پیشینه
سل (Tuberculosis) و سوء تغذیه دارای یک رابطه پیچیده با یکدیگر هستند. سل ممکن است از طریق افزایش سوخت و ساز و کاهش مصرف مواد غذایی موجب سوء تغذیه شود و کمبودهای تغذیهای ممکن است این بیماری را وخیمتر کند، یا بهبودی را به وسیله تضعیف سیستم ایمنی بدن به تاخیر اندازد. در حال حاضر، هیچ دستورالعمل تغذیهای مبتنی بر شواهد برای بزرگسالان و کودکان تحت درمان بیماری سل وجود ندارد.
اهداف
بررسی اثر مکملهای تغذیهای خوراکی در افراد مبتلا به سل که با درمان دارویی ضدسل تحت درمان هستند.
روش های جستجو
ما ثبت تخصصی گروه بیماریهای عفونی در کاکرین (Cochrane Infectious Disease Group Specialized Register)؛ پایگاه کارآزماییهای بالینی ثبت شده کاکرین (CENTRAL؛ (Cochrane Central Register of Controlled Trials)؛ شماره 1؛ 2016)؛ MEDLINE (از 1946 تا 4 فوریه 2016)؛ EMBASE (از 1980 تا 4 فوریه 2016)؛ LILACS (از 1982 فوریه 2016)؛ متارجیستری از کارآزماییهای کنترلشده (mRCT ؛metaRegister of Controlled Trials)؛ پلتفرم بینالمللی ثبت کارآزماییهای بالینی سازمان جهانی بهداشت (World Health Organization International Clinical Trials Registry Platform) و Indian Journal of Tuberculosis را تا 4 فوریه 2016 جستوجو و لیست مراجع همه مطالعات انتخاب شده را بررسی کردیم.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده که هر نوع مکمل غذایی خوراکی را به مدت حداقل چهار هفته با عدم استفاده از مداخله تغذیهای یا دارونما یا مشاوره رژیم غذایی تنها برای افراد مبتلا به سل که تحت درمان فعال قرار دارند، مقایسه کردند. پیامد اولیه مورد علاقه مرگ در اثر تمام علل و علاج در 6 و 12 ماه درمان بود.
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده مطالعه مروری به طور جداگانه کارآزماییها را برای گنجاندن در مطالعه انتخاب، دادهها را استخراج و خطر داشتن سوگیری (Bias) کارآزماییهای انتخابشده را ارزیابی کردند. ما نتایج را به صورت خطر نسبی (RR) برای متغیرهای دوتایی و میانگین تفاوت (MD) برای متغیرهای پیوسته، با 95% فاصله اطمینان (CI) ارائه کردیم. در صورت امکان، ما اطلاعات را از کارآزماییهایی با مداخلات و پیامدهای مشابه ادغام کردیم. ما کیفیت شواهد را با استفاده از استفاده از رویکرد درجهبندی توصیهها، ارزیابی، ارتقا و بررسی (GRADE ؛Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation) ارزیابی کردیم.
نتایج اصلی
35 کارآزمایی، شامل 8283 شرکتکننده، معیارهای ورود به مطالعه را در این مطالعه مروری داشتند.
مکمل درشتمغذی
6 کارآزمایی تأمین غذای رایگان، یا مکملهای پرانرژی را ارزیابی کردند. فقط 2 کارآزمایی کل رژیم غذایی را اندازهگیری کردند و در هر دو کارآزمایی مداخله مصرف کالری را در مقایسه با گروه شاهد افزایش داد.
کارآزماییهای موجود برای اثبات یا رد قابل اطمینان مزایای بالینی مهم بر مرگ و میر (RR: 0.34؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.10 تا 1.20؛ 4 کارآزمایی؛ 567 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین)، علاج (RR: 0.91؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.59 تا 1.41؛ 1 کارآزمایی؛ 102 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین)، یا تکمیل درمان (دادهها تلفیق نشدند؛ 2 کارآزمایی؛ 365 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت بسیار کم) بیش از حد کوچک بود.
