پیشینه
علائم اضطراب و افسردگی در بیماری التهابی روده (IBD) رایج هستند. داروهای ضدافسردگی حدودا توسط 30% از افراد مبتلا به IBD مصرف میشوند. بااینحال، هیچ دستورالعمل فعلی در مورد درمان کوموربیدیتی اضطراب و افسردگی در افراد مبتلا به IBD با داروهای ضدافسردگی، یا دادههای شفافی در مورد نقش داروهای ضدافسردگی در مدیریت علائم فیزیکی IBD وجود ندارد.
اهداف
اهداف این مطالعه عبارت بودند از ارزیابی اثربخشی و ایمنی داروهای ضدافسردگی برای درمان اضطراب و افسردگی در IBD، و ارزیابی اثرات داروهای ضدافسردگی بر کیفیت زندگی (QoL) و مدیریت فعالیت بیماری در IBD.
روش های جستجو
ما MEDLINE؛ Embase؛ (CINAHL) Cumultive Index to Nursing and Allied Health Litreture؛ PsycINFO؛ CENTRAL و پایگاه ثبت تخصصی گروه بیماریهای التهابی روده (IBD) را در کاکرین از ابتدا تا 23 آگوست 2018 جستوجو کردیم. فهرست منابع، پایگاههای ثبت کارآزماییها، مجموعه مقالات کنفرانسها و منابع خاکستری نیز جستوجو شدند.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده (RCTs ؛randomised controlled trails) و مطالعات مشاهدهای که هر نوع داروی ضدافسردگی را با دارونما (placebo)، عدم درمان یا درمان فعال برای IBD مقایسه کردند، وارد شدند.
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده بهطور مستقل از هم نتایج جستوجو را غربالگری، و دادهها را استخراج کرده و با استفاده از ابزار خطر سوگیری (bias) کاکرین، به ارزیابی سوگیری پرداختند. ما از Newcastle‐Ottawa Scale برای ارزیابی کیفیت مطالعات مشاهدهای استفاده کردیم. GRADE برای ارزیابی قطعیت شواهد حمایتکننده از پیامدها مورد استفاده قرار گرفت. پیامدهای اولیه شامل اضطراب و افسردگی بودند. اضطراب با استفاده از مقیاس بیمارستانی اضطراب و افسردگی (HADS ؛Hospital Anxiety and Depression Scale) یا مقیاس رتبهبندی اضطراب همیلتون (HARS ؛Hamilton Anxiety Rating Scale) ارزیابی شد. افسردگی با استفاده از HADS یا پرسشنامه افسردگی بِک (Beck Depression Inventory) مورد سنجش قرار گرفت. پیامدهای ثانویه عبارت بودند از عوارض جانبی (AEs)، AEهای جدی، خروج به دلیلAE ها، کیفیت زندگی (QoL)، بهبودی بالینی، عود، درد، پذیرش در بیمارستان، عمل جراحی و نیاز به درمان استروئیدی. QoL با استفاده از پرسشنامه WHO-QOL-BREF ارزیابی شد. ما خطر نسبی (RR) و 95% فاصله اطمینان (CI) متناظر را برای پیامدهای دوتایی محاسبه کردیم. برای پیامدهای پیوسته، ما میانگین تفاوت (MD) را با 95% فاصله اطمینان (CI) محاسبه کردیم. برای تجزیهوتحلیل، از یک مدل اثر ثابت استفاده شد.
نتایج اصلی
ما چهار مطالعه را وارد کردیم (188 شرکتکننده). دو مطالعه، RCTهای دوسوکور بودند، یک مطالعه، یک کارآزمایی تصادفیسازی نشده و کنترلشده، و یک مطالعه، مطالعه مشاهدهای گذشتهنگر موردی - همسانشده بودند. سن شرکتکنندگان بین 27 تا 37.8 سال بود. در سه مطالعه، شرکتکنندگان IBD خاموش داشتند و در یک مطالعه شرکتکنندگان دارای IBD فعال یا خاموش بودند. شرکتکنندگان در یک مطالعه، دارای کوموربیدیتی اضطراب یا افسردگی بودند. یک مطالعه از دولوکستین (duloxetine) (60 میلیگرم در روز)، یک مطالعه از فلوکستین (fluoxetine) (20 میلیگرم در روز)، یک مطالعه از تیانپتین (tianeptine) (36 میلیگرم در روز) و یک مطالعه از داروهای ضدافسردگی مختلف در محدودههای بالینی استفاده کردند. سه مطالعه، گروه کنترل با دارونما داشته و یک مطالعه، گروه کنترل با درمان نداشت. یک RCT در معرض خطر پایین سوگیری و مطالعه دیگر در معرض خطر بالای سوگیری (دادههای ناقص پیامد) رتبهبندی شدند. یک کارآزمایی تصادفیسازی نشده و کنترلشده، در معرض خطر بالای سوگیری (تولید توالی تصادفی، پنهانسازی تخصیص، کورسازی) ارزیابی شد. یک مطالعه مشاهدهای از نظر کیفیت روششناسی، با درجه بالا رتبهبندی شد، اما با توجه به طراحی مشاهدهای آن، همچنان در معرض خطر بالای سوگیری در نظر گرفته شد.
