پیشینه
قطع عصب به وسیله رادیوفرکانس (RF)، یعنی درمان تهاجمی برای کمردرد مزمن (CLBP)، اغلب برای دردهایی استفاده میشود که ممکن است از مفاصل فاست (facet)، مفاصل ساکروایلئاک یا دیسکها سرچشمه گرفته باشند. مطالعات بسیاری (کنترلنشده) تفاوتهای چشمگیری را در استفاده از آن بین کشورها نشان داده و همچنان بدون توجه به اثربخشی آن استفاده میشوند.
اهداف
هدف از این مطالعه مروری، بررسی تاثیر روشهای قطع عصب به روش RF برای درمان بیماران مبتلا به CLBP است. این مطالعه مروری، بهروزرسانی مطالعه مروری است که در سال 2003 انجام شده است.
روش های جستجو
ما برای این مطالعه مروری، پایگاه کارآزماییهای بالینی ثبتشده کاکرین (CENTRAL؛ Cochrane Central Register of Controlled Trials)؛ MEDLINE؛ EMBASE و سه پایگاه اطلاعاتی دیگر، دو مرکز کارآزمایی بالینی ثبتشده و فهرست منابع مطالعات گردآوری شده از آغاز تا می 2014 را برای کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده (RCTs؛ Randomised Controlled Trials) که دارای معیار انتخاب بودند، جستوجو کردیم. ما این مطالعه مروری را در جون 2015 بهروزرسانی کردیم، اما هنوز آنها را باهم یکی نکردیم.
معیارهای انتخاب
RCTهایی را که در مورد قطع عصب به روش RF برای بیماران مبتلا به CLBP بوده و پاسخ مثبتی به بلوک تشخیصی و دیسکوگرافی داشتند، گرد آوردیم. هیچ محدودیت زبانی یا تاریخی اعمال نکردیم.
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده مطالعه مروری، به طور مستقل RCTها را انتخاب کردند، دادهها را استخراج و خطر سوگیری (RoB؛ Risk of Bias) و ارتباطات بالینی را با استفاده از شکلهای استاندارد شده بررسی کردند. برای مطالعات بالینی همگون، متاآنالیز (meta-analysis) انجام دادیم و کیفیت شواهد را برای هر پیامد با استفاده از روش درجهبندی توصیهها، ارزیابی، ارتقا و بررسی (GRADE؛ Grades of Recommendation, Assessment, Development and Evaluation) بررسی کردیم.
نتایج اصلی
به طور کلی، 23 RCT با 1309 شرکتکننده گردآوردیم که 13 کارآزمایی (56%) RoB پایینی داشتند. در این مطالعه مروری زن و مرد با سن متوسط50.6 سال حضور داشتند. کیفیت کلی شواهد را بسیار پائین و متوسط در نظر گرفتیم. 12 مطالعه درد مشکوک مفصلی فاست (facet)، 5 مطالعه درد دیسک، 2 مطالعه درد مفصل SI، دو مطالعه CLBP رادیکولار، یک مطالعه درد انتشاری کمر و یک مطالعه CLBP را با یا بدون انتشار بررسی کردند. به طور کلی، شواهد متوسط نشان میدهد که قطع عصب به روش RF برای مفصل فاست، بیشترین تاثیر را بر درد در کوتاهمدت نسبت به درمان ساختگی دارد (میانگین تفاوت (MD): 1.47 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 2.28 - تا 0.67 - ). شواهد با کیفیت پائین نشان می دهد که قطع عصب به روش RF برای مفاصل فاست نسبت به درمان ساختگی برای کوتاهمدت (MD: 5.53 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 8.66 - تا 2.40 - ) و در درازمدت (MD: 3.70 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 6.94 - تا 0.47 - ) موثرتر است. شواهد با کیفیت خیلی پائین و پائین نشان میدهد که قطع عصب با روش RF برای مفصل فاست نسبت به تزریق استروئید در کوتاهمدت (MD: 2.23 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 2.38 - تا 2.08 - )، میانمدت (MD: 2.13 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 3.45 - تا 0.81 - ) و درازمدت (MD: 2.65 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 3.43 - تا 1.88 - ) موثرتر است. قطع عصب به روش RF برای درد دیسکی نتایج چالشبرانگیزی به وجود آورد، یعنی عدم اثر برای قطع عصب در مقایسه با درمان ساختگی در مدت کوتاه و متوسط و اثر ناچیز دردراز مدت بر کاهش درد (MD: 1.63 -؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 2.58 - تا 0.68 - ) و برای بهبود عملکرد (MD: 6.75 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 13.42 - تا 0.09 - ). عدم وجود شواهد از تاثیرگذاری کوتاهمدت، محتمل بودن بالینی تاثیرگذاری درازمدت و مدت متوسط را زیر سوال میبرد. وقتی که از قطع عصب به روش RF برای درد مفصل SI استفاده میشود، شواهد با کیفیت پایین هیچ تفاوتی نسبت به درمان ساختگی برای اثر بر درد (MD: 2.12 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 5.45 - تا 1.21) و اثر بر عملکرد (MD: 14.06 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 30.42 - تا 2.30) در کوتاهمدت نشان نمیدهد. یک مطالعه اثر ناچیزی هم بر درد و هم بر عملکرد در مدت متوسط نشان میدهد. قطع عصب به روش RF روش مهاجمی است که میتواند عوارض مختلفی را به وجود آورد. کیفیت پائین و اندازه ناکافی مطالعات اصلی، اجازه بررسی تکرر عوارض را نداد.