استفاده از مکمل احتمالا باعث افزایش جزئی در افزایش وزن در طول درمان سل فعال میشود، اگرچه این افزایش در تمام کارآزماییها مشاهده نشد (دادهها تلفیق نشدند؛ 5 کارآزمایی؛ 883 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت متوسط). دو مطالعه کوچک شواهدی را فراهم کرد که نشان میدهد کیفیت زندگی نیز ممکن است بهبود یابد، اما کارآزماییها برای اطمینان زیادی به نتیجه بیش از حد کوچک بود (دادهها تلفیق نشدند؛ 2 کارآزمایی، 134 شرکتکننده، شواهد با کیفیت پائین).
مکمل ریزمغذی
6 کارآزمایی مکملهای ریزمغذی چندگانه را در دوزهای تا 10 برابر مقدار مرجع و 18 کارآزمایی یک مکمل دو ربز مغذی را ارزیابی کردند.
مکمل مغذی چندگانه معمول ممکن است اثر کم یا هیچ تاثیری بر مرگ و میر در افراد HIV منفی مبتلا به بیماری سل (RR: 0.86؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.46 تا 1.6؛ 4 کارآزمایی؛ 1219 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت پائین)، یا افراد HIV مثبت که درمان ضدرتروویروسی (antiretroviral) دریافت نمیکنند (RR: 0.92؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.69 تا 1.23؛ 3 کارآزمایی؛ 1429 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت متوسط) داشته باشد. شواهد کافی برای اطلاع از اینکه آیا مکمل علاج (هیچ کارآزمایی)، تکمیل درمان (RR: 0.99؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.95 تا 1.04؛ 1 کارآزمایی؛ 302 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین) یا نسبت افرادی که در طول هشت هفته اول خلط-مثبت باقی میمانند (RR: 0.92؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.63 تا 1.35؛ 1 کارآزمایی؛ 1020 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین) را بهبود میبخشد، وجود ندارد. با این حال، استفاده از مکمل ممکن است اثر کمی بر افزایش وزن در طول درمان داشته یا هیچ تاثیری نداشته باشد (دادهها تلفیق نشد؛ 5 کارآزمایی؛ 2940 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت پائین)، و هیچ مطالعهای اثر آن بر کیفیت زندگی را ارزیابی نکرد.
به نظر میرسد سطح پلاسمایی ویتامین A پس از شروع درمان سل بدون در نظر گرفتن مکمل افزایش مییابد. در مقابل، مصرف مکمل احتمالا سطح پلاسمایی روی، ویتامین D، ویتامین E و سلنیوم را بهبود میبخشد، اما نشان داده نشده که این امر دارای مزایای بالینی مهم باشد. توجه داشته باشید، با وجود مطالعات متعدد مکمل ویتامین D در دوزهای مختلف، منافع آماری معنیداری بر تبدیل خلط (sputum conversion) نشان داده نشده است.
نتیجهگیریهای نویسندگان
در حال حاضر تحقیقات کافی برای پی بردن به اینکه آیا به طور معمول ارائه مواد غذایی رایگان، یا مکملهای انرژی نتایج درمان سل را بهبود میبخشد، وجود ندارد. اما احتمالا افزایش وزن را در برخی از شرایط بهبود می بخشد.
اگر چه سطوح خونی برخی از ویتامینها ممکن است در افراد با شروع درمان برای سل فعال، کم باشد؛ در حال حاضر هیچ شواهد قابل اطمینانی وجود ندارد که نشان دهد مصرف مکمل به میزان بالاتر از مقدار روزانه توصیه شده، دارای مزایای بالینی است.
خلاصه به زبان ساده
مکمل غذایی برای افرادی که برای سل فعال تحت درمان هستند
محققان کاکرین یک مطالعه مروری از اثرات مکملهای تغذیهای برای افرادی که برای سل درمان میشوند، انجام دادند. پس از جستوجو برای یافتن مطالعات مرتبط تا 4 فوریه 2016، آنها 35 مطالعه مرتبط با 8283 شرکتکننده را انتخاب کردند. یافتههای آنها در زیر خلاصه شده است.
