Register of Controlled Trials)؛ کتابخانه کاکرین (Cochrane Library))؛ (MEDLINE (OvidSP؛ (Embase Classic+Embase (OvidSP؛ PubMed؛ ISI WOS؛ (SCI-EXPANDED؛ SSCI؛ CPCI-S and CPSI-SSH)، پایگاه اطلاعاتی چینی؛ ثبت کارآزماییهای بالینی را جستوجو و فهرست مراجع را غربالگری کردیم. در انطباق با استاندارد 37 MECIR، متخصصان اطلاعات گروه آسیبها و صدمات در کاکرین، 12 ماه پس از انتشار (25 آپریل 2016) بهروزرسانی انجام دادند. ما این نتایج را غربالگری کردیم اما یافتهها در مطالعه مروری فعلی گنجانده نشده است. به عنوان نتیجه جستوجوی بهروز، یک کارآزمایی در انتظار طبقهبندی قرار دارد.
معیارهای انتخاب
ما کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده (RCT ؛Randomised Controlled Trials) را انتخاب کردیم که تخلیههای سابدورال خارجی را با عدم تخلیه پس از سوراخ کردن با مته برای درمان هماتوم سابدورال مزمن در بزرگسالان مقایسه کردند.
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده مطالعه مروری، مقالات بالقوه را از بین متون شناسایی، بهطور جداگانه دادهها را با استفاده از فرم استخراج دادهها استخراج و خطر سوگیری (Bias) را با استفاده از ابزار خطر سوگیری کاکرین ارزیابی کردند. برای دادههای دوتایی، که در آن ناهمگونی آماری پائین بود، ما خلاصه خطر نسبی (RR) را به همراه 95% فاصله اطمینان (CI) با استفاده از مدل اثرات ثابت محاسبه کردیم.
نتایج اصلی
9 RCT، در مجموع شامل 968 شرکتکننده، پیامدهای مشخص شده را توسط این مطالعه مروری گزارش کردند. فقط یک RCT، استفاده از روش مناسب تخصیص پنهان را گزارش کرد؛ این کارآزمایی بزرگ، تکمرکزی، مطالعهای با کیفیت بالا بود و اطلاعات کافی در آن گزارش شده بود. تمام کارآزماییهای انتخابشده، کاهش عود هماتوم سابدورال مزمن را با تخلیه سابدورال خارجی گزارش کردند.
ما کاهش قابل توجهی در خطر عود با تخلیههای سابدورال یافتیم (RR: 0.45؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.32 تا 0.61: 38% = I2؛ 9 مطالعه؛ 968 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت متوسط). شواهد محکمی درباره هرگونه افزایش عوارض جانبی (RR: 1.15؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.77 تا 1.72؛ 0% = I2؛ 7 مطالعه؛ 710 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت پائین)، مرگومیر (RR: 0.78؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.45 تا 1.33؛ 22% = I2؛ 5 مطالعه؛ 539 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت پائین)، یا پیامد کارکردی ضعیف (که در آن مرگ انتخاب شده بود) (RR: 0.68؛ 95% فاصله اطمینان (CI)؛ 0.44 تا 1.05؛ 31% = I2؛ 5 مطالعه؛ 490 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت پائین) وجود نداشت.
نتیجهگیریهای نویسندگان
شواهدی وجود دارد که نشان میدهد تخلیه بعد از عمل، در کاهش علائم عود هماتوم سابدورال مزمن موثر است. تحقیقات بیشتر احتمالا تاثیر مهمی بر اطمینان برآورد اثرات داشته و ممکن است برآورد را تغییر دهد. با توجه به کیفیت پائین شواهد برای پیامدهای ثانویه، اثر تخلیه بر بروز عوارض جراحی، مرگومیر و پیامد عملکردی ضعیف، نامشخص است. این عدم اطمینان را میتوان با دادههای بهدست آمده از مطالعات با کیفیت بالا که ممکن است در آینده انجام شوند، روشن کرد. شواهد محکمی درباره هرگونه افزایش عوارض هنگامی که از تخلیه استفاده میشود، وجود ندارد.
خلاصه به زبان ساده
استفاده از تخلیه در بزرگسالان بعد از عمل جراحی برای هماتوم سابدورال مزمن
هماتوم سابدورال مزمن (CSDH)چیست؟
هماتوم سابدورال مزمن، تجمع آرام خون بین مغز و غشائی است که آن را احاطه کرده است. هماتوم سابدورال مزمن یک نوع رایج از هماتوم مغز (داخل جمجمه) است و اغلب در افراد مسن رخ میدهد.
بیش از 75% از هماتومهای سابدورال مزمن توسط ضربه به سر ایجاد میشوند، هر چند این آسیب میتواند بدون از دست دادن هوشیاری، استفراغ یا تشنج، یا هر نوع علائم دیگر پس از آسیب، بیاهمیت باشد. علائم هماتوم سابدورال مزمن بستگی به اندازه هماتوم و قسمتهایی از مغز دارد که در آن فشار ایجاد میشود، اما ممکن است شامل گیجی / بیهوشی یا کما؛ مشکلات حافظه؛ مشکل در صحبت کردن، بلع یا پیادهروی؛ خوابآلودگی، سردرد؛ تشنج؛ و ضعف یا بیحسی اندام و صورت باشد.
