پیشینه
کاتترهای ورید مرکزی (CVC ؛Central venous catheters) در مدیریت بیماریهای حاد و مزمن، نقش حیاتی ایفا میکنند. پانسمان و دستگاههای ایمنکننده (securement devices) باید این اطمینان را ایجاد کنند که کاتترهای ورید مرکزی از جای خود بیرون نمیآیند یا نمیافتند، سدی محافظتی برای جلوگیری از کلونیزاسیون (colonisation) میکروبی و عفونت فراهم میکنند و برای بیمار راحت هستند. طیف وسیعی از پانسمان و محصولات ایمنکننده، برای استفاده در دسترس پزشکان قرار دارد.
اهداف
مقایسه پانسمان و دستگاههای ایمنکننده موجود برای کاتتر ورید مرکزی، از نظر عفونت جریان خون ناشی از کاتتر (BSI ؛bloodstream infection)، کولونیزاسیون کاتتر، عفونت داخل و خارج از محل، کولونیزاسیون پوست، سوزش پوست، شکست در جاگذاری کاتتر، شرایط پانسمان و مرگ و میر.
روش های جستجو
در ماه جون 2015 ما منابع زیر را جستوجو کردیم: ثبت تخصصی گروه زخمها در کاکرین (Cochrane Wounds Group Specialised Register)؛ پایگاه کارآزماییهای بالینی ثبت شده کاکرین (CENTRAL ؛Cochrane Central Register of Controlled Trials). پایگاه اطلاعاتی چکیدههای مطالعه مروری های اثرات (DARE؛ Database of Abstracts of Reviews of Effects)؛ پایگاه اطلاعاتی ارزیابی اقتصادی NHS؛ (NHSEED؛ NHS Economic Evaluation Database)؛ Ovid MEDLINE؛ Ovid MEDLINE؛ (In-Process & Other Non-Indexed Citations)؛ Ovid EMBASE؛ EBSCO CINAHL؛ شش ثبت کارآزمایی بالینی و فهرست مراجع کارآزماییهای شناسایی شده. هیچ محدودیتی بر اساس زبان و یا تاریخ نشر یا تنظیم مطالعه وجود نداشت.
معیارهای انتخاب
ما کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده را انتخاب کردیم که به ارزیابی اثرات پانسمان و دستگاههای ایمنکننده برای کاتترهای ورید مرکزی پرداختند. تمام انواع کاتترهای ورید مرکزی انتخاب شدند، به عنوان مثال کاتترهای ورید مرکزی کوتاهمدت و بلندمدت، کاتترهای ورید مرکزی با تونل و بدون تونل، port-a-caths، کاتتر همودیالیزها و کاتترهای مرکزی محیطی مندرج (PICCs).
گردآوری و تحلیل دادهها
ما از روشهای استاندارد همکاری کاکرین شامل مطالعه مروری مستقل عناوین و چکیده مقالات از نظر مرتبط بودن، استخراج دادهها و ارزیابی خطر سوگیری (Bias) مطالعات انتخاب شده توسط دو نویسنده مطالعه مروری، استفاده کردیم. نتایج برای دادههای رستهای با استفاده از خطر نسبی (RR) با 95% فاصله اطمینان (CI) بیان میشوند. برای پیامدهایی که بهترین نمایش آنها به صورت یک میزان به ازای هر دوره زمانی بود، خطر نسبی و خطاهای استاندارد استفاده شده است. ما متاآنالیز (meta-analysis) چنددرمانی را برای رتبهبندی اثربخشی هر مداخله برای هر پیامد انجام دادیم.
نتایج اصلی
ما 22 مطالعه، شامل 7436 شرکتکننده، را برای مقایسه 9 نوع مختلف دستگاه ایمنکننده یا پانسمان انتخاب کردیم. به دلیل ظاهر مختلف پانسمانها و دستگاههای ایمنکننده، همه مطالعات انتخاب شده در معرض خطر مبهم و بالای سوگیری عملکرد بودند. میزان کورسازی شدن (blinding) ارزیابی پیامدها در بسیاری از مطالعات نامشخص بود. کیفیت شواهد بین مقایسههای مختلف و پیامدها متغیر بود. کیفیت شواهد بهطور عمده به دلیل عدم دقت، غیرمستقیم بودن، خطر سوگیری و تناقض، کاهش یافت.
اینکه آیا میزان عفونت جریان خون ناشی از کاتتر، بین ثابت نگه داشتن با گاز و نوار و پلیاورتان (polyurethane) استاندارد (SPU) (RR: 0.64؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.26 تا 1.63؛ شواهد با کیفیت پائین)، یا بین پانسمان آغشته به کلرهگزیدین گلوکونات (chlorhexidine gluconate-impregnated ؛CGI) و پلیاورتان استاندارد (RR؛ 0.65؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.40 تا 1.05؛ شواهد با کیفیت متوسط) تفاوت وجود دارد یا خیر، مشخص نیست. شواهدی با کیفیت بالا وجود دارد که نشان میدهد پانسمان آغشته به دارو (medication-impregnated dressings) احتمال بروز عفونت جریان خون ناشی از کاتتر را نسبت به تمام انواع پانسمانهای دیگر کاهش میدهد (RR: 0.60؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.39 تا 0.93).
