پیشینه
آسم یک بیماری شایع طولانیمدت تنفسی است که حدود 300 میلیون نفر را در جهان تحت تاثیر خود قرار داده است. تقریبا نیمی از افراد مبتلا به آسم، یک جز مهم آلرژیک به بیماری خود دارند که فرصت درمان هدفدار را فراهم میکند. ایمونوتراپی زیرزبانی (SLIT؛ Sublingual immunotherapy) با هدف کاهش علائم آسم، دوزهای افزایشیابنده یک آلرژن (به عنوان مثال نوعی کنه و گرد وغبار) را برای القای تحمل ایمنی زیر زبان قرار میدهد. با این حال واضح نیست که آیا روش قرار دادن زیرزبانی، روشی ایمن و موثر برای آسم است یا خیر.
اهداف
ارزیابی اثربخشی و ایمنی ایمونوتراپی زیرزبانی در مقایسه با دارونما یا روش درمانی استاندارد، برای کودکان و بزرگسالان مبتلا به آسم.
روش های جستجو
کارآزماییها از مرکز ثبت تخصصی گروه راه هوایی کاکرین (CAGR؛ Cochrane Airways Group Specialised Register)، سایت کارآزمایی بالینی (www.ClinicalTrials.gov)، پورتال کارآزمایی سازمان جهانی بهداشت (/www.who.int/ictrp/en) و فهرست منابع تمام مطالعات و مقالات مرور شده شناسایی شدند. این جستوجو تا تاریخ 25 مارچ 2015 بهروز رسانی شده است.
معیارهای انتخاب
مطالعاتی شامل کارآزماییهای موازی تصادفیسازی و کنترل شده (RCT)، بدون در نظر گرفتن کورسازی و طول مدت مطالعه، که ایمونوتراپی زیرزبانی را در مقایسه با دارونما یا به عنوان یک داروی افزودنی به درمان آسم ارزیابی کردهاند، در این این مطالعه مروری بررسی شدهاند. مطالعات انجام شده روی کودکان و بزرگسالان مبتلا به آسم با هر میزان شدت و با هر الگوی حساسیت به آلرژن انتخاب شدهاند. مطالعاتی استفاده شدند که شرکتکنندهها مبتلا به آسم، رینیت یا هر دو بودهاند و برای حداقل 80 درصد شرکتکنندهها در کارآزمایی تشخیص بیماری آسم داده شده باشد.
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده به طور مستقل از هم کارآزماییهای بدست آمده را در مرحله انتخاب غربالگری کرده، اطلاعات عددی را استخراج و خطر وجود سوگیری (bias) را ارزیابی کردند. همه مطالعات برای دقت بیشتر بررسی دوباره شد و اختلافنظرات با بحث برطرف شدند.
دادههای دوگانه به صورت نسبت شانس (OR) یا تفاوت خطر (RD) با استفاده از مطالعه شرکتکنندهها به عنوان واحدهای تجزیه و تحلیل، تجزیه و تحلیل شدند. تحلیل دادههای پیوسته به صورت میانگین تفاوت (MD) و میانگین تفاوت استاندارد شده (SMD) با استفاده از مدلهای اثر تصادفی انجام شد. تمام پیامدها توسط GRADE (درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی) رتبه بندی شده و نتایج آن در جدول خلاصه یافتهها ارائه شده است.
نتایج اصلی
تعداد پنجاه و دو مطالعه معیارهای انتخاب را داشتند که 5077 شرکتکننده را بصورت تصادفی به گروههای مقایسه اختصاص داده بودند. اغلب مطالعات دو سو کور و دارای گروه کنترل دارونما بودند ولی از نظر طول زمان از یک روز تا یکسال متغیر بودند. بیشتر شرکتکنندهها دارای آسم خفیف تا متوسط و اغلب با رینیت آلرژیک همراه بودند. هجده مطالعه روی بزرگسالان، 25 مطالعه تنها روی کودکان و چندین مطالعه روی هر دو گروه انجام شده بود یا گروه سنی مشخص نشده بود (9 = n). به جز عوارض جانبی، پیامدهای مدنظر این مرور توسط تعداد کمی از مطالعات گزارش شده بودند و گزارشات انتخابی ممکن است تاثیر جدی روی کامل بودن شواهد بگذارند. به طور کلی روش تخصیص در مطالعات به خوبی توضیح داده نشده، در حدود یک چهارم مطالعات در معرض خطر جدی سوگیری عملکرد یا سوگیری تشخیص یا هر دو بودهاند و در نیمی از مطالعات، فرسایش شرکتکننده بالا یا نامشخص بود. یک مطالعه کوتاه وخامت بیماری و نیاز به مراجعه بیمارستانی را گزارش کرد که هیچ عوارض جانبی مشاهده نشد. پنج مطالعه کیفیت زندگی را گزارش داده بودند، اما گزارشها مناسب متاآنالیز (meta-analysis) نبودند. تعداد خیلی کمی از مطالعات عوارض جانبی جدی را گزارش کرده بودند. نتایج تحلیلهای که از تفاوت خطر استفاده کرده بودند، نشان میدهد احتمال رخداد عوارض جانبی جدی نتیجه درمان با ایمونوتراپی زیرزبانی بیشتر از 1 از 100 نفر نیست (RD: 0.0012؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.0077 – تا 0.0102؛ 2560 شرکتکننده؛ 22 مطالعه؛ شواهد با کیفیت متوسط).