هماتوم سابدورال مزمن چگونه درمان میشود؟
موثرترین روش درمان برای هماتوم سابدورال مزمن، عمل جراحی و تخلیه از طریق سوراخ کردن با مته است. در این روش یک یا دو سوراخ (5 میلیمتر تا 30 میلیمتر) در قسمت بالای هماتوم جمجمه حفر میشود. خون انباشتهشده از طریق این سوراخ شسته میشود. گاهی اوقات، در پایان عمل جراحی، جراحان یک مته سیلیکونی نرم را از طریق ایجاد سوراخ با مته، برای تخلیه فضایی که قبلا توسط خون انباشته شده بود، وارد میکنند (تخلیه سابدورال). این تخلیهها هرگونه مایعی را که در مجموعه رگهای خارجی تجمع یابد حذف میکنند و بعد از عمل جراحی قبل از اینکه حذف شود، 24 تا 48 ساعت در محل باقی میمانند. به دنبال آن، در پایان عمل جراحی، زخم جراحی بدون ورود تخلیه خارجی بسته میشود.
چرا تخلیه ممکن است مهم باشد؟
عود (یعنی تشکیل هماتوم سابدورال مزمن دیگر در همان محل) یک مشکل بزرگ در رابطه با هماتوم سابدورال مزمن بوده و بیماران ممکن است به روشهای دیگر و تکرار جراحی برای حذف آنها نیاز داشته باشند. تخلیه ممکن است عود را کاهش دهد، اما بهطور معمول استفاده نمیشود. نویسندگان این مطالعه مروری کاکرین خواستند بررسی کنند که آیا استفاده از تخلیه خارجی بعد از عمل جراحی از طریق سوراخ کردن با مته برای هماتوم سابدورال مزمن خطر عود هماتوم سابدورال مزمن را کاهش میدهد یا نه.
ویژگیهای مطالعه و نتایج اصلی
نویسندگان مطالعه مروری جستوجوهای گستردهای را داخل متون پزشکی تا نوامبر 2014 برای یافتن کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده مرتبط، که در آنها شواهد بسیار قابل اطمینانی ارائه شده باشد، انجام دادند. نویسندگان 9 RCT شامل 968 شرکتکننده را شناسایی کردند که در آنها استفاده از تخلیه خارجی در برخی از بیماران در مقابل عدم تخلیه در سایر بیماران بعد از عمل جراحی سوراخ کردن با مته برای هماتوم سابدورال مزمن مقایسه شده بود. کارآزماییها در هند، ترکیه، ایران، آلمان، انگلستان و ژاپن انجام شد. تمام شرکتکنندگان بزرگسال بودند و عمدتا بیش از 60 سال داشتند. تمام کارآزماییها از اعمال جراحی بسیار مشابه استفاده کردند. شش کارآزمایی شرکتکنندگان را به مدت شش ماه پیگیری کرد، کارآزماییهای باقیمانده آنها را به مدت سه ماه، یک ماه، یا سه هفته (هر کدام یک کارآزمایی) پیگیری کرد.
نویسندگان قادر به ترکیب نتایج حاصل از کارآزماییهای آماری بودند، و این کار نشان داد که استفاده از تخلیه بعد از عمل جراحی سوراخ کردن با مته، خطر عود هماتوم سابدورال مزمن را در مقایسه با خطر گروهی از بیماران که تخلیه نداشتند (گروه کنترل)؛ حدود 50 درصد کاهش میدهد. با این حال، تفاوتهای روشنی بین گروههای درمان با تخلیه و عدم تخلیه از نظر عوارض بعد از عمل (به عنوان مثال عفونت، تشنج یا خونریزی ناگهانی)، مرگ یا پیامد کاربردی (به عنوان مثال توانایی تاثیرپذیری از هماتوم سابدورال مزمن) وجود ندارد.
کیفیت شواهد
اگر دادههای بهدست آمده از مطالعات بیشتری در دسترس باشد، نتایج حاصل از این مطالعه مروری ممکن است در آینده تغییر یابند. مطالعات موجود، یا دارای تعداد شرکتکنندگان یا تعداد حوادث بیش از حد کمی بودند تا بتوان نتیجه قابل اعتمادی بهدست آورد، حتی زمانی که نتایج ترکیب شوند. برخی از مطالعات در جزئیات، روش تصادفیسازی را توصیف نکردند و به این دلیل کیفیت پایینی برای آنها در نظر گرفته شد.
تحقیقات بیشتر همچنین به موارد زیر کمک بیشتری خواهد کرد:
- اثرات تخلیه خارجی بر عوارض بعد از عمل، مرگ، و پیامد عملکردی؛
- این موضوع که آیا استفاده از یک یا دو سوراخ با مته حین عمل جراحی بهتر است یا نه؛
- بهترین موقعیت لوله تخلیه در درون مغز؛
- بهترین مدت زمان تخلیه.