پیشینه
در مورد مضرات مواد مخدر دارویی نگرانیهای رو به افزایشی وجود دارد، از جمله مصرف بیش از حد و وابستگی به همراه افزایش نیاز به درمان. به نظر میرسد، افرادی که به مخدرهای دارویی وابسته هستند از جهات مختلف، متفاوت از افرادی هستند که هروئین مصرف میکنند، اما هنوز بیشتر مطالعات درباره درمان با آگونیستهای مخدر در مورد بیماران هروئینی انجام شده است.
اهداف
ارزیابی تاثیر درمان نگهدارنده با آگونیستهای مخدر برای درمان وابستگی به مخدرهای دارویی.
روش های جستجو
ما در این مطالعه مروری، ثبت تخصصی کارآزماییهای گروه مواد مخدر و الکل در کاکرین (Cochrane Drugs and Alcohol Group) و ثبت مرکزی کارآزماییهای کنترل شده کاکرین (CENTRAL؛ Cochrane Central Register of Controlled Trials؛ شماره 5؛ 2015)؛ PubMed (از ژانویه 1966 تا می 2015)، EMBASE (از ژانویه 1974 تا می 2015)، CINAHL؛ (EBSCOhost) (از 1982 تا می 2015) و ISI Web of Science (تا می 2014) و PsycINFO (از 1806تا می 2014) را جستوجو کردیم.
معیارهای انتخاب
ما کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده را که درمانهای نگهدارنده آگونیستی مخدر را به این دوشکل مقایسه کرده بودند، ارزیابی کردیم:
1) آگونیستهای کاملا مخدر (مثل متادون، مورفین، اکسیکودون، لووآلفا استیل متادول (LAAM) یا کودئین) در مقایسه با آگونیستهای کاملا مخدر دیگر یا آگونیستهای نسبتا مخدر مثل بوپرنورفین (buprenorphine) به عنوان درمان نگهدارنده.
2) آگونیستهای کاملا یا نسبتا مخدر نگهدارنده در مقایسه با پلاسبو، فقط سمزدایی یا رواندرمانی (بدون آگونیست مخدر).
گردآوری و تحلیل دادهها
ما از روششناسی استاندارد مدنظر کاکرین تبعیت کردیم.
نتایج اصلی
ما نهایتا 6 کارآزمایی تصادفیسازی و کنترل شده را مشخص کردیم که معیارهای ورود را به مطالعه مروری داشتند ( 607 شرکت کننده). 2 مورد از مطالعات وارد شده از نظر کیفیت شواهد متوسط بودند و چنین نتیجه گرفته بودند که تفاوتی بین متادون و بوپرنورفین از نظر خودگزارشدهی مصرف مخدرها (RR: 0.37؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.08 تا 1.63)، یا مثبت بودن تست ادرار آنها از نظر وجود دارو (RR: 0.81؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.56 تا 1.18) وجود ندارد. 3 مورد از مطالعات که کیفیت شواهد پائین داشتند تفاوتی در نگهداری بین درمان نگهدارنده بوپرنورفین و متادون پیدا نکردند (RR: 0.69؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.39 تا 1.22). 2 مطالعه دیگر با کیفیت متوسط شواهد، تفاوتی بین متادون و بوپرنورفین در عوارض جانبی پیدا نکردند (RR: 1.10؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.64 تا 1.91).
3 مطالعه با کیفیت متوسط شواهد پیدا کردیم که از نگهدارنده بوپرنورفین بیش از سمزدایی یا رواندرمانی در زمینه کمتر بودن تست مثبت ادرار (RR: 0.63؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.43 تا 0.93) و خودگزارشدهی مصرف مخدر در 30 روز گذشته (RR: 0.54؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.31 تا 0.93) طرفداری کرده بودند. تفاوتی از نظر عدم محرومیت از مصرف مواد مخدر وجود نداشت (با میانگین تفاوت استاندارد (SMD): 0.31 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.66 تا 0.04). شواهدی با کیفیت متوسط از نگهدارنده بوپرنورفین بیشتر از سمزدایی یا رواندرمانی برای باقی ماندن بر درمان طرفداری کردهاند (RR: 0.33؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.23 تا 0.47). شواهدی با کیفیت متوسط نیز از نگهدارنده بوپرنورفین بیشتر از سمزدایی یا روان درمانی در زمینه عوارض جانبی، طرفداری کردهاند (RR: 0.19؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.06 تا 0.57).
نقطه ضعف اصلی در کیفیت دادهها، استفاده از مطالعه با طراحی برچسب باز بود.
نتیجهگیریهای نویسندگان
شواهدی با کیفیت پائین تا متوسط از استفاده از درمان دارویی نگهدارنده آگونیست، برای درمان وابستگی به مخدرهای دارویی حمایت کرده بودند. به نظر میرسد که متادون یا بوپرنورفین به یک اندازه موثرند و درمان نگهدارنده با بوپرنورفین موثرتر از سمزدایی یا رواندرمانی هستند.
