پیشینه
زخمهای فشاری (pressure ulcers)، آسیبهای موضعی به پوست، یا بافت زیرین، یا هر دو هستند و زمانی که افراد قادر به تغییر موقعیت خود برای از بین بردن فشار روی برجستگیهای استخوان نباشند، رخ میدهند. زخمهای فشاری اغلب دشوار در بهبودی، دردناک، گرانقیمت در کنترل و دارای تاثیر منفی بر کیفیت زندگی هستند. استراتژیهای پیشگیری شامل حمایت و توزیع مجدد فشار است. عوامل موضعی و پانسمانها (dressing and topical agents) با هدف پیشگیری نیز بهطور گسترده مورد استفاده قرار میگیرند، اما مشخص نیست که کدامیک از آنها موثرتر هستند. این نخستین بهروزرسانی مطالعه مروری است که نسخه اصلی آن در سال 2013 منتشر شد.
اهداف
ارزیابی اثرات عوامل موضعی و پانسمانها در پیشگیری از زخم فشاری، در افرادی که در هر سنی، بدون وجود زخمهای فشاری، اما در معرض خطر ابتلابه آن در نظر گرفته میشوند، در هر نوع از محیط مراقبتهای سلامت، هستند.
روش های جستجو
در مارچ 2017 پایگاه ثبت تخصصی گروه زخمها در کاکرین؛ CENTRAL؛ MEDLINE؛ MEDLINE (شامل In‐Process و سایر پایگاههای استنادهای نمایهنشده (Non‐Indexed Citations))؛ Embase و بهعلاوه EBSCO CINAHL را جستوجو کردیم. همچنین پایگاه ثبت کارآزماییهای بالینی را برای مطالعات درحال انجام و فهرستهای کتابشناسی مقالات مربوطه را برای شناسایی کارآزماییهای واجدشرایط بیشتر جستوجو کردیم. هیچ محدودیتی در رابطه با زبان، تاریخ انتشار یا محیط مطالعه وجود نداشت. در می 2018 این تحقیق را بهروزرسانی کردیم؛ در نتیجه چندین کارآزمایی در انتظار طبقهبندی هستند.
معیارهای انتحاب
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده را انتخاب کردیم که افراد در معرض خطر ابتلابه زخمهای فشاری را وارد کردند.
معیارهای انتخاب
گردآوری و تحلیل دادهها
2 نویسنده مطالعه مروری بهطور مستقل کارآزماییها را انتخاب، خطر سوگیری (risk of bias) را ارزیابی و دادهها را استخراج کردند.
نتایج اصلی
جستوجوی اصلی 9 کارآزمایی را شناسایی کرد؛ جستوجوهای بهروزرسانیشده، 9 کارآزمایی دیگر را مطابق با معیارهای ورود ما شناسایی کرد. از 18 کارآزمایی (3629 شرکتکننده)، 9 مورد پانسمانها؛ 8 مورد عوامل موضعی؛ و یک مورد شامل پانسمانها و عوامل موضعی است. تمام آزمایشات پیامد اولیه بروز زخم فشاری را گزارش دادند.
عوامل موضعی
5 کارآزمایی مقایسهکننده مداخلات اسید چرب (fatty acid) با درمانهای مختلف وجود داشت. دو کارآزمایی، اسید چرب را با روغن زیتون مقایسه کردند. شواهد جمعآوریشده نشان میدهد که تفاوت واضحی در میزان بروز زخم فشاری بین گروههای اسید چرب و روغن زیتون وجود ندارد (2 کارآزمایی؛ n = 1060؛ RR: 1.28؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.76 تا 2.17؛ شواهد با اطمینان پایین؛ کاهشیافته به دلیل عدمدقت بسیار جدی؛ یا اسید چرب در مقایسه با مراقبت استاندارد (2 کارآزمایی؛ n = 187؛ RR: 0.70؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.41 تا 1.18؛ شواهد با اطمینان پایین، کاهشیافته به دلیل خطر جدی سوگیری و عدمدقت جدی). کارآزماییها گزارش دادند که بروز زخم فشاری با درمان حاوی اسید چرب، در مقایسه با یک ترکیب کنترلی از تریوسواسترین (trisostearin) و عطر (perfume)، پایینتر است (1 کارآزمایی؛ n = 331؛ RR: 0.42؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.22 تا 0.80؛ شواهد با اطمینان پایین، کاهشیافته به دلیل خطر جدی سوگیری و عدمدقت جدی). شواهد جمعآوریشده نشان میدهد که تفاوت واضحی در میزان بروز عوارض جانبی بین اسیدهای چرب و روغن زیتون وجود ندارد (1 کارآزمایی؛ n = 831؛ RR: 2.22؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.20 تا 24.37؛ شواهد با اطمینان پایین، کاهشیافته به دلیل عدمدقت بسیار جدی).
