مالتیپل‌میلوما بدخیمی پلاسماسل بوده و 1% سرطان‌ها و 12% بدخیمی‌های خونی را تشکیل می‌دهد. از مهارکننده پروتئازوم (proteasome inhibitor) خط اول، یعنی بورتزومیب، معمولا برای درمان میلومای تازه تشخیص داده شده و نیز میلومای مقاوم/عودکننده به‌صورت مونوتراپی و ترکیبی استفاده می‌شود.

ما متاآنالیز (meta-analysis) و مطالعه مروری نظام‌مندی برای بررسی تاثیرات بورتزومیب بر بقای کلی (OS؛ Overall Survival)، بقای بدون پیشرفت (PFS؛ Progression-Free Survival)، پاسخ سریع (RR؛ Response Rate)، کیفیت زندگی مربوط به سلامت (HRQoL؛ Health-Related Quality of Life)، عوارض جانبی (AEs؛ Adverse Events) و مرگ مربوط به درمان (TRD؛ Treatment-Related Death) انجام دادیم.

ما برای این مطالعه مروری، MEDLINE، پایگاه کارآزمایی‌های بالینی ثبت‌شده کاکرین (Cochrane Central Register of Controlled Trials) و EMBASE (تا 27 ژانویه 2015) و نیز مجموعه مقالات کنفرانس‌ها و کارآزمایی‌های بالینی ثبت‌شده را برای کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده (RCTs؛ Randomised Controlled Trials) جست‌وجو کردیم.

ما کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده‌ای (RCT) را گرد آوردیم که موارد زیر را مقایسه کرده بودند: 1) بورتزومیب در مقابل بدون بورتزومیب با درمان قبلی یکسان در هر دو گروه؛ 2) بورتزومیب در مقابل بدون بورتزومیب با درمان قبلی مختلف در هر گروه‌ها در مقایسه با دیگر داروها؛ 3) مقایسه‌ها دوز بورتزومیب و مقایسه‌ برنامه‌ها و تجویزهای مختلف درمانی.

دو نویسنده مطالعه مروری به‌طور مستقل، اطلاعات را استخراج و خطر سوگیری (Bias) را بررسی کردند. برای OS و PFS، نسبت خطر (HR) و فواصل اطمینان، و برای AE و TRD، نسبت شانس (OR) را محاسبه کردیم. برای دستیابی به آماره‌های خلاصه با نویسندگان کارآزمایی‌ها تماس برقرار کردیم. آمار Logrank را که دردسترس نبود، ارزیابی کردیم. اطلاعات HRQoL را که در دسترس بود، استخراج کردیم.

برای این مطالعه مروری، 3667 مقاله را غربالگری کردیم و 16 RCT مرتبط را با 5626 بیمار شناسایی کردیم. در نهایت، 12 کارآزمایی را در متاآنالیز (meta-analysis) وارد کردیم. تمامی کارآزمایی‌ها، به‌صورت مطالعات تصادفی‌سازی و مطالعه برچسب آشکار (open-label) بودند. دو کارآزمایی به‌صورت چکیده منتشر شده بودند، بنابراین نتوانستیم خطر سوگیری آن‌ها را کاملا بررسی کنیم.
از تجزیه و تحلیل کارآزمایی‌های بورتزومیب در مقابل بدون بورتزومیب با درمان قبلی یکسان در هر گروه، شواهد با کیفیت متوسطی وجود دارد، دال بر اینکه بورتزومیب، OS (چهار مطالعه؛ 1586 بیمار؛ Peto OR: 0.77؛ 95% فاصله اطمینان (CI)؛ 0.65 تا 0.92) و PFS (پنج مطالعه؛ 1855 بیمار؛ Peto OR: 0.65؛ 95% فاصله اطمینان (CI)؛ 0.57 تا 0.74) را طولانی می‌کند.
از تجریه و تحلیل کارآزمایی‌های بورتزومیب در مقابل بدون بورتزومیب با پیشینه درمان مختلف در هر گروه در مقایسه با دیگر داروها، شواهد با کیفیت بالایی وجود دارد که نشان می‌دهد بورتزومیب، OS را طولانی می‌کند (5 مطالعه؛ 2532 بیمار؛ Peto OR: 0.76؛ 95% فاصله اطمینان (CI)؛ 0.67 تا 0.88) و شواهدی با کیفیت پائین وجود دارد که نشان می‌دهد این دارو، PFS را طولانی می‌کند (4 مطالعه؛ 2489 بیمار؛ Peto OR: 0.67؛ 95% فاصله اطمینان (CI)؛ 0.61 تا 0.75).
4 کارآزمایی (تعداد: 716) دوزها، روش‌های تجویز و برنامه‌های درمانی مختلف را بررسی کرده و فقط به‌صورت کیفی مرور شدند.
برای متاآنالیز، 4 کارآزمایی را شناسایی کردیم که زمان پیشرفت (TTP) را اندازه‌گیری کرده بودند و توانستیم اطلاعات PFS را برای سه مطالعه، استخراج و تجزیه و تحلیل کنیم، در‌حالی که در مورد یک مطالعه، اطلاعات TTP را گردآوری کردیم زیرا اطلاعات PFS دردسترس نبود. بنابراین در این مطالعه مروری، تجزیه و تحلیل TTP را جداگانه انجام ندادیم.
در بیمارانی که با بورتزومیب درمان شدند، خطر ترومبوسیتوپنی، نوتروپنی، توکسیسیتی‌های معده‌ای-روده‌ای، نوروپاتی‌های محیطی، عفونت و خستگی افزایش یافته بود (کیفیت شواهد بسیار متغیر بود). شواهد با کیفیت بالایی در مورد افزایش خطر اختلالات قلبی از تجزیه و تحلیل کارآزمایی‌های بورتزومیب در مقابل بدون بورتزومیب با پیشینه درمانی مختلف در هر گروه، در مقابل داروهای دیگر، وجود دارد. به‌دلیل شواهد با کیفیت پائین، در مورد خطر TRD در هر گروهی که مقایسه شد، مطمئن نیستیم.
تنها 4 کارآزمایی، HRQoL را تجزیه و تحلیل کردند و این اطلاعات قابل متاآنالیز نبودند.
تجزیه و تحلیل‌های زیر گروهی در بستر بیماری، بهبودی‌هایی در تمامی نتایج نشان داد، درحالی که برای مجموعه درمانی، یک منفعت افزایش یافته برای بروتزومیب در تمامی نتایج و زیرگروه‌ها به جز برای OS به دنبال درمان تثبیتی (consolidation therapy) مشهود بود.

این متاآنالیز نشان داد که بیماران مبتلا به میلوما که بورتزومیب دریافت می‌کنند، نسبت به کسانی که این دارو به آن‌ها داده نشد، از نظر OS ،PFS و نرخ‌های پاسخ منفعت می‌برند. این منفعت، در کارآزمایی‌های بورتزومیب در مقابل بدون بورتزومیب با پیشینه درمانی یکسان و در کارآزمایی‌های بورتزومیب در مقابل بدون بورتوزمیب با پیشینه درمانی مختلف در هر گروه در مقایسه با داروهای دیگر نیز مشاهده شده است. برای تائید اینکه آیا بورتزومیب اثرگذار است یا خیر، ارزیابی‌های بیشتری در مورد دیگر مهارکننده‌های پروتئازوم مورد نیاز است و همچنین مطالعات HRQoL بیشتری باید انجام شود.