در نتایج ثانویه، گزارشهای گسترده و متنوع از علائم تا حد زیادی نامعتبر آسم و نمره های دارویی ایجادکننده مانع قابل توجه در متاآنالیزها وجود دارد، اما یک روند کلی نشان میدهد درمان با ایمونوتراپی زیرزبانی بهتر از دارونما است، اما تفاوت در مقیاسها به این معنی است که تفسیر نتایج بسیار مشکل است.
تغییرات در مصرف کورتیکواستروئید استنشاقی به میکروگرم در روز (MD: 35.10mcg/d؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 50.21 - تا 120.42؛ شواهد با کیفیت پایین)، تشدید بیماری و نیاز به استروئید خوراکی (تعداد مطالعه: 2؛ عدم رخداد پیشامد) و تحریک برونش (تفاوت میانگین استاندارد: 0.69؛ 95% فاصله اطمینان (CI): از 0.04 - تا 1.43؛ شواهد با کیفیت خیلی پایین) اغلب گزارش نشده بود. این امر منجر به برآوردهای غیردقیق با فاصله اطمینانهای بزرگ است که در صورت امکان شامل نفع و ضرر SLIT میشوند.
بیشتر افرادی که SLIT دریافت کردند در مقایسه با گروه کنترل، انواع مختلف عوارض جانبی داشتند (OR: 1.70؛ 95% فاصله اطمینان (CI):1.21 تا 2.38؛ شواهد با کیفیت پایین؛ تعداد شرکتکننده: 1755؛ تعداد مطالعه: 19)، عوارض جانبی گزارش شده معمولا گذرا و خفیف بودهاند. فقدان اطلاعات مانع از آنالیز زیرگروه و حساسیت شدند.
نتیجهگیریهای نویسندگان
فقدان اطلاعات برای پیامدهای مهمی مانند وخامت و کیفیت زندگی و استفاده از علائم نامعتبر و امتیاز داروها، محدودیتهایی برای یک نتیجهگیری مفید بالینی ایجاد کرده است. تحقیقات بیشتری با مقیاسهای معتبر و پیامدهای مهم برای بیماران و تصمیمگیرندگان مورد نیاز است تا بتوان SLIT را به عنوان یک درمان بالینی برای آسم به درستی ارزیابی کرد. تعداد خیلی کمی عوارض جانبی جدی گزارش شده و اغلب مطالعات روی بیماران با آسم خفیف یا متوسط انجام شده، بنابراین ما نمیتوانیم در مورد ایمنی SLIT روی بیماران با درجات متوسط تا شدید آسم اظهارنظر کنیم. SLIT باعث افزایش خطر رخداد تمام عوارض جانبی میشود.
خلاصه به زبان ساده
ایمونوتراپی زیرزبانی برای آسم
سوال مطالعه مروری
شواهد استفاده از ایمونوتراپی زیرزبانی (SLIT) برای افراد مبتلا به آسم با دارونما یا درمان طبیعی آسم ارزیابی شده است. این مطالعه مروری بر این سوال متمرکز شده که آیا SLIT درمان خوبی و ایمن برای آسم است یا خیر.
