پیشینه
درد در طول درمان دندانپزشکی، که یک ترس مشترک برای بیماران است، میتواند به طور موفقیتآمیزی با بیحسی موضعی کنترل شود. فرمولاسیونها و تکنیکهای بیحسی موضعی مختلفی برای دندانپزشکان وجود دارد.
اهداف
اهداف اولیه ما مقایسه موفقیتآمیز بودن بیحسی، سرعت شروع و طول مدت بیحسی، و عوارض جانبی سیستمیک و موضعی در میان فرمولاسیونهای مختلف بیحسی موضعی برای بیحسی دندان بود. ما موفقیتآمیز بودن بیحسی را به صورت عدم درد طی یک پروسه دندانپزشکی، یا پاسخ منفی به تست الکتریکی پالپ (electric pulp testing) یا سایر تستهای سناریوی شبیهسازی شده (simulated scenario tests) تعریف کردهایم. بیحسی دندانی را نیز به صورت بیحسی داده شده هنگام هرگونه مداخله دندانپزشکی تعریف کردهایم.
هدف ثانویه ما گزارشی از تجارب بیماران از اقدامات انجام شده بود.
روش های جستجو
ما تا تاریخ 31 ژانویه 2018 در منابع زیر به جستوجو پرداختیم: پایگاه ثبت مرکزی کارآزماییهای کنترلشده کاکرین (CENTRAL ؛Cochrane Central Register of Controlled Trails، کتابخانه کاکرین، 2018، شماره 1)؛ MEDLINE (OVID SP)؛ Embase؛ CINAHL PLUS؛ WEB OF SCIENCE و سایر منابع. سایر منابع عبارتند از: مراکز ثبت کارآزماییها، جستوجوی دستی در ژورنالها، مجموعه مقالات کنفرانس، فهرستهای کتابشناختی/منابع و تحقیقات منتشر نشده.
معیارهای انتخاب
تمامی کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشدهای (RCTs ؛randomised controlled trails) مشمول شرایط ورود به این مطالعه بودند که به بررسی فورمولاسیونهای مختلف بیحسی موضعی مورد استفاده در پروسههای بالینی یا سناریوهای شبیهسازی شده پرداخته بودند. مطالعات میتوانستند طراحی موازی یا متقاطع داشته باشند.
گردآوری و تحلیل دادهها
ما برای گردآوری و تحلیل دادهها از رویکردهای روششناسی استاندارد کاکرین استفاده کردیم.
نتایج اصلی
ما 123 مطالعه (19223 شرکتکننده) را در این مرور وارد کردیم. دادههای حاصل از 68 مطالعه (6615 شرکتکننده) را برای انجام متاآنالیز ادغام کردیم، که در نهایت منجر به 23 مورد مقایسه بیحسی موضعی و 57 پیامد با 14 فرمولاسیون مختلف شد. فقط 10 پیامد از 8 مقایسه، در تست بالینی وارد شدند.
ما مطالعات انتخاب شده را در معرض خطر پائین سوگیری (bias) در بیشتر زمینهها ارزیابی کردیم. هفتاد و سه مطالعه حداقل در یک زمینه خطر سوگیری نامشخصی داشتند. پانزده مطالعه در حداقل یک زمینه خطر سوگیری بالایی داشتند که به دلیل تولید توالی ناکافی (inadequate sequence generation)، پنهانسازی تخصیص (allocation concealment)، پوشیده بودن کارتریجهای بیحس کننده موضعی برای تجویزکنندهها یا ارزیابیکنندگان پیامد، یا از قلم افتادن یا خروج شرکتکنندگان بود.
ما نتایج را برای هشت مورد از مهمترین مقایسهها گزارش کردیم.
موفقیت بیحسی
هنگامی که موفقیت بیحسی در دندانهای خلفی با پولپیت برگشتناپذیر که نیاز به درمان کانال ریشه دارد، مورد بررسی قرار گرفت، آرتیکائین (articaine) 4%، اپینفرین 1:100,000، ممکن است موثرتر از لیدوکائین 2%، اپینفرین 1:100,000 باشد (31% با لیدوکائین 2% در مقایسه با 49% با آرتیکائین 4% ؛ خطر نسبی) (RR: 1.60؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.10 تا 32.2؛ 4 مطالعه موازی؛ 203 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت پایین).