نتیجهگیریهای نویسندگان
نویسندگان مطالعه مروری، هیچ شواهد با کیفیت بالایی را که نشان دهد قطع عصب به روش RF، باعث کاهش درد در بیماران مبتلا به CLBP میشود، پیدا نکردند. بهطور مشابه، ما نیز هیچ شواهد متقاعد کنندهای برای نشان دادن اینکه این درمان عملکرد را بهبود میبخشد، شناسایی نکردیم. به طور کلی، شواهد حال حاضر برای قطع عصب به روشRF برای CLBP، کیفیت خیلی پائین تا متوسطی داشته و شواهد با کیفیت بالایی وجود ندارد. RCTهایی با کیفیت بالا و با حجم نمونههای بزرگتر و بررسی طولانیمدت اثرات، مورد نیاز است.
خلاصه به زبان ساده
قطع عصب به وسیله رادیوفرکانس برای کمردرد
پیشینه
درد کمر، مشکل بزرگی است که عواقب اقتصادی و اجتماعی بزرگی ایجاد میکند. به طور کلی، 85 تا 90 درصد موارد درد کمر، به صورت غیراختصاصی هستند. اکثر بیماران مبتلا به کمردرد در مراقبت اولیه به خوبی درمان میشوند، اما تقریبا 10 تا 15 درصد آنها مبتلا به علائم مزمن میشوند (بیش از 3 ماه). کمردرد مزمن میتواند از هر بخشی از پشت که توانایی ایجاد سیگنالهای درد را دارد، حاصل شود. این منشاها شامل دیسکها، مهرهها، مفاصل ساکروایلئاک (SI)، مفاصل فاست، عضلات، لیگامانتها و دیگر ساختارها هستند. متخصصان درد تلاش میکنند منشا کمردردها را با استفاده از بلوکهای عصبی شناسایی کنند. آنها اعصاب نخاعی را با تزریق بیحس کنندهها (anaesthetic) به جهت مشاهده کاهش درد، بیحس میکنند. زمانی که درد به طور چشمگیری بهبود مییابد، ایشان تلاش میکنند که اعصاب نخاعی را با سوزاندن آنها به وسیله امواج رادیوفرکانس به مدت طولانیتری قطع کنند. این روش مهاجم، قطع عصب به وسیله رادیوفرکانس نامیده میشود. در حال حاضر تاثیرگذاری این روش به اثبات نرسیده است.
ویژگیهای مطالعه
این شواهد تا می 2014 بهروز شده است. این مطالعه مروری شامل 23 کارآزمایی تصادفیسازی و کنترلشده با 1309 شرکتکننده است که کمردرد آنها با تستهای تشخیصی و بلوک اعصاب ارزیابی شده است. زنان و مردانی با سن متوسط 50.6 سال در این مطالعه مروری شرکت کردند. بیمارانی که پاسخ مثبتی به بلوک تشخیصی یا دیسکوگرافی دادند، تحت درمان با درمان ساختگی یا قطع عصب با رادیوفرکانس قرار گرفتند.
نتایج اصلی
هیچ شواهد با کیفیت بالایی که نشان دهد قطع عصب با رادیوفرکانس باعث تسکین کمردرد مزمن میشود، وجود نداشت. به طور مشابه، هیچ شواهد متقاعد کنندهای که نشان دهد این درمان، عملکرد را بهبود میبخشد، نیز دیده نشد. شواهد با کیفیت متوسط نشان میدهد که قطع عصب با رادیوفرکانس در مقایسه با درمان ساختگی ممکن است درد مفصل فاست را بهتر تسکین داده و عملکرد را در کوتاهمدت بهبود بخشد. شواهد با کیفیت خیلی پائین و پائین نشان میدهد که قطع عصب با رادیوفرکانس میتواند درد مفصل فاست را به اندازه تزریق استروئید تسکین بخشد. برای بیماران مبتلا به درد دیسکی، تنها اثرات درازمدت بر کاهش درد و عملکرد بهبود یافته نشان داده میشود. برای بیماران مبتلا به درد مفصل SI، قطع عصب با رادیوفرکانس، در کوتاهمدت هیچ تاثیری نداشت و در مدت 1 تا 6 ماه بعد از درمان فقط در یک مطالعه اثر ناچیزی نشان داد. برای کمردردهایی که به نظر میآیند دارای منشاهای دیگری هستند، نتایجی حاصل نشد. قطع عصب به روش رادیوفرکانس، روش مهاجمی است که میتواند عوارض مختلفی ایجاد کند.
کیفیت شواهد
مطالعات وارد شده در این مطالعه مروری، کیفیت و اندازه لازم را برای مستند کردن عوارض نداشتند. با وجود شواهد با کیفیت پائین، مطالعات با کیفیت و اندازه بالا برای تعیین ایمنی و اثربخشی آن مورد نیاز است.