4 کارآزمایی، دارویهای موضعی مختلف دیگری را با دارونما (placebo) مقایسه کردند. کرم دیمتیل سولفوکسید (DMSO ؛dimethyl sulfoxide) ممکن است خطر بروز زخم فشاری را در مقایسه با دارونما افزایش دهد (1 کارآزمایی؛ n = 61؛ RR: 1.99؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.10 تا 3.57؛ شواهد با اطمینان پایین؛ کاهشیافته به دلیل خطر جدی سوگیری و عدمدقت جدی). 3 کارآزمایی دیگر تفاوت واضحی را در بروز زخم فشاری بین عوامل موضعی فعال و کنترل / دارونما گزارش ندادند؛ لوسیون فعال (1 کارآزمایی؛ n = 167؛ RR: 0.73؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.45 تا 1.19)، Conotrane (1 کارآزمایی؛ n = 258؛ RR: 0.74؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.25 تا 1.07)، Prevasore (1 کارآزمایی؛ n = 120؛ RR: 0.33؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.04 تا 3.11) (شواهد با اطمینان بسیار پایین؛ کاهشیافته به دلیل خطر بسیار جدی سوگیری و عدمدقت بسیار جدی)). شواهد محدودی از یک کارآزمایی وجود دارد تا تعیین کند که آیا استفاده از یک داروی موضعی ممکن است زخم فشاری را به تاخیر بیاندازد یا از آن جلوگیری کند (درمالکس (DermalexTM) با 9.8 روز در مقابل دارونما با 8.7 روز). علاوهبر این، دو مورد از 76 واکنش در گروه DermalexTM در مقایسه با هیچ موردی از 91 واکنش در گروه دارونما، رخ داد (RR: 6.14؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.29 تا 129.89؛ شواهد با اطمینان بسیار پایین؛ کاهشیافته به دلیل خطر بسیار جدی سوگیری و عدمدقت بسیار جدی).
پانسمانها
6 کارآزمایی (n = 1247) پانسمان سیلیکونی (silicone) را با عدمپانسمان مقایسه کردند. پانسمانهای سیلیکونی ممکن است بروز زخم فشاری را (در هر مرحله) کاهش دهند (RR: 0.25؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.16 تا 0.41؛ شواهد با اطمینان پایین؛ کاهشیافته به دلیل خطر بسیار جدی سوگیری) کاهش دهد. در یک کارآزمایی (n = 77) که ما بهعنوان خطر پایین سوگیری رتبهبندی کردیم، هیچ تفاوت واضحی در بروز زخم فشاری بین گروههای پانسمان سیلیکونی و درمان شده با دارونما وجود نداشت (RR: 1.95؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.18 تا 20.61؛ شواهد با اطمینان پایین؛ کاهشیافته برای عدمدقت بسیار جدی).
یک کارآزمایی (n = 74) تفاوت واضحی را در بروز زخم فشاری، زمانی که پانسمان پلیاورتان نازک (thin polyurethane) با عدمپانسمان مقایسه شد، گزارش نداد (RR: 1.31؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.83 تا 2.07). در همان کارآزمایی، بروز زخم فشاری با پانسمان فوم چسبنده (adhesive foam) در مقایسه با عدمپانسمان، بالاتر گزارش شد (RR: 1.65؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.10 تا 2.48). ما شواهد مربوط به این کارآزمایی را با اطمینان بسیار پایین رتبهبندی کردیم (کاهشیافته به دلیل خطر بسیار جدی سوگیری و عدمدقت جدی).
4 کارآزمایی پانسمانهای دیگر را با کنترلهای مختلف مقایسه کردند. کارآزماییها گزارش دادند که تفاوت واضحی در بروز زخم فشاری بین مقایسههای زیر وجود ندارد: فیلم پلیاورتان و پانسمان هیدروکلوئید (hydrocolloid) (RR: 0.58؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.24 تا 1.41؛ n = 160)؛ Kang’ huier در مقابل مراقبت معمول (n = 100؛ RR: 0.42؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.08 تا 2.05)؛ «پانسمان پیشگیری از زخم فشاری» (PPD) در مقایسه با عدمپانسمان (n = 74؛ RR: 0.18؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.04 تا 0.76). ما شواهد را با اطمینان بسیار پایین رتبهبندی کردیم (کاهشیافته به دلیل خطر بسیار جدی سوگیری و عدمدقت بسیار جدی).