در بررسی موفقیت بیحسی برای دندانها / بافتهای دندانی که نیاز به انجام جراحی و پروسیجرهای جراحی / درمان پریودنتال داشتند، به ترتیب، تاثیر پریلوکائین 3%، IU 0.03 فلیپرسین (felypressin) (66% با پریلوکائین 3% در مقایسه با 76% با لیدوکایین 2%؛ RR: 0.86؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.79 تا 0.95؛ 2 مطالعه موازی؛ 907 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت متوسط) و پریلوکائین 4% ساده (71% با پریلوکائین 4% در مقایسه با 83% با لیدوکایین 2%؛ RR: 0.86؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.75 تا 0.99؛ 2 مطالعه موازی؛ 228 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت پایین) بسیار کمتر از لیدوکایین 2%، اپینفرین 1:100,000 بود.
نتیجه مقایسه اثرات آرتیکائین 4%، اپینفرین 1:100,000 و آرتیکائین 4%، اپینفرین 1:200,000 بر موفقیت بیحسی بر دندان / بافتهای دندانی که نیازمند روشهای جراحی هستند، مشخص نبود (RR: 0.85؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.71 تا 1.02؛ 3 مطالعه موازی؛ 930 شرکت کنندگان؛ شواهد با کیفیت بسیار پایین).
نتیجه مقایسه اثرات بوپیواکائین 0.5%، اپینفرین 1:200,000 و هردو آرتیکائین 4%، اپینفرین 1:200,000 (نسبت شانس (OR): 0.87؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.27 تا 2.83؛ 2 مطالعه متقاطع (cross‐over)؛ 37 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت پایین) و لیدوکائین 2%، اپینفرین 1:100,000 (OR: 0.58؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.07 تا 12.5؛ 2 مطالعه متقاطع؛ 31 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت پایین) بر موفقیت بیحسی برای دندانهایی که نیاز به کشیده شدن داشتند، نامشخص بود.
در رابطه با مقایسه تاثیر مپیواکائین 2%، اپینفرین 1:100,000 و هر دو آرتیکائین 4%، اپینفرین 1:100,000 (OR: 3.82؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.61 تا 23.82؛ 1 مطالعه موازی و 1 مطالعه متقاطع؛ 110 نفر شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت پایین) و لیدوکائین 2%، اپینفرین 1:100,000 (RR: 1.16؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.25 تا 5.45؛ 2 مطالعه موازی؛ 68 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت پایین) بر موفق بودن بیحسی برای دندانهایی که نیاز به کشیدن دارند و دندانهایی که دچار پولپیت برگشتناپذیر شدهاند که نیاز به دسترسی اندودنتیک و استفاده از ابزار دارند، به ترتیب، نتایج قطعی و مطمئنی وجود نداشت.
برای دیگر پیامدهای باقیمانده، ارزیابی موفقیت بیحسی موضعی دندان از طریق متاآنالیز امکانپذیر نبود.
شروع و مدت بیحسی
برای مقایسههایی که در رابطه با ارزیابی شروع و طول مدت بیحسی انجام شدند، هیچ مطالعه بالینی پیامدهای تعریفشده ما را نداشت.
عوارض جانبی (درد مداوم که با استفاده از مقیاس آنالوگ بصری (VAS ؛visual analogue scale) 170‐mm Heft‐Parker اندازه گیری شد)
تفاوت در درد پس از تزریق بین آرتیکائین 4%، اپینفرین 1:100,000 و لیدوکائین 2%، اپینفرین 1;100,000، که بر اساس VAS اندازه گیری شد، اندک بود (میانگین تفاوت (MD): 4.74 میلیمتر؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.98- تا 11.46 میلیمتر؛ 3 مطالعه متقاطع؛ 314 مداخله؛ شواهد با کیفیت متوسط). لیدوکائین احتمالا منجر به درد پس از تزریق اندکی کمتر نسبت به آرتیکائین (MD: 6.41 میلیمتر؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.01 تا 11.80 میلیمتر؛ 3 مطالعه متقاطع؛ 309 مداخله؛ شواهد با کیفیت متوسط) روی VAS مشابه دارند.
برای مقایسههای باقیمانده که به ارزیابی اثرات جانبی موضعی و سیستمیک پرداخته بودند، انجام متاآنالیز امکانپذیر نبود. سایر عوارض جانبی نادر و جزئی بودند.
تجربه بیماران
تجربه بیماران از پروسههای انجام شده به دلیل فقدان دادهها مورد ارزیابی قرار نگرفت.
