پیشینه
یکی از مداخلات تغذیهای که برای پیشگیری از سوءتغذیه در کودکان توصیه میشود، مکملهای تغذیهای با پایه لیپیدی (LNS ؛lipid‐based nutrient supplements) است. LNS طیف وسیعی را از ویتامینها و مواد معدنی تامین میکند، اما برخلاف اکثر مکملهای ریزمغذی دیگر، LNS تامینکننده انرژی، پروتئین و اسیدهای چرب ضروری نیز هست. دستورالعملها و فرمولاسیونهای جایگزین برای LNS شامل محصولات غذایی غنیشده مخلوط (FBF ؛fortified blended foods) هستند، یعنی محصولات غذایی که با ویتامینها و مواد معدنی و پودرهای ریزمغذی (MNP ؛micronutrient powders) که ترکیبی از ویتامینها و مواد معدنی هستند، غنیسازی شده باشند.
اهداف
ارزیابی اثرات و ایمنی LNS پیشگیرانه به همراه محصولات غذایی مکمل بر پیامدهای سلامت، تغذیه و رشد نوزادان و کودکان غیربستری 6 تا 23 ماهه و ارزیابی اینکه آیا آنها موثرتر از سایر غذاها (از جمله FBF یا MNP) هستند یا خیر.
این مرور، اثرات LNS را به عنوان محصولات غذایی مکمل یا محصولات غذایی درمانی در مدیریت سوءتغذیه حاد متوسط و شدید ارزیابی نکرد.
روش های جستجو
در اکتبر 2018، ما برای یافتن مطالعات مرتبط به جستوجو در CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase؛ 21 پایگاه اطلاعاتی دیگر و دو پایگاه ثبت کارآزمایی پرداختیم. ما همچنین فهرست منابع مطالعات واردشده و مرورهای مرتبط را کنترل کرده و با نویسندگان مطالعات و سایر کارشناسان این زمینه برای یافتن هرگونه مطالعه در حال انجام و منتشرنشده تماس گرفتیم.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده ( RCTs ؛randomised controlled trials) و شبه RCTهایی که تاثیر LNS را علاوهبر محصولات غذایی مکمل، ارائه شده در نقطه مصرف (point‐of‐use) (برای هر دوز، فراوانی، مدت زمان)، در نوزادان و کودکان غیربستری 6 تا 23 ماهه در شرایط تثبیت یا اضطراری ارزیابی کرده و با عدم مداخله، سایر محصولات غذایی مکمل (مثلا FBF)، مشاوره تغذیه یا مکملهای ریزمغذی چندگانه یا پودرهای موردنظر برای نقطه مصرف غنیسازی محصولات غذایی مکمل مقایسه کردند.
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده مرور بهطور مستقل از هم، مطالعات را از نظر مرتبط بودن غربالگری کرده، و از آن دسته از مطالعاتی که در مرور وارد شدند، دادهها را استخراج، خطر سوگیری (bias) را ارزیابی و کیفیت شواهد را با استفاده از رویکرد GRADE (نظام درجهبندی کیفیت شواهد و قدرت توصیهها) ارزیابی کردند. ما تجزیهوتحلیل آماری را با استفاده از نرمافزار Review Manager انجام دادیم. ما از متاآنالیز (meta‐analysis) اثرات تصادفی برای ترکیب دادهها استفاده کردیم زیرا تفاوت معنیداری بین مداخلات وجود داشت. ما یافتههای اصلی این مرور را در جداول «خلاصهای از یافتهها» ارائه کردیم.
نتایج اصلی
جستوجوی ما در مجموع 8124 رکورد را شناسایی کرد، که از این تعداد 17 مطالعه (54 مقاله) را با 23200 کودک در این مرور وارد کردیم. مطالعات واردشده، یک یا چند پیامد اولیه از پیش تعیینشده را گزارش کردند، و پنج مطالعه شامل گروههای مقایسههای چندگانه بودند.
بهطور کلی، اکثر کارآزماییها از نظر تولید توالی تصادفی، پنهانسازی تخصیص، کورسازی ارزیابی پیامد، دادههای ناقص پیامد، گزارشدهی انتخابی و سایر منابع سوگیری، در معرض خطر پایین سوگیری قرار داشتند، اما از لحاظ کورسازی شرکتکنندگان و پرسنل به دلیل ماهیت مداخله در معرض خطر بالای سوگیری قرار داشتند. ما با استفاده از رویکرد GRADE، کیفیت شواهد مربوط به اکثر پیامدها را پایین یا متوسط قضاوت کردیم.