اثر داروهای ضدافسردگی بر اضطراب و افسردگی نامشخص است. در 12 هفته، میانگین نمره اضطراب در شرکتکنندگان گروه داروهای ضدافسردگی، 6.11 + 3 و در شرکتکنندگان گروه دارونما 8.5 + 3.45 بود (MD: 2.39-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 4.30- تا 0.48-؛ 44 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت پایین). در 12 ماه، میانگین نمره اضطراب در شرکتکنندگان گروه داروهای ضدافسردگی، 3.8 + 2.5 و در شرکتکنندگان گروه دارونما 4.2 + 4.9 بود (MD: 0.40-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 3.47- تا 2.67؛ 26 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت پایین). در 12 هفته، میانگین نمره افسردگی در شرکتکنندگان گروه داروهای ضدافسردگی، 7.47 + 2.42 و در شرکتکنندگان گروه دارونما 10.5 + 3.57 بود (MD: 3.03-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 4.83- تا 1.23-؛ 44 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت پایین). در 12 ماه، میانگین نمره افسردگی در شرکتکنندگان گروه داروهای ضدافسردگی، 2.9 + 2.8 و در شرکتکنندگان گروه دارونما 3.1 + 3.4 بود (MD: 0.20-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 2.62- تا 2.22؛ 26 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت پایین).
اثر داروهای ضدافسردگی بر AEها نامشخص است. 57% (14.8) از شرکتکنندگان گروه داروهای ضدافسردگی در مقابل 25% (12.3) از شرکتکنندگان گروه دارونما، AEها را گزارش کردند (RR: 2.29؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.78 تا 6.73؛ شواهد با قطعیت پایین). AEهای شایع گزارششده عبارت بودند از تهوع، سردرد، سرگیجه، خوابآلودگی، مشکلات جنسی، بیخوابی، خستگی، خلقوخوی پائین / اضطراب، خشکی دهان، اسپاسمهای عضلانی و گرگرفتگی. هیچکدام از مطالعات واردشده، هیچیک از AEهای جدی را گزارش نکردند. هیچکدام از مطالعات واردشده، درد را گزارش نکردند.
یک مطالعه (44 شرکتکننده)، QoL را در 12 هفته و مطالعه دیگر (26 شرکتکننده)، QoL را در 12 ماه گزارش کردند. QoL فیزیولوژیکی، روانی، اجتماعی و محیطی در 12 هفته در مقایسه با دارونما بهبود یافت (قطعیت همه شواهد پایین بودند). تفاوتهای گروهی در QoL در 12 ماه وجود نداشت (قطعیت همه شواهد پایین بود). اثر داروهای ضدافسردگی در حفظ بهبودی بالینی و عود آندوسکوپیک نامشخص است. در 12 ماه، 64% (14.9) از شرکتکنندگان گروه داروهای ضدافسردگی در مقایسه با 67% (12.8) از شرکتکنندگان گروه دارونما، بهبودی بالینی را حفظ کردند (RR: 0.96؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.55 تا 1.69؛ شواهد با قطعیت پایین). در 12 ماه، هیچ یک (30.0) از شرکتکنندگان گروه داروهای ضدافسردگی در مقایسه با 10% (30.3) از شرکتکنندگان گروه دارونما، عود آندوسکوپیک داشتند (RR: 0.14؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.01 تا 2.65؛ شواهد با قطعیت بسیار پایین).
نتیجهگیریهای نویسندگان
نتایج مربوط به پیامدهایی که در این مرور ارزیابی شدند، نامشخص هستند و نمیتوان در مورد اثربخشی و ایمنی داروهای ضدافسردگی در IBD نتیجهگیری کرد. مطالعات آینده باید از طرحهای RCT، با دوره پیگیری طولانیتر استفاده کرده و راهحلهایی را برای بررسی ریزش بیماران ارائه کنند. ورود نشانگرهای (مارکرهای) عینی فعالیت بیماری به شدت توصیه میشود، زیرا داروهای ضدافسردگی را از کلاسهای مختلف تست میکنند و درحال حاضر مشخص نیست که آیا داروهای ضدافسردگی (یا کلاس وابسته به آن) اثربخشی متفاوتی داشته باشند.
خلاصه به زبان ساده
داروهای ضدافسردگی برای بیماری التهابی روده
بیماری التهابی روده چیست؟
بیماری التهابی روده (IBD) یک بیماری مزمن و التهابی است که دستگاه گوارش (کولون (روده بزرگ) یا روده کوچک یا هر دو) را تحت تاثیر قرار میدهد. IBD عمدتا شامل بیماری کرون و کولیت اولسراتیو (زخمی) است. علائم IBD عبارتند از اسهال، فوریت در دفع مدفوع (از جمله بیاختیاری مدفوع)، درد شکمی، خونریزی رکتال، خستگی و کاهش وزن. هنگامی که افراد دچار علائم IBD میشوند، مبتلا به بیماری فعال در نظر گرفته میشوند. هنگامی که علائم IBD متوقف میشود، بیماری در حال بهبودی است. IBD با بار روانیاجتماعی همراه است و میزان افسردگی در افراد مبتلا به IBD دو برابر بیشتر از جمعیت عمومی است. اضطراب و افسردگی همراه با IBD، ممکن است همراه با کیفیت نامطلوب زندگی، بدتر شدن فعالیت IBD، میزان بالای بستری شدن در بیمارستان و پایبندی پایین به درمان باشد. تا 30% از افراد مبتلا به IBD، داروهای ضدافسردگی مصرف میکنند که برای سلامت روانی یا علائم رودهای یا هر دو تجویز میشوند.