نتیجهگیریهای نویسندگان
اکثر کارآزماییهای بررسیکننده تاثیر کاربردهای موضعی بر بروز زخم فشاری، هیچ مزیت یا عیب واضحی را نشان ندادند. استفاده از اسید چرب در مقابل یک ترکیب کنترلی (کرمی که شامل اسید چرب نیست) ممکن است بروز زخمهای فشار را کاهش دهد. پانسمان سیلیکونی ممکن است بروز زخم فشاری (در هر مرحله) را کاهش دهد. با این حال سطح پایین اطمینان از شواهد به این معنی است که برای تأیید این نتایج، انجام تحقیقات اضافی لازم است.
خلاصه به زبان ساده
پانسمانها و عوامل موضعی (کرمها یا لوسیونها) برای پیشگیری از زخمهای فشاری
سوال مطالعه مروری
ما شواهدی را در مورد اینکه آیا پانسمانها و عوامل موضعی مانند کرمها، میتوانند از زخمهای فشاری پیشگیری کنند، مرور کردیم.
پیشینه
زخمهای فشاری، که همچنین بهعنوان زخم بستر یا زخمهای تحت فشار شناخته میشوند، آسیبهایی به پوست یا بافت زیرین، یا هر دو هستند. آنها درنتیجه فشار پایدار روی قسمتهای استخوانی بدن ایجاد میشوند که در میان افراد مسن و افرادی که مشکلات حرکتی دارند، شایع هستند. آنها اغلب دشوار در درمان، گرانقیمت برای درمان و دارای تاثیر منفی بر کیفیت زندگی افراد هستند، بنابراین مهم است که از بروز آنها پیشگیری شود. از تشکها و بالشتکهای خاص و تغییرات منظم پوزیشن برای پیشگیری استفاده میشوند. پانسمانها و کرمها نیز بهطور گسترده استفاده میشوند. ما میخواستیم پانسمانها و عوامل موضعی مختلف را مقایسه کنیم و بفهمیم که بهترین راه برای پیشگیری از زخمهای فشاری در افرادی در معرض خطر ایجاد این زخمها قرار دارند، کدام است. ما همچنین میخواستیم پیامدهای دیگر را، مانند درد، کیفیت زندگی و هزینه سیستمهای مراقبتهای بهداشتی درمانهای مختلف بسنجیم.
ویژگیهای کارآزمایی
برای اطمینان از اطلاعات موجود در این مطالعه مروری تا به امروز، در مارچ 2017 ما هر کارآزمایی جدید تصادفیسازی و کنترلشده (RCTs) را که پانسمانها / یا عوامل موضعی را با روشهای دیگر برای پیشگیری از زخمهای فشاری مقایسه کردند، جستوجو کردیم. RCTها مطالعات پزشکی هستند که در آنها بیماران به طور تصادفی برای دریافت درمانهای مختلف انتخاب میشوند. این نوع کارآزمایی شواهدی را با بیشترین اطمینان فراهم میکند. این اولین بار است که ما این مطالعه مروری را بهروزرسانی کردهایم. ما 9 RCT یافتیم، که در مجموع 18 کارآزمایی مرتبط را در اختیار ما قرار داد. این کارآزماییها شامل 3629 بزرگسال، عمدتا سالمندان بودند، اما برخی از آنها شامل بزرگسالان جوانتر با آسیبهای محدودکننده حرکتی بودند. محصولات مورد بررسی شامل اسید چرب (اسیدهای چرب گرفتهشده از روغنها و چربیهای حیوانی و گیاهی که برای مرطوبکردن پوست استفاده میشوند)، کرمها و پانسمانهای ساخته شده با سیلیکون یا فوم، بودند.
نتایج اصلی
نتایج 6 کارآزمایی نشان میدهد که پانسمانهای سیلیکونی احتمالا ممکن است ایجاد زخمهای فشاری را در افراد کاهش دهد. با این حال، در مورد شواهدی از 5 مورد از این کارآزماییها بهدلیل استفاده آنها از روشهای ضعیف نامطمئن هستیم، بنابراین ما نمیتوانیم در مورد این نتایج اطمینان داشتهباشیم. همچنین ما دریافتیم که استفاده از اسید چرب در مقابل یک ترکیب کنترلی (کرمی که حاوی اسید چرب نباشد) ممکن است بروز زخمهای فشاری را کاهش دهد، اما نتایج حاصل از این کارآزمایی نامطمئن بودند. هیچ کدام از مقایسههای دیگر شامل عوامل موضعی، شواهد قطعی فراهم نکردند که نشاندهد آنها ایجاد زخم فشاری را در افراد را احتمالا کمتر میکنند.
کیفیت شواهد
اطمینان از شواهد در کارآزماییها پایین تا بسیار پایین بود. کارآزماییهای اضافی با خطر پایین سوگیری برای روشنکردن تاثیر پانسمانها و عوامل موضعی در پیشگری از زخمهای فشاری مورد نیاز است.
ما برای کارآزماییهای منتشر شده تا مارچ 2017، جستوجو کردیم.