نتیجهگیریهای نویسندگان
در رابطه با موفقیت بیحسی (عدم وجود درد)، شواهدی با کیفیت پایین نشان میدهد که آرتیکائین 4%، اپینفرین 1:100,000 برای درمان ریشه دندانهای خلفی با پالپیت برگشتناپذیر، بیش از لیدوکائین 2%، اپینفرین 1:100,000 موثر است و لیدوکائین 2%، اپینفرین 1:100,000، در مقایسه با پریلوکائین 4% ساده، برای درمان جراحی/درمان پریودنتال بهتر بود. شواهد با کیفیت متوسط نشان میدهند که در صورت انجام اقدامات جراحی، لیدوکائین 2%، اپینفرین 1:100,000، بهتر از پریلوکائین 3%، فلیپرسین IU 0.03 است.
عوارض جانبی نادر بودند. شواهد با کیفیت متوسط حاکی از آن بود که در رابطه با درد در هنگام تزریق، بین آرتیکائین 4%، اپینفرین 1:100,000 و لیدوکائین 2%، اپینفرین 1:100,000، تفاوتی وجود ندارد، با این حال درد بعد از تزریق اندکی با لیدوکائین کمتر بود.
بسیاری از پیامدها، اهداف اصلی ما را در سناریوهای شبیهسازی شده مورد آزمایش قرار دادهبودند، اگرچه جایگزینهای بالینی امکانپذیر نبودند.
برای افزایش قدرت شواهد، لازم است مطالعات بیشتری انجام شوند. این مطالعات باید به وضوح گزارش شوند، خطر سوگیری پایین و حجم نمونه کافی داشته باشند و دادهها را در قالبی ارائه دهند که امکان انجام متاآنالیز با آنها فراهم شود. پس از بررسی نتایج حاصل از 34 «مطالعه در انتظار طبقهبندی (در دسترس نبودن متن کامل)» ممکن است نتیجهگیریهای این مرور تغییر پیدا کنند.
خلاصه به زبان ساده
عوامل بیحس کننده موضعی تزریقی برای پیشگیری از درد در افرادی که نیاز به درمان دندانپزشکی دارند
سوال مطالعه مروری
در این مرور، شواهدی مبنی بر ارائه بیحسی موضعی موفق برای پیشگیری از درد طی یک پروسه دندانپزشکی مورد بررسی قرار گرفت. مطالعات انتخاب شده به مقایسه تزریق انواع بیحسیهای موضعی برای کمک به افرادی که نیاز به درمان دندان داشتهاند و برای پیشگیری از حس دردی که در روش تجربی آزمایش شده (مانند استفاده از پروب سرد، تیز یا یک محرک الکتریکی) پرداختهاند.
پیشینه
تزریق بیحسی موضعی مانع از احساس درد توسط فرد میشود. این ماده به جای کل بدن، در یک منطقه خاص تزریق میشود. اگر چه درد هنگام درمان دندانپزشکی را میتوان بصورت موفق کنترل کرد، یک ترس مشترک همه بیماران است.
برای پیشگیری از احساس درد، چندین داروی بیحسی موضعی و همچنین راههای مختلفی برای تجویز آنها، در دسترس دندانپزشکان قرار دارد. عواملی که به نظر میرسد بر موفقیت بیحسی موثر باشند عبارتند از: دشوارتر بودن بیحس کردن دندانها در صورت وجود التهاب، حساسیت متغیردندانهای مختلف به بیحسی موضعی، انجام روشهای مختلف عمل جراحی روی دندان (به عنوان مثال، به نظر میرسد بیحسی برای کشیدن دندانها آسانتر به دست میآید تا برای درمان کانال ریشه) و تکنیکها و راهحلهای مختلف مورد استفاده برای اعمال بیحسی موضعی.
ما موارد زیر را مورد بررسی قرار دادیم: اینکه تزریق کدامیک از محلولهای بیحسی موضعی برای پیشگیری از درد طی درمان دندانپزشکی یا در یک مطالعه تجربی موثرتر از دیگری عمل میکنند و اینکه آیا این اثر به سرعت به وقوع میپیوندد یا برای یک مدت کافی طول میکشد، بروز اثرات ناخواسته و تجربه افراد از پروسههای دندانپزشکی. عوارض جانبی موضعی ممکن است شامل درد حین یا پس از تزریق، یا بیحسی طولانیمدت باشد. اثرات سیستمیک بسته به نوع محلول بیحس کننده موضعی میتواند شامل واکنشهای آلرژیک و تغییرات ضربان قلب و فشار خون باشد.
