پیشینه
بیماری حاد پیوند علیه میزبان (aGVHD؛ Acute graft-versus-host disease)، از علل عمده مرگ و میر پس از پیوند سلولهای بنیادی خونساز (HSCT) است که در 8 تا 59 درصد از دریافتکنندگان پیوند رخ میدهد. در حال حاضر، پایه اصلی درمان برای مبتلایان به بیماری حاد پیوند علیه میزبان، استفاده از کورتیکواستروئیدها است. با این حال، درمان استانداردی برای نوع مقاوم به استروئید این بیماری (یا aGVHD مقاوم به استروئید) وجود ندارد. فتوفرسیز برونی (ECP)، نوعی از روش تعدیلکننده سیستم ایمنی در میان گزینههای مختلف درمانی است که شامل قرار دادن مجموعهای از سلولهای تک هستهای محیطی در شرایط آزمایشگاهی، در معرض عامل نوری (فتو اکتیو) 8-methoxypsoralen و تابش اشعه فرابنفش نوع A، و تزریق دوباره این سلولهای خونی درمان شده به بیمار است. مکانیزم عمل ECP، به طور کامل شناخته نشده است. مطالعه حاضر، یک نسخه به روز شده از مطالعه مروری اول کاکرین است که در سال 2014 منتشر شده است.
اهداف
بررسی اثربخشی و ایمنی ECP، برای درمان بیماری حاد پیوند علیه میزبان در کودکان و نوجوانان، پس از پیوند سلولهای بنیادی خونساز.
روش های جستجو
جستوجو در پایگاههای اطلاعاتی پایگاه کارآزماییهای بالینی ثبت شده کاکرین (CENTRAL؛ Cochrane Central Register of Controlled Trials) (شماره 9، سال 2015)، MEDLINE (در PubMed) و EMBASE (در Ovid) از زمان آغاز به کار آنها تا 23 سپتامبر 2015 انجام شد. فهرستهای منابع مطالعات بالقوه مرتبط را بدون هیچگونه محدودیت زبانی جستوجو کردیم. 8 مرکز ثبت کارآزمایی و چهار چکیده مقالات کنفرانس را در 29 سپتامبر 2015 نیز جستوجو کردیم.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای بالینی تصادفیسازی و کنترل شده که در آنها درمان فتوفرسیز برونی (به همراه درمان استاندارد یا بدون آن) با گروه درمان استاندارد به تنهایی در بیماران مبتلا به بیماری حاد پیوند علیه میزبان پس از پیوند سلولهای بنیادی خونساز، مقایسه شده باشد.
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده، مستقل از هم مطالعات را انتخاب کردند. عدم توافق در انتخاب کارآزماییها با مشورت با نویسنده سوم برطرف شد.
نتایج اصلی
مطالعه جدیدی در بهروز رسانی سال 2015 یافت نشد. در مجموع، در این بررسی، هیچ مطالعهای که معیارهای ورود به مطالعه را داشته باشد، یافت نشد.
نتیجهگیریهای نویسندگان
اثربخشی روش فتوفرسیز برونی یا ECP در درمان کودکان مبتلا به بیماری حاد پیوند علیه میزبان، پس از پیوند سلولهای بنیادی خونساز، مشخص نیست و استفاده از آن باید به کارآزماییهای بالینی تصادفیسازی و کنترل شده، محدود شود. در چنین مطالعاتی باید گروهی که با استفاده از فتوفرسیز برونی یا ECP به تنهایی یا در ترکیب با درمان استاندارد، درمان میشوند با گروهی که درمان استاندارد را به تنهایی دریافت میکنند، مقایسه شوند. بررسی سال 2015 جهت به روزرسانی، به این نتیجهگیری، مورد جدیدی اضافه نکرد.