سل فعال چیست و ممکن است مکملهای تغذیهای چگونه عمل کنند؟
سل یک عفونت باکتریایی است که اغلب بر ریهها تاثیر میگذارد. بسیاری از افرادی که آلوده شدهاند، هرگز علایم را بروز نمیدهند. زیرا سیستم ایمنی بدن برای کنترل باکتری، خود را مدیریت میکند. سل فعال زمانی رخ میدهد که دیگر عفونت توسط سیستم ایمنی بدن کنترل نشود، و علائم شایع شامل سرفه، درد قفسه سینه، تب، عرق شبانه، کاهش وزن، و گاهی اوقات سرفه خونی است. درمان با استفاده از ترکیبی از آنتیبیوتیکها به مدت حداقل شش ماه انجام میشود.
افراد مبتلا به سل اغلب دچار سوءتغذیه میشوند، و افراد دچار سوء تغذیه در معرض خطر بالاتر ابتلا به سل هستند. زیرا سیستم ایمنی بدن آنها ضعیف است. مکمل غذایی میتواند با تقویت سیستم ایمنی بدن و با بهبود افزایش وزن و قدرت عضلانی به بهبود این بیماران کمک کند و به آنها اجازه دهد به یک زندگی فعال بازگردند. تغذیه خوب نیاز به مصرف روزانه درشتمغذیها (کربوهیدرات، پروتئین، و چربی)، و ریزمغذیها (ویتامین و مواد معدنی ضروری) دارد.
تحقیق چه میگوید؟
اثر فراهم کردن مکملهای تغذیهای برای افراد تحت مداوای بیماری سل
ما در حال حاضر نمیدانیم که آیا تامین مواد غذایی رایگان در بیماران مبتلا به سل، به صورت وعدههای غذای گرم یا بسته جیره، مرگ را کاهش میدهد یا علاج را بهبود میبخشد (شواهد با کیفیت بسیار پائین). با این حال، احتمالا افزایش وزن را در برخی از شرایط بهبود میدهد (شواهد با کیفیت متوسط)، و ممکن است کیفیت زندگی (شواهد با کیفیت پائین) را بهبود بخشد.
به طور معمول ارائه مکملهای ریزمغذی چندگانه ممکن است اثر کمی برمرگومیر در افراد HIV منفی مبتلا به سل (شواهد با کیفیت پائین) یا افراد مبتلا به HIV که درمان ضدرتروویروسی دریافت نمیکنند (شواهد با کیفیت متوسط)، دارند یا فاقد اثر هستند. ما در حال حاضر نمیدانیم که آیا مکمل مغذی هیچ تاثیری بر پیامد درمان سل دارد یا نه (شواهد با کیفیت بسیار پائین)، اما ممکن است هیچ تاثیری بر افزایش وزن (شواهد با کیفیت پائین) نداشته باشند. هیچ مطالعهای اثر آن را بر کیفیت زندگی ارزیابی نکرده است.
به نظر میرسد سطح پلاسمایی ویتامین A پس از شروع درمان سل بدون در نظر گرفتن مکمل افزایش مییابد. در مقابل، مصرف مکمل احتمالا بهبود سطح پلاسمایی روی، ویتامین D، ویتامین E و سلنیوم را به همراه دارد، اما نشان داده نشده که این موضوع دارای مزایای بالینی مهم باشد. با وجود مطالعات متعدد درباره مکملهای ویتامین D در دوزهای مختلف، منافع آماری معنیدار در تبدیل خلط نشان داده نشده است.
نتیجهگیریهای نویسندگان
مواد غذایی یا مکملهای انرژی ممکن است افزایش وزن را در دوران بهبودی از بیماری سل در برخی از شرایط بهبود بخشند، اما در حال حاضر هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد آنها پیامد درمان سل را بهبود دهند. همچنین در حال حاضر هیچ شواهد قابل اعتمادی وجود ندارد که نشان دهد به طور معمول استفاده از مکمل بالاتر از مقدار روزانه توصیه شده دارای مزایای بالینی است.