داروهای ضدافسردگی چه هستند؟
داروهای ضدافسردگی، داروهایی هستند که برای درمان افسردگی و سایر اختلالات روانی مانند اضطراب مورد استفاده قرار میگیرند. هیچ یک از داروهای ضدافسردگی در حال حاضر توسط سازمانهای نظارتی بهطور خاص برای درمان اضطراب و افسردگی، کنترل علائم فیزیکی یا کاهش التهاب روده در افراد مبتلا به IBD تایید نشده است. با این حال، برخی از داروهای ضدافسردگی دارای اندیکاسیونهایی برای درمان درد در وضعیتهای مزمن هستند و معمولا برای مدیریت علائم عملکردی روده در وضعیتهایی مانند سندرم روده تحریکپذیر استفاده شدهاند.
محققان چه چیزی را مورد بررسی قرار دادند؟
مطالعات انجامشده قبلی در مورد درمان ضدافسردگی در IBD مرور شدند. دادههای برخی از این مطالعات با استفاده از روشی به نام متاآنالیز (meta‐analysis) ترکیب شدند. در حین انجام تجزیهوتحلیل، افراد دریافتکننده داروهای ضدافسردگی با افرادی که داروهای ضدافسردگی مصرف نکردند، از نظر میزان اضطراب و افسردگی و همچنین معیارهای دیگر مانند کیفیت زندگی، عوارض جانبی و فعالیت بیماری IBD مقایسه شدند.
محققان چه چیزی را یافتند؟
محققان به جستوجوی منابع پزشکی تا 23 آگوست 2018 پرداختند. چهار مطالعه منتشرشده، در مجموع شامل 188 نفر، به بررسی درمان ضدافسردگی در افراد مبتلا به IBD پرداختند. سن شرکتکنندگان بین 27 تا 37.8 سال بود. شرکتکنندگان در سه مطالعه، IBD در حال بهبودی داشتند و شرکتکنندگان یک مطالعه IBD فعال یا IBD در حال بهبود داشتند. شرکتکنندگان در یک مطالعه دارای اضطراب یا افسردگی همزمان بودند. یک مطالعه، از دولوکستین (60 میلیگرم در روز)، یک مطالعه از فلوکستین (20 میلیگرم در روز)، یک مطالعه از تیانپتین (36 میلیگرم در روز) و یک مطالعه از داروهای ضدافسردگی مختلف استفاده کردند. سه مطالعه یک گروه کنترلشده با دارونما (به عنوان مثال قرص قند) داشت و یک مطالعه گروه کنترل درمان نداشت.
تجزیهوتحلیل نشان داد که علائم اضطراب و افسردگی در افراد دریافتکننده داروهای ضدافسردگی در مقایسه با دارونما بهبود یافت. شرکتکنندگان دریافتکننده داروهای ضدافسردگی، دچار عوارض جانبی بیشتری نسبت به افراد دریافتکننده دارونما شدند. عوارض جانبی گزارششده توسط افراد دریافتکننده داروهای ضدافسردگی عبارت بودند از: تهوع، سردرد، سرگیجه، خوابآلودگی، مشکلات جنسی، بیخوابی، خستگی، خلقوخوی پائین / اضطراب، خشکی دهان، خواب ضعیف، پاهای بیقرار و گرگرفتگی. بعضی از جنبههای کیفیت زندگی که بهبود یافت، فعالیت IBD در گروه داروهای ضدافسردگی بود. کیفیت کلی مطالعات واردشده در این مرور ضعیف بود زیرا این مطالعات شرکتکنندگان اندکی را وارد کردند و شامل جمعیتهایی از IBD بودند که از نظر ویژگیهای کلیدی با یکدیگر متفاوت بودند. علاوهبراین، انواع مختلفی از داروهای ضدافسردگی مورد بررسی قرار گرفت، بنابراین شواهد مربوط به هر یک از داروهای ضدافسردگی نامشخص بودند. بنابراین، برای تایید این مشاهدات، انجام مطالعات بیشتری مورد نیاز هستند.
نتیجهگیری
نتایج مربوط به پیامدهای ارزیابیشده در این مرور نامشخص هستند و نمیتوان در مورد منافع و آسیبهای داروهای ضدافسردگی در IBD نتایج محکمی گرفت. مطالعات بیشتری لازم است تا بتوان در مورد منافع و آسیبهای استفاده از داروهای ضدافسردگی در افراد مبتلا به IBD نتایج محکمی گرفت.