خلاصه به زبان ساده
استفاده از روش فتوفرسیز برونی برای درمان بیماری حاد پیوند علیه میزبان پس از پیوند سلولهای بنیادی خونساز در کودکان بیمار
پیشینه
بیماری حاد پیوند علیه میزبان از عوارض شایع پس از پیوند سلولهای بنیادی خونساز (HSCT؛ پیوند سلولهای بنیادی تشکیل دهنده خون) است. سلولهای ایمنی (سلولهای سفید خون) فرد دهنده (اهدا کننده)، سلولهای فرد بیمار را به عنوان جسم خارجی (غیرخودی) تشخیص میدهد. بنابراین، سلولهای ایمنی پیوندی، به سلولهای بیمار تهاجم میکند. از بین بافتهای مختلف بدن، پوست، کبد و روده اندامهای اصلی هستند که بیش از بقیه تحت تأثیر قرار میگیرند. این واکنشهای ایمنی بدن ممکن است سبب التهاب حاد (ورم ناگهانی) و پس از آن تغییرات مزمن (طولانیمدت) اندامها (به عنوان مثال، فیبروز، زخم شدن ریهها) شود. درمان مرحله اول، در موارد مقاوم به درمان (که در آن بیماری نسبت به درمان، مقاوم است)، معمولا شامل استفاده از داروهای سرکوبکننده ایمنی (که قدرت سیستم ایمنی بدن را کاهش میدهد) مانند کورتیکواستروئیدها در ترکیب با دیگر عوامل سرکوبکننده سیستم ایمنی است. استفاده از این داروهای سرکوبگر سیستم ایمنی، برای سرکوب تهاجم سیستم ایمنی به سلولهای فرد بیمار طراحی شده است. تأثیر محدود و عوارض جانبی شدید این داروهای سرکوبگر سیستم ایمنی، منجر به استفاده از روشهای جایگزین شده است.
فتوفرسیز برونی (ECP) یک روش درمانی تعدیل کننده سیستم ایمنی است که شامل مجموعهای از سلولهای ایمنی خون محیطی در خارج از بدن فرد است. این سلولهای ایمنی ابتدا در معرض یک عامل نوری یا فتو اکتیو (یک ماده شیمیایی که به قرار گرفتن در معرض نور پاسخ میدهد، به عنوان مثال methoxypsoralen-8) و بعد از آن در معرض اشعه فرابنفش نوع A قرار گرفته و سپس دوباره به بدن بیمار تزریق میشود. اثرات تعدیلکنندگی سیستم ایمنی این روش به طور کامل مشخص نشده است.
در حال حاضر در چندین توصیه مربوط به اقدامهای بالینی، پیشنهاد شده است که در کودکان مبتلا به بیماری حاد پیوند علیه میزبان پس از پیوند سلولهای بنیادی خونساز، از فتوفرسیز برونی استفاده شود.
ویژگیهای مطالعه
در این مطالعه مروری، به منظور یافتن کارآزماییهای بالینی تصادفیسازی کنترل شده (مطالعات بالینی که در آن افراد به طور تصادفی به یکی از دو یا چند گروه درمان اختصاص داده میشوند)، که برای بررسی اثربخشی و ایمنی فتوفرسیز برونی (ECP) در درمان کودکان و نوجوانان (زیر 18 سال) مبتلا به بیماری حاد پیوند علیه میزبان پس از پیوند سلولهای بنیادی خونساز طراحی شده بودند، جستوجوی علمی در پایگاههای اطلاعاتی انجام شد.
نتایج
در نسخه اصلی این مطالعه مروری و اولین بهروز رسانی آن، هیچ کارآزمایی بالینی تصادفیسازی و کنترل شده که تأثیر فتوفرسیز برونی یا ECP را برای کودکان بیمار مبتلا به بیماری حاد پیوند علیه میزبان پس از پیوند سلولهای بنیادی خونساز نشان دهد، یافت نشد. توصیههای کنونی، تنها مبتنی بر مطالعات گذشتهنگر (مطالعهای که در آن پیامد، برای شرکتکنندگان قبل از شروع رخ داده است) یا مشاهدهای (مطالعهای که در آن محققان به دنبال انجام مداخله نیستند و فقط رخداد پیامدها را مشاهده میکنند) بنا شده است. توصیه میشود که از روش فتوفرسیز برونی یا ECP، برای درمان کودکان بیمار پس از پیوند سلولهای بنیادی خونساز، تنها در کارآزماییهای بالینی تصادفیسازی و کنترل شده استفاده شود.