پیشینه
لاروکُشی (larviciding) اشاره به استفاده منظم از حشرهکشهای شیمیایی یا میکروبی در پهنههای آبی یا مخازن آب برای کشتن انواع نابالغ آبزی پشه (لارو و شفیره (pupae)) دارد.
اهداف
خلاصهسازی شواهد پژوهشی مربوط به ارزیابی اینکه لاروکُشی با حشرهکشهای شیمیایی یا میکروبی از انتقال مالاریا جلوگیری میکند یا خیر.
روش های جستجو
ما در پایگاه ثبت تخصصی گروه بیماریهای عفونی در کاکرین؛ پایگاه ثبت مرکزی کارآزماییهای کنترلشده کاکرین (CENTRAL ؛Cochrane Central Register of Controlled Trails)، منتشرشده در کتابخانه کاکرین؛ MEDLINE؛ Embase؛ چکیدههای CAB؛ LILACS؛ پلتفرم بینالمللی ثبت کارآزماییهای بالینی سازمان جهانی بهداشت (WHO ICTRP)؛ ClinicalTrials.gov و پایگاه ثبت ISRCTN تا 6 جون 2019 جستوجو کردیم.
معیارهای انتخاب
ما کارآزماییهای خوشهای-تصادفیسازی شده و کنترل شده (cRCTs ؛cluster-randomized controlled trails)، سریهای زمانی منقطع (ITS ؛interrupted time series)، مطالعات متقاطع تصادفیسازی شده، مطالعات متقاطع غیرتصادفیسازی شده و مطالعات قبل و بعد کنترل شده (CBAs) را مربوط به مقایسه لاروکُشی با عدم لاروکُشی انتخاب کردیم.
گردآوری و تحلیل دادهها
ما بهطور مستقل از هم کارآزماییها را از نظر واجد شرایط بودن و خطر سوگیری (bias) ارزیابی کرده و دادهها را استخراج کردیم. ما قطعیت شواهد را با استفاده از رویکرد GRADE (نظام درجهبندی کیفیت شواهد و قدرت توصیهها) ارزیابی کردیم.
نتایج اصلی
چهار مطالعه (یک cRCT، دو CBA و یک طراحی متقاطع غیر تصادفی) واجد شرایط ورود به مرور بودند. همه آنها از استعمال زمینی لاروکُشها (لاروکُشهای دستی) استفاده کردند؛ یک مورد عوامل شیمیایی و سه مطالعه عوامل میکروبی را ارزیابی کردند. مطالعات در گامبیا، تانزانیا، کنیا و سریلانکا انجام گرفتند. سه مطالعه در نواحی که زیستگاههای آبی پشه وسعت کمتری داشتند (کمتر از یک کیلومترمربع) و یکی در جایی که محلهای سکونتشان وسیعتر بودند (بیشتر از یک کیلومترمربع؛ یک مطالعه متقاطع از گامبیا) انجام شدند.
یک cRCT برای زیستگاههای آبی کوچکتر از یک کیلومترمربع، هشت روستا را در سریلانکا تصادفیسازی کرد تا لاروکُشی شیمیایی را با استفاده از تنظیمکننده رشد حشرات ارزیابی کند؛ و دو مطالعه CBA انجام شده در کنیا و تانزانیا، لاروکُشهای میکروبی را ارزیابی کردند. در cRCT، لاروکُشی میان همه روستاها در مقایسه با عدم لاروکُشی، با کاهش بروز مالاریا (نسبت میزان (rate ratio): 0.24؛ 4649 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت پایین) و شیوع انگل (خطر نسبی (RR): 0.26؛ 5897 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت پایین) مرتبط بود. دو مطالعه CBA، شیوع کمتر مالاریا را در طول دوره مداخله (شیوع انگل RR: 0.79؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.71 تا 0.89؛ 70902 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت پایین) گزارش کردند. مطالعه کنیایی نیز کاهش را در بروز موارد جدید مالاریا ذکر کرد (RR: 0.62؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.38 تا 1.01؛ 720 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پایین).
