پیشینه
ترومبوآمبولی وریدی (VTE) اصطلاحی جمعی است که بر دو وضعیت: ترومبوز وریدهای عمقی (DVT) و آمبولی ریه (PE) دلالت دارد. نسبتی از افراد مبتلا به VTE عوامل خطر مستعدکننده زمینهای یا فوری ابتلا را به VTE ندارند که تحت عنوان VTE بدون دلیل شناختهشده (unprovoked) شناخته میشود. VTE بدون دلیل شناختهشده میتواند اولین ظهور بالینی یک بدخیمی زمینهای باشد. این موضوع سوالاتی را در رابطه با اینکه آیا افراد دچار VTE بدون دلیل شناختهشده میبایست از نظر ابتلا به سرطان مورد بررسی قرار بگیرند یا خیر، مطرح کرده است. درمان VTE در بیماران مبتلا به سرطان و غیرسرطانی متفاوت است و تشخیص درست میتواند این اطمینان را حاصل کند که افراد درمان مناسب VTE را برای جلوگیری از عود و عوارض بعدی آن دریافت کردهاند. علاوه بر این، تشخیص مناسب سرطان در مراحل اولیه که قابلیت درمان بالاتری دارد میتواند خطر پیشرفت بیماری را تقلیل دهد و در نتیجه منجر به بهبود مرگومیر و موربیدیتی ناشی از سرطان شود. مطالعه حاضر، نسخه بهروزرسانی شده یک مطالعه مروری است که نخستینبار در سال 2015 منتشر شدهاست.
اهداف
تعیین اینکه آیا انجام آزمایش برای سرطان تشخیص دادهنشده در افرادی که دچار اولین اپیزود VTE بدون دلیل شناختهشده (DVT اندامهای تحتانی یا PE) بودهاند، میتواند در کاهش مرگومیر و موربیدیتی مرتبط با VTE و سرطان موثر باشد و تعیین اینکه کدام آزمایشها برای سرطان میتواند بهترین نتیجه را از نظر تشخیص زودهنگام انواع سرطانهای قابل درمان در پی داشته باشد.
روش های جستجو
متخصص اطلاعات گروه عروق کاکرین در پایگاه ثبت تخصصی گروه عروق در کاکرین و پایگاههای اطلاعاتی CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase؛ (CINHAL) Cumulative Index to Nusing and Allied Health Litreture و پلتفرم بینالمللی ثبت کارآزماییهای بالینی سازمان جهانی بهداشت و پایگاههای ثبت کارآزماییهای ClinicalTrials.gov تا 11 جولای 2018 جستوجو کردند. همچنین برای شناسایی مطالعات بیشتر بررسی منابع را هم انجام دادیم.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای تصادفیسازی و شبهتصادفیسازی شدهای واجد شرایط ورود به این مطالعه بودند که در آن افراد مبتلا به VTE بدون دلیل شناخته شده با هدف بررسی امکان وجود سرطان تحت آزمایشهای بالینی و تخصصی سرطان قرار گرفته بودند. پیامدهای اولیه شامل مورتالیتی در اثر هر علتی، مورتالیتی مرتبط با سرطان و نرخ مرگومیر ناشی از VTE بود.
گردآوری و تحلیل دادهها
2 نویسندگان مطالعه مروری بهطور جداگانه مطالعات را انتخاب و کیفیت کارآزماییها را ارزیابی و دادهها را استخراج کردند. هر گونه عدم توافق بین دو نفر مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
نتایج اصلی
هیچ مطالعهای برای این بهروزرسانی در سال 2018 شناسایی نشد. در مجموع 4 مطالعه با 1644 مشارکتکننده وارد مطالعه شدند. دو مطالعه اثربخشی انجام آزمایشهای گسترده را شامل اسکن توموگرافی کامپیوتر (CT) در مقابل انجام آزمایشها به تشخیص پزشک ارزیابی کردند، در حالی که دو مطالعه دیگر اثر آزمایش استاندارد را به همراه توموگرافی انتشار پوزیترون یا PET / CT اسکن در مقایسه با انجام آزمایش استاندارد به تنهایی بررسی کردند. کیفیت شواهد برای آزمایشهای گسترده از جمله CT اسکن در مقایسه با انجام آزمایشها بر اساس تشخیص پزشک، که با رویکرد GRADE (نظام درجهبندی کیفیت شواهد وقدرت توصیهها) ارزیابی شد، به دلیل خطر سوگیری (خاتمه زودهنگام مطالعات) بسیار پایین بود. همچنین، آزمایش استاندارد به همراه CT / PET اسکن در مقایسه با انجام آزمایش استاندارد به تنهایی، به دلیل وجود خطر سوگیری تشخیص کیفیت متوسطی داشت. کیفیت شواهد شیب کاهشی بیشتری را در حضور سوگیری تشخیص در یک مطالعه با تعداد کم عوارض نشان داد.