در کل براساس شواهدی با کیفیت پائین تا متوسط و حجم نمونه کم این امکان وجود دارد که مطالعات آینده این نتیجهگیری را تغییر دهد.
خلاصه به زبان ساده
داروهای نگهدارنده مخدر برای درمان وابستگی به مخدرهای کاهش درد.
پیشینه
استفاده از مخدرهای دارویی (داروهایی که برای کاهش درد استفاده میشوند) به طور فاجعهباری در برخی نقاط دنیا از اواسط سالهای 1990در حال افزایش است. با افزایش مصرف، تعداد افرادی که به این مخدرها اعتیاد پیدا میکنند و به آنها وابسته میشوند نیز افزایش مییابد. امروزه، بیشتر گایدلاینهای درمانی براساس تحقیقاتی که روی افراد وابسته به هروئین (نوعی ماده مخدر شدیدا اعتیادآور) انجام شده، نوشته شده است. این مطالعه مروری به دنبال مقایسه تفاوت درمان نگهدارنده آگونیستی مواد مخدر (مثل متادون و بوپرنورفین که برای حدود 30 روز جهت کمک به فرد برای کاهش دادن مصرف مخدرهایی مثل هروئین تجویز میشوند) برای درمان وابستگی به مخدرهای دارویی است. ما همچنین نتایج درمان را با نگهدارنده با درمانهای کوتاهمدت مثل سمزدایی (خارج کردن دارو از بدن) یا رواندرمانی (مثل صحبتدرمانی و مشاوره) مقایسه کردیم.
ویژگیهای مطالعه
ما مطالعات علمی را تا می 2015 مورد بررسی قرار دادیم. نهایتا 6 مطالعه تصادفیسازی و کنترل شده (مطالعاتی که در آنها اشخاص بهطور تصادفی در یکی از دو یا چند گروه درمان و کنترل قرار میگیرند) را که 607 فرد وابسته به داروهای مخدر را در بر میگرفت، پیدا کردیم. 77% این شرکت کنندگان مرد و میانگین سن آنها 31.6 سال بود. میانگین مدت مطالعاتی که درمانهای مختلف نگهدارنده مخدر را مقایسه کرده بودند (3 مطالعه که متادون را با بوپرنورفین مقایسه کرده بودند) 24 هفته و میانگین مدت مطالعاتی که درمان نگهدارنده مخدر را با سمزدایی یا رواندرمانی مقایسه کرده بودند (3 مطالعه که نگهدارنده بوپرنورفین را استفاده کرده بودند) 10 هفته بود. 5 مورد از 6 مطالعه در امریکا و یک مطالعه در ایران انجام شده بود. ما به مصرف مخدرها و خروج زودهنگام از درمان دقت داشتیم.
بودجه 5 تا از مطالعات توسط موسسه ملی بهداشت امریکا تامین شده و در یکی از مطالعات منبع بودجه مشخص نشده بود. 4 مطالعه گزارش کردند که یک کمپانی دارویی داروها را تامین کرده بود.
نتایج اصلی
ما متوجه شدیم که احتمالا تفاوت بسیار کم یا ناچیزی دراستفاده از متادون و بوپرنورفین در بهبود نگه داشتن در درمان، کاهش مصرف مخدر یا عوارض جانبی مشاهده میشود. ما فهمیدیم که بوپرنورفین احتمالا باعث میشود افراد بیشتری روی درمان باقی بمانند و احتمالا استفاده از مخدرها را کاهش میدهد و عوارض جانبی کمتری را در مقایسه با سمزدایی یا رواندرمانی به تنهایی دارد.
کیفیت شواهد
در کل کیفیت مدارک پائین تا متوسط بود. همه مطالعات افراد را به طور تصادفی در گروههای درمانی قرار داده بودند اما شرکتکنندگان و محققین میدانستند که شرکت کنندگان چه دارویی میگیرند که این میتواند باعث سوگیری (Bias) در نتایج و کم شدن کیفیت شواهد شود. بعضی از مطالعات شامل تعداد قابلتوجهی از افراد میشدند که در هر دو گروه درمانی، درمان را به پایان نرسانده بودند که این بدان معناست که برخی از نتایج ما از دست رفته است. اما تعداد این افراد در بیشتر مطالعات در هر دو گروه درمانی مشابه بود. بیشتر مطالعات طراحی مشابهی داشتند و نتایج آنها با روشهای مشابهی گردآوری شده بود که اجازه میداد مصرف مواد مخدر و تعداد افرادی که مطالعه را تا انتها ادامه داده بودند، قابل مقایسه باشد.