شواهدی با کیفیت متوسط وجود دارد که نشان میدهد پانسمان آغشته به کلرهگزیدین گلوکونات، فراوانی عفونت جریان خون ناشی از کاتتر را به ازای هر 1000 بیمار ـ روز در مقایسه با پانسمان پلیاورتان استاندارد کاهش میدهد (RR: 0.51؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.33 تا 0.78).
شواهدی با کیفیت متوسط وجود دارد که نشان میدهد کلونیزاسیون نوک کاتتر، با پانسمان آغشته به کلرهگزیدین گلوکونات در مقایسه با پانسمان پلیاورتان استاندارد کاهش مییابد (RR؛ 0.58؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.47 تا 0.73)، اما اثرات مربوط به گاز و نوار و پلیاورتان استاندارد، نامشخص هستند (RR: 0.95؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.51 تا 1.77؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). هنوز مشخص نیست که استفاده از پانسمان آغشته به کلرهگزیدین گلوکونات در مقایسه با پانسمان پلیاورتان استاندارد، در میزان التهاب و آسیب پوست، تفاوتی ایجاد میکند یا خیر (شواهد با کیفیت متوسط) (RR: 11.17؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.84 تا 149.48).
متاآنالیزهای درمانی متعدد دریافتند که دستگاههای ایمنکننده بخیه به احتمال زیاد بیشترین تاثیر را در کاهش بروز عفونت جریان خون ناشی از کاتتر (شواهد با کیفیت پایین) دارد و پانسمان آغشته به کلرهگزیدین گلوکونات در رتبه دوم (شواهد با کیفیت پائین) قرار دارد.
نتیجهگیریهای نویسندگان
محصولات پانسمان آغشته به دارو، احتمال بروز عفونت جریان خون ناشی از کاتتر را نسبت به تمام انواع پانسمانهای دیگر کاهش میدهد. شواهدی وجود دارد که نشان میدهد پانسمان آغشته به کلرهگزیدین گلوکونات نسبت به پانسمان پلیاورتان استاندارد، عفونت جریان خون ناشی از کاتتر را برای پیامدهای فراوانی عفونت به ازای هر 1000 بیمار روز، خطر کلونیزاسیون نوک کاتتر و احتمال خطر عفونت جریان خون ناشی از کاتتر را کاهش میدهد.
متاآنالیزهای درمان چندگانه دریافتند که دستگاههای ایمنکننده بخیه به احتمال زیادی در کاهش عفونت جریان خون ناشی از کاتتر موثرتر باشد، هر چند کیفیت این شواهد، پائین است. بیشتر مطالعات درباره مجموعه بخشهای مراقبتهای ویژه (ICU) انجام شد. بهعلاوه، تحقیقات با کیفیت بالایی در مورد اثرات مرتبط با پانسمان و محصولات ایمنکننده برای کاتترهای ورید مرکزی مورد نیاز است.
پژوهشهای آینده میتوانند برآورد اثر را برای محصولات انتخاب شده در این مطالعه مروری تعدیل کنند و برای ارزیابی اثربخشی محصولات جدید مورد نیاز باشند.
خلاصه به زبان ساده
پانسمانها و ثابتنگه دارندهها برای کاتتر ورید مرکزی (CVC)
پیشینه
کاتتر ورید مرکزی (CVC) لولهای است که داخل رگ خونی قرار داده میشود، برای اینکه بتواند تغذیه مایع، خون، دارو یا مایعات (یا ترکیبی از اینها) را به فرد بیمار برساند. اگر یک کاتتر ورید مرکزی در محلی باشد که بیمار نیاز به تحمل جاگذاری مکرر سوزن در زمان اتمام درمانها نداشته باشد، میتوان لولههایی را به کاتتر ورید مرکزی متصل کرد، مایع مورد نیاز را به داخل آن پمپاژ و سپس لولهها را در زمان مناسب جدا کرد.
کاتترهای ورید مرکزی، به منظور پیشگیری از خارج شدن آن و برای پیشگیری از عفونت (به عنوان مثال، عفونت جریان خون وابسته به کاتتر (BSI))، به ثابت نگه داشتن به صورت مناسب، معمولا با استفاده از یک پانسمان از هر نوعی، نیاز دارند و لازم است که برای بیمار راحت باشند. بسیاری از انواع مختلف محصولات برای امنیت کاتترهای ورید مرکزی در دسترس هستند، اما معلوم نیست که کدام یک بهتر کار میکند.
سوال مطالعه مروری
هدف از این تحقیق، مقایسه پانسمانها و دستگاههای ایمنکننده موجود، برای کاتترهای ورید مرکزی است تا مشخص کنیم کدام یک بهتر کار میکند.
