پیشینه
محققان پیشنهاد کردهاند که اسیدهای چرب اشباعنشده امگا-3 از ماهی چرب (امگا-3 زنجیره طولانی (LCn3)، شامل ایکوزاپنتائوئیک اسید (EPA) و داکوساگزنئوئیک اسید (DHA)) و همچنین از گیاهان (آلفا - لینولنیک اسید (ALA)) برای سلامت قلب و عروق مفید هستد. دستورالعملها افزایش مصرف غذاهای غنی از امگا-3 و گاهی اوقات مکمل را توصیه میکنند، اما کارآزماییهای اخیر این موضوع را تایید نکردهاند.
اهداف
ارزیابی اثرات افزایش مصرف امگا-3 با پایه گیاهی و ماهی برای مرگومیر به هر علتی، حوادث قلبیعروقی (CVD)، چاقی و لیپیدها.
روش های جستجو
ما پایگاههای CENTRAL؛ MEDLINE و Embase را تا اپریل 2017، علاوهبر ClinicalTrials.gov و پایگاه ثبت بینالمللی کارآزماییهای بالینی سازمان جهانی بهداشت را تا سپتامبر 2016 بدون محدودیت زبانی جستوجو کردیم. ما منابع مرور سیستماتیک و فهرستهای کتابشناختی را به صورت دستی جستوجو کردیم و با نویسندگان تماس گرفتیم.
معیارهای انتخاب
ما کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشدهای (RCTs ؛randomised controlled trails) را وارد کردیم که حداقل 12 ماه طول کشیده و مکملها، و / یا توصیه به افزایش مصرف LCn3 یا ALA را در مقابل مصرف معمول یا مصرف کمتر مقایسه کرده بودند.
گردآوری و تحلیل دادهها
2 نویسنده مطالعه مروری بهطور مستقل از هم، مطالعات را برای ورود ارزیابی کردند، دادهها را استخراج و اعتبار آنها را ارزیابی کردند. ما متاآنالیز (meta‐analysis) اثرات تصادفی را برای مداخلات ALA و LCn3 به صورت جداگانه انجام دادیم، و ارتباطهای دوز - پاسخ را از طریق متا - رگرسیون (meta‐regression) ارزیابی کردیم.
نتایج اصلی
ما در بهروزرسانی این مطالعه مروری 79 RCTs را با 112,059 شرکتکننده وارد کردیم و دریافتیم که 25 مورد در معرض خطر خلاصه پایین سوگیری (bias) قرار داشتند. کارآزماییها با طول مدت 12 تا 72 ماه انجام شده و شامل بزرگسالانی با انواع مختلف خطر قلبیعروقی، عمدتا در کشورهای با درآمد بالا، بودند. اکثر مطالعات مصرف مکمل LCn3 را بهصورت کپسول ارزیابی کردند، اما بعضی از مطالعات از غذاهای غنی از LCn3 یا ALA یا غنیسازیشده یا مشاوره رژیم غذایی در مقایسه با دارونما (placebo) یا رژیم غذایی معمولی استفاده کردند. دوزهای LCn3 از 0.5g/d تا بیش از 5 g/d متغیر بود (16 RCTs حداقل 3g/d از LCn3 تجویز کردند).
تجزیهوتحلیلهای حساسیت و متاآنالیز هیچ تاثیر یا تاثیر اندکی را از افزایش LCn3 بر مرگومیر به هر علتی (RR: 0.98؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.90 تا 1.03؛ 92,653 شرکتکننده؛ 8189 مورد مرگ در 39 کارآزمایی؛ شواهد با کیفیت بالا)، مرگومیر قلبیعروقی (RR: 0.95؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.87 تا 1.03؛ 67,772 شرکتکننده؛ 4544 مرگ ناشی از CVD در 25 RCT) حوادث قلبیعروقی (RR: 0.99؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.94 تا 1.04؛ 90,378 شرکتکننده؛ 14,737 نفر مبتلا به حوادث در 38 کارآزمایی، شواهد با کیفیت بالا)، مرگومیر بیماری عروق کرونر قلب CHD (RR: 0.93؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.79 تا 1.09؛ 73,491 شرکتکننده؛ 1596 مرگ ناشی از CHD در 21 RCTs )، سکته مغزی (RR: 1.06؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.96 تا 1.16؛ 89,358 شرکتکننده؛ 1822 سکته مغزی در 28 کارآزمایی) یا آریتمی (RR: 0.97؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.90 تا 1.05؛ 53,796 شرکتکننده؛ 3788 فرد مبتلا به آریتمی در 28 RCT) نشان دادند. یک پیشنهاد وجود داشت که LCn3 حوادث CHD را کاهش میدهد (RR: 0.93؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.88 تا 0.97؛ 84,301 شرکتکننده؛ 5469 فرد مبتلا به حوادث CHD در 28 RCT)؛ با این حال، این موضوع در تجزیهوتحلیلهای حساسیت پایدار نماند - LCn3 احتمالا هیچ تفاوتی یا تفاوت اندکی را در خطر حوادث CHD ایجاد میکند. تمام شواهد بهجز موارد اشارهشده، دارای درجه کیفیت متوسط بودند.