LNS + تغذیه مکمل در مقایسه با عدم مداخله: 13 مطالعه LNS را به همراه تغذیه مکمل با عدم مداخله مقایسه کردند. LNS بهعلاوه تغذیه مکمل، شیوع کوتاهقدی متوسط را تا 7% (خطر نسبی (RR): 0.93؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.88 تا 0.98؛ 9 مطالعه؛ 13372 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت متوسط)، کوتاهقدی شدید را تا 15% (RR: 0.85؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.74 تا 0.98؛ 5 مطالعه؛ 6151 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت متوسط)، لاغری متوسط را تا 18% (RR: 0.82؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.74 تا 0.91؛ 8 مطالعه؛ 13172 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت متوسط)، کموزنی متوسط را تا 15% (RR: 0.85؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.80 تا 0.91؛ 8 مطالعه؛ 13073 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت متوسط) و کمخونی را تا 21% (RR: 0.79؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.69 تا 0.90؛ 5 مطالعه؛ 2332 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت پایین) کاهش داد. هیچ تاثیری از LNS بهعلاوه تغذیه مکمل در لاغری شدید (RR: 1.27؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.66 تا 2.46؛ 3 مطالعه؛ 2329 شرکتکننده) و کموزنی شدید (RR: 0.78؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.54 تا 1.13؛ 2 مطالعه؛ 1729 شرکتکننده) وجود نداشت. عوارض جانبی بین گروهها متفاوت نبود (RR: 0.86؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.74 تا 1.01؛ 3 مطالعه؛ 3382 شرکتکننده).
LNS + تغذیه مکمل در مقایسه با FBF: 5 مطالعه LNS را به همراه تغذیه مکمل با یک FBF دیگر، شامل مخلوط سویا ذرت و UNIMIX مقایسه کردند. ما 4 مورد از 5 مطالعه را در متاآنالیزها ترکیب کردیم و دریافتیم که، هنگام مقایسه با یک FBF دیگر، LNS بهعلاوه تغذیه مکمل، شیوع کوتاهقدی متوسط (RR: 0.89؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.82 تا 0.97؛ 3 مطالعه؛ 2828 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت متوسط)، لاغری متوسط (RR: 0.79؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.65 تا 0.97؛ 2 مطالعه؛ 2290 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت متوسط)، و کموزنی متوسط (RR: 0.81؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.73 تا 0.91؛ 2 مطالعه؛ 2280 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت متوسط) را بهطور معنیداری کاهش داد. ما هیچ تفاوتی را بین LNS بهعلاوه تغذیه مکمل وFBF در کوتاهقدی شدید (RR: 0.41؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.12 تا 1.42؛ 2 مطالعه؛ 729 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت پایین) و لاغری شدید (RR: 0.64؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.19 تا 2.81؛ 2 مطالعه؛ 735 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت متوسط)، و کموزنی شدید (RR: 1.23؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.67 تا 2.25؛ 1 مطالعه؛ 173 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت پایین) نیافتیم.
LNS + تغذیه مکمل در مقایسه با MNP: 4 مطالعه LNS را به همراه تغذیه مکمل با MNP مقایسه کردند. ما دادههای بهدست آمده را از 3 مورد از 4 مطالعه در متاآنالیز ترکیب کردیم و دریافتیم که، هنگام مقایسه با MNP، تغذیه LNS بهعلاوه تغذیه مکمل، شیوع کموزنی متوسط (RR: 0.88؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.78 تا 0.99؛ 2 مطالعه، 2004 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت متوسط) و کمخونی (RR: 0.38؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.21 تا 0.68؛ 2 مطالعه؛ 557 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت پایین) را بهطور معنیداری کاهش داد. هیچ تفاوتی بین LNS بهعلاوه تغذیه مکمل و MNP از نظر کوتاهقدی متوسط (RR: 0.92؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.82 تا 1.02؛ 3 مطالعه؛ 2365 شرکتکننده)، و لاغری متوسط (RR: 0.97؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.77 تا 1.23؛ 2 مطالعه؛ 2004 شرکتکننده) وجود نداشت.