آنچه ما یافتیم
محققان، پایگاههای اطلاعاتی پزشکی را تا سپتامبر 2014 جستوجو و 22 مطالعه را با مجموع 7436 شرکتکننده که مربوط به سوال مطالعه مروری بودند شناسایی کردند. مطالعات مقایسههای زیر را مورد بررسی قرار دادند:
- 9 مطالعه، گاز پانسمان را با پانسمانهای پلیاورتان استاندارد مقایسه کردند.
- 6 مطالعه پانسمان پلیاورتان استاندارد را با پانسمان آغشته به کلرهگزیدین گلوکونات (کلرهگزیدین گلوکونات یک ضدعفونی کننده ضدباکتری است) مقایسه کردند.
- یک مطالعه پانسمانهای پلیاورتان استاندارد را با پانسمانهای آغشته به نقره (ترکیبات نقره ممکن است خواص ضدباکتری داشته باشند) مقایسه کرد.
- یک مطالعه پانسمانهای پلیاورتان استاندارد را با پانسمان هیدروکلوئید (hydrocolloid) مقایسه کرد.
- یک مطالعه پانسمانهای نفوذپذیر پلیاورتان استاندارد گاز مدرن را با (اصلی) پانسمانهای پلیاورتان استاندارد قدیمی مقایسه کرد.
- یک مطالعه پانسمانهای استاندارد پلیاورتان بسیار چسبنده شفاف را با پانسمانهای کلرهگزیدین گلوکونات مقایسه کرد.
- یک مطالعه پانسمانهای پلیاورتان استاندارد را با دستگاههای ایمنکننده بخیه (بدون کوک) مقایسه کرد.
- یک مطالعه گاز استریل را با عدم استفاده از پانسمان مقایسه کرد.
- یک مطالعه مقایسه پانسمانهای کلرهگزیدین گلوکونات را با عدم استفاده از پانسمان مقایسه کرد.
گاهی مطالعات انتخاب شده روشهایی را که برای به حداقل رساندن خطای تصادفی یا آماری استفاده کرده بودند، گزارش ندادند. اما به طور کلی روشها مناسب بودند.
تجزیه و تحلیل نتایج مطالعه نشان داد شواهدی با کیفیت بالا وجود دارد که ایمن کردن یک کاتتر ورید مرکزی با یک پانسمان آغشته به دارو (آغشته به کلرهگزیدین گلوکونات یا نقره)، عفونت جریان خون ناشی از کاتتر را در مقایسه با یک پانسمان بدون دارو را کاهش میدهد. نتایج نشان دهنده شواهد با کیفیت متوسط است که چنانچه از پانسمان آغشته به کلرهگزیدین گلوکونات به جای پانسمان پلی اورتان استاندارد استفاده شود، کاهشی در فراوانی عفونت جریان خون ناشی از کاتتر به ازای هر 1000 بیمار روز خواهد داشت (این واحد یک واحد مورد استفاده در تحقیقات است که نشان دهنده استفاده از بیمار است. در این مورد 1000 بیمار ـ روز برابر است با 1000 بیمار که از کاتترهای ورید مرکزی برای یک روز استفاده میکنند، یا 500 بیمار که از کاتترهای ورید مرکزی برای دو روز استفاده میکنند، یا 250 بیمار که از کاتترهای ورید مرکزی برای چهار روز استفاده میکنند و الی آخر).
هنگامی که خطر ابتلا به عفونت در پانسمان آغشته به کلرهگزیدین گلوکونات و پانسمان پلی اورتان استاندارد به روش دیگری (با محاسبه خطر نسبی عفونت با یکی در مقابل دیگری بدون در نظر گرفتن بیمار روز استفاده شده) مقایسه شد، این تفاوت کمتر بود. اندازهگیری غیرمستقیمتر عفونت یعنی میزان کلونیزاسیون باکتریها از نوک کاتتر پس از برداشتن آن، باکتریهای بیشتری را با پانسمان پلیاورتان استاندارد نشان داد(شواهد با کیفیت متوسط).
مطالعاتی که در این تحقیق نقش داشتند، عمدتا در وضعیت بخش مراقبتهای ویژه انجام شدند که در آنجا تعداد زیادی کاتتر ورید مرکزی برای مدت زمان کوتاهی استفاده میشود. انواع دیگر پانسمان و محصولات ایمنکننده برای کاتتر ورید مرکزی که توسط مطالعاتی که در اینجا تجزیه و تحلیل شد، ارزیابی شد هیچ اثر قابل مشاهدهای روی عفونت جریان خون ناشی از کاتتر، کلونیزاسیون نوک کاتتر یا هر یک از پیامدهای دیگر ارزیابی شده، مانند سوزش پوست، شکست ایمنی کاتتر، شرایط پانسمان و مرگ بیمار نشان نداد.
به علاوه، انجام تحقیقات با کیفیت بالا به منظور بررسی اثرات مرتبط با طیف گستردهای از انواع پانسمان و محصولات ایمنکننده که برای کاتترهای ورید مرکزی در دسترس هستند، مورد نیاز است.
این خلاصه به زبان ساده: تا 5 جون 2015 بهروزرسانی شده است.