افزایش مصرف ALA احتمالا هیچ تفاوتی یا تفاوت اندکی در مرگومیر به هر علتی (RR: 1.01؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.84 تا 1.20؛ 19,327 شرکتکننده؛ 459 فرد مبتلا به حوادث CHD در 5 RCT)، مرگومیر قلبیعروقی (RR: 0.96؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.74 تا 1.25؛ 18,619 شرکتکننده؛ 219 مرگ قلبیعروقی؛ 4 RCT) و مرگومیر CHD (1.1% تا 1.0%؛ RR: 0.95؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.72 تا 1.26؛ 18,353 شرکتکننده؛ 193 مورد مرگ CHD؛ 3 RCT) ایجاد کند و ALA ممکن است تفاوت اندک یا عدم تفاوت در حوادث CHD به وجود آورد (RR: 1.00؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.84 تا 1.20؛ 19,061 شرکتکننده؛ 397 فرد مبتلا به حوادث CHD در 4 RCT؛ شواهد با کیفیت پائین). با این حال، افزایش ALA ممکن است خطر عوارض قلبیعروقی را کمی کاهش دهد (از 4.8% تا 4.7%؛ RR: 0.95؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.83 تا 1.07؛ 19,327 شرکتکننده؛ 884 حوادث CVD؛ 5 RCT؛ شواهد با کیفیت پایین با اثرات بیشتر در خطر سوگیری خلاصه پائین) و احتمالا خطر آریتمی را کاهش میدهد (از 3.3% تا 2.6%؛ RR: 0.79؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.57 تا 1.10؛ 4837 شرکتکننده؛ 141 حادثه). اثرات بر استروک نامشخص است.
تجزیهوتحلیلهای حساسیت فقط در کارآزماییهایی با خطر خلاصه پایین سوگیری، میزان تاثیرات را برای تمام پیامدهای اولیه LCn3 بهجز آریتمی به سمت صفر برده (RR: 1.0)، اما برای اغلب پیامدهای ALA، اندازه تاثیرات را به سمت حمایت از حفاظت بردهاست. نمودارهای قیفی (funnel plot) در مورد LCn3 پیشنهاد مرد اضافه کردن در مطالعات/نتایج گمشده برای اکثر پیامدهای اولیه میزان تاثیرات را به سمت صفر حرکت میدهد. اثرات دوز یا طولمدت، در زیرگروه شدن یا متا- رگرسیون (meta‐regression) وجود نداشت.
هیچ شواهدی وجود نداشت که نشاندهد افزایش LCn3 یا ALA باعث بدتر شدن عوارض جانبی جدی، چاقی یا چربیها میشود، به جز LCn3 که باعث کاهش تریگلیسرید (triglycerides) تا حدود 15% به روش وابسته به دوز میشود (شواهد با کیفیت بالا).
نتیجهگیریهای نویسندگان
این گستردهترین ارزیابی سیستماتیک از اثرات چربیهای امگا-3 بر سلامت قلبیعروقی تا به امروز است. شواهد با کیفیت بالا و متوسط پیشنهاد میکند افزایش EPA و DHA هیچ تاثیری یا تاثیر اندکی بر مرگومیر یا سلامت قلبیعروقی دارد (شواهد عمدتا از کارآزماییهای مکمل). پیشنهادات قبلی درمورد منافع مکملهای EPA و DHA بهنظر میرسد از کارآزماییهای با خطر بالاتر سوگیری سرچشمه میگیرد. شواهدی با کیفیت پایین نشانمیدهد ALA ممکن است خطر عوارض CVD و آریتمی را اندکی کاهش دهد.
