پیشینه
حدود 10% از زنانی که در سن باروری قرار دارند از آندومتریوزیس که یک بیماری مزمن پرهزینه است و منجر به درد لگن و پائین آمدن قدرت باروری میشود، رنج میبرند. لاپاراسکوپی، آزمایش استاندارد طلایی در تشخیص آندومتریوزیس است، اما پرهزینه بوده و با خطرات جراحی همراه است. اخیرا، هیچ نوع آزمایش ساده غیرتهاجمی یا با حداقل تهاجم در عرصه بالینی وجود ندارد که به درستی آندومتریوزیس را تشخیص دهد.
اهداف
(1) ارائه برآوردهای خلاصه شدهای از دقت تشخیصی نشانگرهای زیستی ادراری برای تشخیص آندومتریوزیس لگن در مقایسه با تشخیص بر پایه جراحی به عنوان یک استاندارد مرجع.
(2) ارزیابی مزیت تشخیصی نشانگرهای زیستی که میتوانند آندومتریومای تخمدان را از سایر تودههای تخمدانی تمیز دهند.
نشانگرهای زیستی ادراری به عنوان آزمایشهای جایگزین برای تشخیصهای مبتنی بر جراحی و به عنوان آزمایشهای تریاژ که میتوانستند به اتخاذ تصمیمات برای انجام جراحی آندومتریوزیس کمک کند، ارزیابی شدند.
روش های جستجو
جستوجوها به طرح مطالعه، زبان یا تاریخهای انتشار خاصی محدود نشدند. ما از 20 آپریل تا 31 جولای 2015 در تعدادی از پایگاههای اطلاعاتی به جستوجو پرداختیم که عبارت بودند از: CENTRAL؛ MEDLINE؛ EMBASE؛ CINAHL؛ PsycINFO؛ Web of Science؛ LILACS؛ OAIster؛ TRIP و clinicaltrials.gov (پایگاه ثبت کارآزمایی). MEDION؛ DARE و PubMed نیز با هدف شناسایی مطالعات مروری و راهنماها همچون منابع مرجع مطالعاتی که به طور بالقوه مرتبط با موضوع پژوهش بودند، جستوجو شدند. مقالات معاصر منتشر شده که هنوز در پایگاههای اطلاعاتی اصلی ایندکس نشده بودند نیز جستوجو شدند. استراتژی جستوجو، شامل واژگان به کار رفته در عنوان، چکیده، متن اصلی مستندات و سرعنوانهای موضوعی پزشکی (MeSH) میشد و برای استفاده در هر یک از پایگاههای اطلاعاتی تعدیل شد.
معیارهای انتخاب
مطالعات همترازخوانی منتشر شده و مطالعات متقاطع یا تصادفیسای و کنترل شده با هر اندازه نمونه بررسی شدند که احتمالا عبارت بودند از نمونههای جمعآوری شده از هر نوع جمعیت زنان که در سنین باروری بوده و مشکوک به داشتن یک یا چند مورد از وضعیتهای هدف به این قرار بودند: آندومتریوزیس تخمدان، آندومتریوزیس صفاقی یا آندومتریوزیس ارتشاحی عمیق (DIE). ما مطالعاتی را وارد مطالعه مروری کردیم که به مقایسه دقت آزمایش تشخیصی یک یا چند مورد از نشانگرهای زیستی ادراری با نمایانسازی ضایعات آندومتریوتیک در جراحی پرداخته بودند.