پیشینه
آسم یک وضعیت طولانیمدت است که باعث مشکلات تنفسی و سرفه میشود. گاهی اوقات بیماری پیشرفت میکند و به حملات آسم منجر میشود. این رخداد ممکن است منجر به نیاز به دریافت داروی اضافی، مراجعه به کلینیک یا بیمارستان برای درمان یا حتی بستری در بیمارستان شود. تقریبا 300 میلیون نفر در جهان مبتلا به آسم هستند. در حدود نیمی از این افراد آلرژیها عامل بوجود آمدن علائم آسم بودهاند (کنه و گرد و غبار). هدف SLIT کاهش پاسخهای آلرژیک بدن است که منجر به علائم آسم میشود که با دادن دوزهای تکرار شونده از آنچه که فرد به آن آلرژی دارد در مایعات یا به فرم قرص زیرزبانی انجام میشود. در حال حاضر، واضح نیست برای افراد مبتلا به آسم آیا SLIT در مقایسه با دارونما مفیدتر و ایمنتر است یا ادامه درمان استاندارد آسم.
ویژگیهای مطالعه
مطالعه ما شامل 52 مطالعه و دربرگیرنده 5077 نفر است. این مطالعات بین یک روز تا سه سال به طول انجامیده است. بسیاری از بیماران این مطالعه دارای آسم خفیف بودهاند. مطالعات روی هر دو جنس مردان و زنان انجام شده و حدود نیمی از مطالعات تنها کودکان را دربرگرفته است. در اکثر مطالعات افراد دارای آلرژی به نوعی کنه و یا آلرژی گرد وغبار داشتهاند. شواهد ارائه شده در اینجا تا تاریخ 25 مارچ 2015 بهروز هستند.
نتایج اصلی
تعداد کمی از مطالعات تعداد بیمارانی را ثبت کرده بودند که حمله آسمی منجر به مراجعه به بیمارستان یا نیاز به داروی اضافی را داشتهاند، بنابراین اطلاعی در دست نیست که آیا ایمونوتراپی زیرزبانی حملههای آسم را کاهش میدهد یا خیر. شاید کاهش حملهها به دلیل این باشد که اغلب بیماران وارد شده به مطالعه مبتلا به آسم خفیف بودهاند. تعداد کمی از مطالعات کیفیت زندگی را گزارش دادهاند و از مقیاسهای متفاوتی برای گزارش استفاده کردهاند، بنابراین واقعا نمیتوان در مورد اثر مثبت ایمونوتراپی زیرزبانی اظهارنظر کرد. در برخی از مطالعات گزارش شده افرادی که SLIT دریافت کرده بودند، کمتر دارای علائم آسم بودند و نیازشان به داروی آسم در مقایسه با گروه کنترل کاهش یافته بود، برخی از آنها ممکن است دقیق اندازهگیری نشده باشد. افرادی که SLIT دریافت کرده بودند عوارض جانبی ناخواسته بیشتر یا کمتری را تجربه نکرده بودند اما به طور کلی نادر بود. مطمئن نیستیم که یافتههای این مطالعه در مبتلایان به آسم شدیدتر نیز صدق کند. افرادی که SLIT دریافت کرده بودند احتمال بیشتری برای تجربه عوارض جانبی ناخواسته داشتند. البته اغلب این عوارض جانبی بسیار خفیف بودند.
در دستورالعملهای درمان آسم بیان شده که SLIT باید تنها برای بیمارانی تجویز شود که در آنها آسم به سختی با درمانهای استاندارد کنترل میشود. در این مطالعه مروری اغلب مطالعات روی افراد مبتلا به آسم خفیف انجام شده، بنابراین کارآزماییهایی برای بررسی اثر SLIT روی افراد با آسم شدیدتر مورد نیاز است. اگر در این مطالعات از مقیاسهای استاندارد برای گزارش یافتهها استفاده شود، به صورتی که نتایج در آینده قابل ترکیب باشد، بسیار مفید هستند.
کیفیت شواهد
شواهد ارائه شده در این مطالعه مروری عموما دارای کیفیت پایین و متوسط بودند، تعداد کمی از مطالعات پیامدهایی را که برای بیماران مبتلا به آسم مهم هستند، مانند حمله آسم و کیفیت زندگی را گزارش کرده بودند. اکثر مطالعات توضیح شفاف در مورد نحوه اختصاص افراد به دو گروه دریافت کننده ایمونوتراپی زیرزبانی و دارونما یا درمان استاندارد ارائه نداده بودند و در برخی مطالعات شرکتکنندهها در مطالعه و تدارکدهندههای کارآزمایی از اختصاص افراد به گرووهای درمانی مطلع بودند که این مساله ممکن است نتایج را تحتتاثیر قرار دهد.