خلاصه به زبان ساده
مصرف امگا-3 برای بیماریهای قلبیعروقی
سوال مطالعه مروری
ما کارآزماییهای تصادفیسازیشده (که در آن شرکتکنندگان شانس برابر برای دریافت هر دو درمان اختصاص دادهشده) را برای بررسی اثرات افزایش مصرف چربی امگا-3 گرفته شده از گیاه و ماهی بر بیماریهای قلبی و گردشخون (بهنام بیماریهای قلبیعروقی، CVD، که شامل حملات قلبی و سکته مغزی است)، چاقی و چربیهای خون (چربیها، شامل کلسترول (cholesterol)، تریگلیسرید، لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL - کلسترول خوب) و لیپوپروتئین با چگالی پایین (LDL - کلسترول بد)) مرور کردیم.
پیشینه
چربیهای امگا-3 ضروری هستند – برای حفظ سلامت باید برخی از آنها را از مواد غذایی بهدست آوریم. انواع اصلی چربیهای امگا-3 عبارتند از آلفا - لینولنیک اسید (ALA)، نوعی چربی که در غذاهای گیاهی یافت میشود، ایکوزاپنتائوئیک اسید (EPA) و داکوساگزنئوئیک اسید (DHA) که هر دو در ماهی یافت میشوند. یک باور عمومی وجود دارد که خوردن بیشتر ماهی یا مصرف مکملهای امگا-3 خطر ابتلا به بیماریهای قلبی، سکته مغزی و مرگ را کاهش میدهد.
ویژگیهای مطالعه
شواهد تا اپریل 2017 بهروز است. این مطالعه مروری شامل 79 کارآزمایی با بیشاز 112,000 شرکتکننده است. این مطالعات اثرات مصرف بیشتر امگا-3 را در مقایسه با مصرف کمتر یا عدم مصرف امگا-3 روی بیمارهای گردشخون و قلبی ارزیابی کردند. 25 مطالعه بسیار قابلاعتماد بودند (بهخوبی طراحی شدهاند تا نتایج سوگیریشده ارائه ندهند). شرکتکنندگان بزرگسال، تعدادی با بیماری و تعدادی سالم بودند و در آمریکای شمالی، اروپا، استرالیا و آسیا زندگی میکردند. شرکتکنندگان میزان مصرف چربی امگا-3 را افزایش داده یا مصرف چربیهای معمول خود را برای حداقل 1 سال حفظ کردند. اکثر کارآزماییهای EPA و DHA کپسولها را فراهم کردند و تعداد کمی هم ماهی چرب دادند.
نتایج اصلی
افزایش EPA و DHA هیچ تاثیری یا تاثیر اندکی بر مرگها به هر علتی و حوادث قلبیعروقی دارد (شواهد با کیفیت بالا) و احتمالا هیچ تفاوتی یا تفاوت اندکی بر مرگهای قلبیعروقی، حوادث یا مرگهای کرونری، سکته مغزی، یا بینظمیهای قلبی ایجاد میکند (شواهد با کیفیت متوسط، حوادث کرونری بیماریهای شریانهای تأمینکننده قلب هستند). EPA و DHA تریگلیسرید سرم را اندکی کاهش و HDL را بالا میبرند (شواهد با کیفیت بالا).
خوردن بیشتر ALA (بهعنوان مثال، با افزایش مصرف گردو یا مارگارین غنیشده) احتمالا هیچ تفاوتی یا تفاوت ناچیزی در مرگها به هر علتی، مرگهای قلبیعروقی یا کرونری یا حوادث کرونری ایجاد میکند اما احتمالا حوادث قلبیعروقی و بینظمیهای قلبی را اندکی کاهش میدهد (شواهد با کیفیت متوسط / پایین). اثرات ALA بر سکته مغزی نامشخص است زیرا شواهد با کیفیت بسیار پایین بودند.
شواهدی وجود دارد که استفاده از کپسولهای امگا-3 بیماری قلبی، سکته مغزی یا مرگ را کاهش نمیدهد. شواهد کمی از اثرات خوردن ماهی وجود دارد. اگرچه EPA و DHA تریگلیسرید را کاهش میدهند، چربیهای امگا-3 مکمل احتمالا برای پیشگیری یا درمان بیمارهای قلبی و گردشخون مفید نیستند. با اینحال، افزایش ALA با پایه گیاهی ممکن است برای برخی از بیماریهای قلبی و گردشخون اندکی پیشگیرانه باشد.