ویژگیهای مطالعه
دو نفر از پژوهشگران مطالعه مروری به منظور دستیابی به مطالعات مقایسه کننده انواع محلولهای بیحسی موضعی تزریق شده در افراد تحت درمان دندانپزشکی یا داوطلبانی که پیامدهای مشابهی را از راههای آزمایشی داشتهاند، به بررسی منابع علمی پزشکی پرداختند. در هر کارآزمایی، هر فرد طی مطالعه به طور تصادفی یکی از انواع بیحس کنندههای موضعی را دریافت کرده بود. جستوجو در تاریخ 31 ژانویه 2018 بهروز شد.
ما 123 کارآزمایی را با 19223 شرکتکننده مرد و زن پیدا کردیم. در این کارآزماییها، درد طی درمانهای دندانپزشکی شامل موارد زیر مورد بررسی قرار گرفته بود: جراحی، کشیدن، درمان پریودنتال (لثه)، آمادهسازی دندان، درمان کانال ریشه، بیحسی اعصاب داخل دندان (پالپ) که با استفاده از یک تستر پالپ الکتریکی یا محرک سرد تست میشود و بیحسی بافت نرم که پس از سوراخ کردن لثه اندازهگیری شده یا توسط خود شرکتکنندگان گزارش شده بود. ما دادههای مربوط به 68 مطالعه (6615 شرکتکننده) را با هم ادغام کردیم. در نهایت با بررسی هفت محلول مختلف بیحسی موضعی طی درمان دندانپزشکی هشت پیامد به دست آمد، دو پیامد در رابطه با ارزیابی درد در حین و پس از تزریق بیحسی موضعی و 47 پیامد پیرامون بررسی با تسترهای پولپ یا با سوراخ کردن لثه یا گزارش شده توسط خود شرکت کنندگان به دست آمد.
نتایج اصلی
این مرور نشان میدهد که از 14 نوع بیحسی موضعی بررسی شده، در رابطه با پیامد موفقیت (عدم وجود درد)، از سه بیحسی موضعی مقایسه شده، شواهد محدودی برای اثبات برتر بودن یکی بر دیگری وجود دارد. یافتهها حاکی از آن است که در مورد دندانهای خلفی با پالپهای التهابی که نیاز به درمان کانال ریشه دارند، آرتیکائین 4%، اپینفرین 1:100,000، بهتر از لیدوکائین 2%، اپینفرین 1:100,000 است. در رابطه با درد حین تزریق، هیچ تفاوتی بین این محلولها وجود نداشت، اگرچه درد بعد از تزریق لیدوکائین کمتر بود اما تفاوت آن کم بود. محققان دریافتند که لیدوکائین 2%، اپینفرین 1:100,000، برای پروسههای جراحی و پروسههای جراحی / درمان پریودنتال به ترتیب برتر از پریلوکائین 3%، فلیپرسین 0.03 IU و پریلوکائین 4% بود. سرعت شروع در بازههای زمانی بالینی قابل قبول و طول مدت آن متغیربود، که آنها را برای استفاده در کارهای مختلف مناسب میکند. این دو پیامد آخر هر دو از راههای آزمایشی مورد بررسی قرار گرفتند که ممکن است نشان دهنده یافتههای بالینی نباشند. اثرات ناخواسته نادر بودند. به دلیل کمبود اطلاعات، تجربه بیماران از پروسیجرها مورد ارزیابی قرار نگرفت.
کیفیت شواهد
از مقایسههایی که در رابطه با بیحسیهای موضعی در این مرور مورد بررسی قرار گرفت، همه آنها مؤثر و ایمن بودند و تفاوت اندکی بین آنها وجود داشت. کیفیت شواهد از متوسط تا بسیار پایین متغیربود. بعضی از مطالعات به دلیل تعداد کم شرکتکنندگان، ارائه گزارش غیرشفاف از روشهای مطالعه و گزارش دادن دادهها در فرمتی که به راحتی قابل ادغام با سایر دادهها نبودند، کیفیت پایینی داشتند. برای مشخص کردن بهترین بیحسی موضعی از نظر اثربخشی و ایمنی نسبت به داروهای دیگر، تحقیقات بیشتری لازم است.