گردآوری و تحلیل دادهها
2 نویسنده مطالعه مروری به صورت مستقل نسبت به گردآوری دادهها و ارزیابی کیفیت دادههای مربوط به هر مطالعه پرداختند. دادهها برای هر یک از آزمایشهای تشخیصی، به صورت مثبت و منفی برای تشخیص بر پایه جراحیِ آندومتریوزیس دستهبندی، و برآوردهای حساسیت و ویژگی محاسبه شدند. در صورتی که دو یا چند آزمایش در یک همگروه مشابه ارزیابی میشدند، هر یک از آنها به عنوان یک مجموعه داده مجزا در نظر گرفته میشد. برای دستیابی به برآوردهای تجمیع شده از حساسیت و ویژگی، زمانی که مجموعه دادههای کافی در دسترس بودند، از مدل دو متغیره استفاده شد. معیار از پیش تعیین شده برای یک آزمایش ادراری موثر به لحاظ بالینی برای جایگزینی با جراحی تشخیصی دارای حساسیتی با 94% و ویژگی معادل 79% برای تشخیص آندومتریوزیس بود. معیارها برای آزمایشهای تریاژ با حساسیتی بیشتر یا مساوی 95% و ویژگی بزرگتر یا مساوی 50%، به گونهای در نظر گرفته شدند که در صورت منفی بودن نتایج تشخیصها رد میشوند (آزمایش SnOUT)، یا با حساسیتی بزرگتر یا مساوی50% و ویژگی بیشتر یا مساوی 95%، بهگونهای که در صورت مثبت بودن نتایج تشخیصها تایید میشوند (آزمایش SpIN)،
نتایج اصلی
ما 8 مطالعه را شامل 646 مشارکتکننده که بیشتر آنها به لحاظ کیفیت روششناسی ضعیف بودند، وارد مطالعه مروری کردیم. نشانگرهای زیستی ادراری در یک مرحله خاص از سیکل قاعدگی یا خارج از آن ارزیابی شدند. 5 مطالعه به ارزیابی عملکرد تشخیصی 4 نشانگر زیستی ادراری برای آندومتریوزیس پرداخته بودند که عبارت بودند از 3 نشانگر تمیز دهنده زنان مبتلا به آندومتریوزیس از زنان بدون آندومتریوزیس (انولاز 1 (NNE)، اتصال ویتامین D-پروتئین (VDBP)، و پروفایل پپتید ادراری)، و 1 نشانگر (سیتوکراتین 19 (CK 19)) که هیچ تفاوت معناداری میان دو گروه نشان نداد. تمامی این نشانگرها در مطالعات مجرد کوچکی ارزیابی شده بودند، به همین دلیل نمیتوانستند به لحاظ آماری به شیوهای معنادار ارزیابی شوند.
هیچ یک از نشانگرها با معیارهای تعیین شده برای یک آزمایش جایگزین یا یک آزمایش تریاژ منطبق نبودند. 3 مطالعه به ارزیابی 3 نشانگر پرداخته بودند که زنان مبتلا به آندومتریوزیس را از گروههای کنترل بدون بیماری تمیز نداده بودند.
نتیجهگیریهای نویسندگان
شواهد کافی برای توصیه به استفاده هر نوع نشانگر ادراری به عنوان یک آزمایش جایگزین یا تریاژ در عرصه بالینی برای تشخیص آندومتریوزیس وجود نداشت. نشانگرهای ادراری متعددی ممکن است به صورت بالقوه دارای قدرت تشخیصی باشند، اما پیش از معرفی آنها در عرصههای بالینی معمول، باید بیشتر ارزیابی شوند. لاپاراسکوپی به عنوان استاندارد طلایی برای تشخیص آندومتریوزیس باقی میماند و بهتر است تشخیص آندومتریوزیس با استفاده از نشانگرهای ادراری تنها در یک ساختار پژوهشی به اجرا درآید.