نتیجهگیریهای نویسندگان
یافتههای این مرور حاکی از آن است که LNS بهعلاوه تغذیه مکمل در مقایسه با عدم مداخله، در بهبود پیامدهای رشد و کمخونی بدون عوارض جانبی در میان کودکان 6 تا 23 ماهه در کشورهای با درآمد پایین و متوسطLMIC) ) در آسیا و آفریقا، موثر است و اگر برای مدت زمان طولانیتری (بیش از 12 ماه) ارائه شود، موثرتر خواهد بود. شواهد محدودی همچنین حاکی از آن است که LNS بهعلاوه تغذیه مکمل در بهبود پیامدهای رشد موثرتر از FBF و MNP است.
خلاصه به زبان ساده
تاثیر مکملهای غذایی با پایه لیپیدی بر نوزادان و کودکان خردسال
سوال مطالعه مروری
تاثیر مکملهای غذایی مبتنی بر لیپید (LNS) بهعلاوه محصولات غذایی مکمل بر پیامدهای سلامت، تغذیه و رشد در نوزادان و کودکان خردسال چیست؟
پیشینه
LNS محصولات غذایی حاوی انرژی، مواد معدنی و ویتامینهایی هستند که میتوانند رشد کودکان را بهبود ببخشند. LNS ویتامینها، مواد معدنی و انرژی را به صورت پروتئین و اسیدهای چرب ضروری تامین میکند. ما به دنبال ارزیابی تاثیر LNS ارائهشده بهطور مشترک با تغذیه مکمل، در مقایسه با عدم مداخله، پودرهای ریزمغذی (MNP؛ مخلوطی از ویتامینها و مواد معدنی که روی مواد غذایی پاشیده میشوند) و سایر محصولات غذایی غنیشده مخلوط (FBF) در کودکان سالم بودیم.
ویژگیهای مطالعه
این مرور 17 مطالعه (از 54 گزارش) را با 23200 کودک وارد کرد. چهار مورد از این مطالعات واردشده در مالاوی، سه مورد در بنگلادش، دو مورد در غنا و یک مورد در بورکینا فاسو، هائیتی، هندوراس، چاد، کنگو، کنیا، نیجر، پرو، گواتمالا و اندونزی انجام شدند. چهار مطالعه واردشده زنان باردار را به کار گرفتند و LNS را بهعلاوه تغذیه مکمل در دوران بارداری و پس از زایمان ارائه کردند، و پس از آن مکمل نوزادان از سن شش ماهگی شروع شد. مطالعات دیگر LNS را بهعلاوه تغذیه مکمل پس از شش ماهگی به کودکان ارائه کردند. هیچ یک از مطالعات واردشده در شرایط اضطراری انجام نشدند.
نتایج اصلی
یافتههای این مرور نشان میدهد که LNS به همراه تغذیه مکمل احتمالا یک مداخله موثر برای بهبود پیامدهای رشد و کاهش تعداد کودکانی است که دارای قد کوتاهتر از سن خود (کوتاهقدی)، یا دارای وزن پایینتری نسبت به سن خود (کم وزنی متوسط)، یا وزن پایین نسبت به قد خود (لاغری متوسط) بوده و دچار کمخونی هستند. علاوه بر این، LNS به همراه تغذیه مکمل احتمالا قد و وزن را نسبت به سن و همچنین دور بازو را در قسمت میانی به بالا، بدون عوارض جانبی در میان کودکان 6 تا 23 ماهه بهبود میبخشد. به نظر میرسد اگر این مداخله برای مدت زمان طولانیتر از 12 ماه ارائه شود، موثرتر است.
شواهد همچنین حاکی از آن است که LNS بهعلاوه مکمل، احتمالا در مقایسه با سایر FBF، کوتاهقدی متوسط، لاغری متوسط و کموزنی متوسط را کاهش میدهد.
علاوهبراین، LNS به همراه تغذیه مکمل، احتمالا در کاهش کموزنی متوسط و بهبود قد و وزن موثرتر ازMNP است.
کیفیت شواهد
بهطور کلی، ما اکثر مطالعات را از لحاظ کورسازی شرکتکنندگان و پرسنل، به دلیل ماهیت مداخله، در معرض خطر بالای سوگیری ارزیابی کردیم. ما کیفیت شواهد مربوط به اکثر پیامدها را پایین یا متوسط رتبهبندی کردیم.
بهروز بودن شواهد
شواهد تا اکتبر 2018 بهروز است.