برای زیستگاههای آبی بزرگتر از یک کیلومترمربع، کارآزمایی متقاطع غیرتصادفیسازی شده با بهرهگیری از لاروکُشهای میکروبی، تاثیری را بر بروز مالاریا (RR: 1.58؛ CI 95%: 0.94 تا 2.65؛ 4226 شرکتکننده) یا شیوع انگل (RR: 1.15؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.41 تا 3.20؛ 3547 شرکتکننده) نیافتند؛ قطعیت شواهد هر دو بسیار پایین بود. همچنین کارآزمایی گامبیا میانگین سطح هموگلوبین را گزارش کرد و هیچ تفاوتی بین چهار مقایسه وجود نداشت (تفاوت میانگین: 0.13-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.40- تا 0.13؛ 3586 شرکتکننده).
ما به علت دادههای گزارش نشده و گمشده، قادر به خلاصهسازی یا ادغام پیامدهای حشرهشناختی (entomological outcomes) نبودیم.
نتیجهگیریهای نویسندگان
اغلب مطالعات کنترلشده درباره لاروکُشی با عوامل میکروبی انجام شدهاند. ممکن است لاروکُشی زمینی برای زیستگاههای لاروی غیروسیع بر انتقال مالاریا تاثیر داشته باشد و ما نمیدانیم اثری در زیستگاههای آبی بزرگ دارد یا خیر. ما هیچ مطالعهای را نیافتیم که از روشهای استعمال لاروکُشی که میتوانند سکونتگاههای آبی بزرگ را پوشش دهند، مانند اسپری هوایی با بهرهگیری از هواپیما، استفاده کرده باشند.
خلاصه به زبان ساده
لاروکُشی برای کنترل مالاریا
هدف این مطالعه مروری چه بود؟
لاروکُشی، استعمال منظم از حشرهکشهای میکروبی یا شیمیایی برای پهنههای آبی یا مخزنهای آب است. هدف لاروکُشی، کاهش جمعیت بالغین پشهها از طریق کشتن انواع نابالغ آبزی است؛ بنابراین تعداد کمتری به بالغین تبدیل خواهند شد. این روش باید تعداد پشههایی را که نیش میزنند و انسانها را به مالاریا آلوده میکنند، کاهش دهد.
پیامهای کلیدی
همه چهار مطالعه واردشده به این مرور، لاروکُشها را به صورت دستی پخش کردند. لاروکُشی دستی زیستگاههای کوچک پشه ممکن است در پیشگیری از مالاریا موثر باشد. فقط یک مطالعه در منطقهای انجام گرفته بود که زیستگاههای لاروی در ناحیه بزرگی گسترده بودند و این مطالعه هیچ تاثیری را از لاروکُشی نیافت.
چه چیزی در این مرور مطالعه شده بود؟
ما به دنبال کارآزماییهایی جستوجو کردیم که تاثیر لاروکُشی را با استفاده از عامل میکروبی یا حشرهکش شیمیایی بر انتقال مالاریا ارزیابی کردند. ما اثرات را هم بر پیامدهای سلامت انسان و هم بر جمعیتهای پشه در نظر گرفتیم.
نتایج اصلیاین مرور چه بودند؟
شواهد حاصل از سه مطالعه نشان میدهند که لاروکُشی ممکن است حداقل یک پیامد بیماری مالاریا را در بعضی مطالعات کاهش دهد و این موضوع در نواحیای صادق بود که زیستگاههای آبی پشه کمتر از یک کیلومترمربع بودند، (شواهد با قطعیت پایین). ما نمیدانیم که لاروکُشی در پهنههای بزرگ آبی نشاندهنده تاثیر بر مالاریا، بر اساس نتایج حاصل از یک مطالعه در گامبیا، است یا خیر (شواهد با قطعیت بسیار پایین).
این مرور تا چه زمانی بهروز است؟
ما برای کارآزماییهای مرتبط تا 6 جون 2019 جستوجو کردیم.