خلاصه به زبان ساده
نشانگرهای ادراری برای تشخیص غیرتهاجمی آندومتریوزیس
سوال مطالعه مروری
آزمایشهای ادراری در تشخیص آندومتریوزیس چقدر دقیق هستند؟ آیا هر نوع آزمایش ادراری میتواند به اندازه کافی برای جایگزینی با جراحی یا کاهش نیاز به جراحی در تشخیص آندومتریوزیس دقیق باشد؟
پیشینه
زنان مبتلا به آندومتریوزیس دارای بافت آندومتر (بافتی که دیواره رحم را تشکیل داده و در طول قاعدگی دچار ریزش میشود) هستند که خارج از رحم و داخل حفره لگن رشد میکند. این بافت در واکنش به هورمونهای باروری منجر به ایجاد دورههای دردناک، درد مزمن در ناحیه تحتانی شکم و اشکال در باروری میشود. اخیرا تنها راهکار تشخیص آندومتریوزیس انجام جراحی لاپاراسکوپیک و مشاهده بقایای آندومتریال داخل شکم است. به دلیل اینکه جراحی با خطر همراه بوده و گران است، آزمایشهای ادراری از نظر توانایی آنها در تشخیص آندومتریوزیس به صورت غیرتهاجمی ارزیابی شدهاند. یک آزمایش ادراری دقیق میتواند منجر به تشخیص آندومتریوزیس بدون نیاز به جراحی شود، یا میتواند نیاز را به جراحی تشخیصی کم کند. بنابراین تنها زنانی تمایل به استفاده از آن داشتند که احتمال بیشتری وجود داشت که مبتلا به آندومتریوزیس باشند. سایر راهکارهای غیرتهاجمی تشخیص آندومتریوزیس که از آزمایشهای خون، تصویربرداری، آندومتریال و آزمایشهای ترکیبی استفاده میکنند، در مطالعات مروری کاکرین جداگانهای از این مجموعهها ارزیابی میشوند.
ویژگیهای مطالعه
شواهد وارد شده به این مطالعه مروری تا جولای 2015 بهروز هستند. ما 8 مطالعه را شامل 646 شرکتکننده وارد مطالعه مروری کردیم. تمامی مطالعات به ارزیابی زنانی پرداخته بودند که در سن باروری قرار داشته و تحت جراحی تشخیصی برای بررسی علائم آندومتریوزیس یا سایر شاخصها قرار گرفته بودند. 5 مطالعه دقت تشخیصی 4 نشانگر ادراری را ارزیابی کرده بودند، که عبارت بودند از 4 نشانگری که در زنان مبتلا به آندومتریوزیس و بدون آن به صورت متفاوت بیان شده بودند و یکی از آنها هیچ تفاوتی میان دو گروه نشان نداد. 3 مطالعه دیگر تنها 3 نشانگر را شناسایی کرده بود که میان دو گروه تمایز قائل نشده بودند.
نتایج اصلی
هیچ یک از نشانگرهای بررسی شده شامل سیتوکراتین 19 (CK19)، انولاز 1 (NNE)، اتصال ویتامین D-پروتئین (VDBP) و پروفایل پپتید ادراری در مطالعات کافی که با هدف بررسی معنادار دقت آزمایش به اجرا درآمده باشند، ارزیابی نشدهاند. هیچیک از این آزمایشها به اندازه کافی برای جایگزینی با جراحی تشخیصی دقیق نبودند. مطالعات متعددی نشانگرهایی را شناسایی کردند که ممکن است در تشخیص آندومتریوزیس ارزشمند باشد، اما گزارشهای بسیار کمی وجود دارند که در مورد مزایای تشخیصی آنها اطمینان حاصل کرده باشند. شواهد کافی برای توصیه به استفاده از هر نوع نشانگر ادراری در عرصه بالینی برای تشخیص آندومتریوزیس وجود ندارد.
کیفیت شواهد
به طور کلی، گزارشها به لحاظ کیفیت روششناسی در سطح پائینی بودند و آزمایشهای ادراری تنها در مطالعات مجرد کوچکی بررسی شده بودند.
پژوهشهای آتی
برای بررسی دقیق ظرفیت بالقوه تشخیصی نشانگرهای ادراری شناسایی شده در تعدادی محدودی از مطالعات مبنی بر ارزشمند بودن آن در تشخیص آندومتریوزیس، به کارآزماییهای پژوهشی با کیفیت بالای بیشتری نیاز است.