با مقایسه آزمایشهای گسترده مثل CT اسکن در مقابل انجام آزمایشها بنا به تشخیص پزشک، آنالیز تجمیعی انجام شده روی دو مطالعه نشان داد که انجام آزمایشهای تشخیصی سرطان مزایا و معایبی را بر میزان مورتالیتی مرتبط با سرطان دارد (نسبت شانس (OR: 0.49؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.15 تا 1.67؛ 396 مشارکتکننده؛ دو مطالعه؛ P = 0.26؛ شواهد با کیفیت پایین). یک مطالعه (201 مشارکتکننده) نشان داد که بهطور کلی بدخیمیها در افرادی که به صورت گستردهای مورد آزمایش قرار گرفته بودند، کمتر از افراد گروه کنترل بود. در مجموع، از هر 13 نفر دارای تشحیص سرطان 9 نفر از آنها در مرحله T1 یا T2 بدخیمی قرار داشتند که این نسبت در افراد سرطانی گروه کنترل 2 به 10 بود (OR: 5.00؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.05 تا 23.76؛ P = 0.04؛ شواهد با کیفیت پایین). تفاوت واضحی از نظر تشخیص مراحل پیشرفتهتر بیماری از نظر بهرهگیری از آزمایشهای گسترده در برابر انجام آزمایشها بنا بر تشخیص پزشک وجود نداشت: یک مشارکتکننده در گروه آزمایشهای گسترده در مقایسه با 4 بیمار در گروه کنترل، در مرحله T3 بیماری قرار داشت، (OR: 0.25؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.03 تا 2.28؛ P = 0.22؛ شواهد با کیفیت پایین). علاوهبراین، آن دسته از مشارکتکنندگان که تحت آزمایشهای گستردهای قرار گرفتهبودند، زودتر از گروه کنترل تشخیص داده شدند (به این معنی که تشخیص در این افراد یک ماه زودتر و در افرادی که بنا به تشخیص پزشک مورد آزمایش قرار گرفتند 11.6 ماه قبل از زمان تشخیص VTE انجام شد). انجام آزمایشهای گسترده میزان فراوانی تشخیصی سرطان زمینهای را افزایش نداد (OR: 1.32؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.59 تا 2.93؛ 396 مشارکتکننده؛ دو مطالعه؛ P = 0.50؛ شواهد با کیفیت پایین). هیچ مطالعهای نتوانسته میزان مرگومیر به هر دلیل، موربیدیتی و مرگومیر ناشی ازVTE، عوارض ناشی از داروهای ضدانعقادی، عوارض آزمایشهای سرطان، رضایت مشارکتکنندگان یا کیفیت زندگی را مورد سنجش قرار دهد.
زمانی که آزمایش استاندارد همراه با PET/CT اسکن با آزمایش استاندارد بهتنهایی مقایسه شدند، آزمایش استاندارد همراه با PET/CT اسکن با هرگونه مزیت یا هیچ مزیتی بر مرگومیر به هر دلیلی (OR: 1.22؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.49 تا 3.04؛ 1248 مشارکتکننده؛ دو مطالعه؛ P = 0.66؛ شواهد با کیفیت متوسط)، مرگومیر مرتبط با سرطان (OR: 0.55؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.20 تا 1.52؛ 1248 مشارکتکننده؛ دو مطالعه؛ P = 0.25؛ شواهد با کیفیت متوسط) یا موربیدیتی مرتبط با VTE (OR: 1.02؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.48 تا 2.17؛ 854 مشارکتکننده؛ یک مطالعه؛ P = 0.96؛ شواهد با کیفیت متوسط) همخوانی داشت. با در نظر گرفتن مرحله سرطان، تفاوت روشنی برای تشخیص مراحل زودرس سرطان (OR: 1.78؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.51 تا 6.17؛ 394 مشارکتکننده؛ یک مطالعه؛ P = 0.37؛ شواهد با کیفیت پایین) یا مراحل پیشرفته سرطان (OR: 1.00؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.14 تا 7.17؛ 394 مشارکتکننده؛ یک مطالعه؛ P = 1.00؛ شواهد با کیفیت پایین) وجود نداشت. همچنین هیچ تفاوت واضحی در فراوانی تشخیصی سرطان زمینهای وجود نداشت (OR: 1.71؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.91 تا 3.20؛ 1248 مشارکتکننده؛ دو مطالعه؛ P = 0.09؛ شواهد با کیفیت متوسط). زمان تا تشخیص سرطان در گروه آزمایش استاندارد 4.2 ماه و در گروه آزمایش استاندارد همراه با PET/CT اسکن، معادل 4.0 ماه گزارش شد (P = 0.88). هیچ یک از مطالعات مرگومیر مرتبط با VTE، عوارض ضدانعقادها، عوارض جانبی آزمایشهای سرطان، رضایت مشارکتکنندگان یا کیفیت زندگی را اندازهگیری نکردند.
نتیجهگیریهای نویسندگان
انجام آزمایش برای سرطان در افراد مبتلا به VTE بدون علت شناختهشده ممکن است منجر به تشخیص زودتر سرطان در مرحله اولیه سرطان شود. با این حال، در حال حاضر شواهد ناکافی برای نتیجهگیری قطعی در مورد اثربخشی آزمایش برای سرطان تشخیص داده نشده در افراد مبتلا به نخستین اپیزود VTE بدون علت شناخته شده ( DVT یا PE) وجود ندارد. نتایج میتوانند با مزایا یا معایب سازگار باشند. پیش از گرفتن تصمیمگیریهای قطعی، انجام کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده در مقیاس بزرگ و با کیفیت خوب مورد نیاز است.
خلاصه به زبان ساده
اثر آزمایش برای سرطان (بر مرگ و بیماری ناشی از سرطان و لخته خونی) در افراد مبتلا به لختههای خونی بدون دلیل شناختهشده در پاها و ریهها
پیشینه
ترومبوامبولی وریدی (VTE) به لختههای خونی در وریدهای پا بازمیگردد (ترومبوز ورید عمقی یا (DVT))، که میتواند به سمت ریهها برود (منجر به آمبولی ریوی یا (PE) شود). PE میتواند اغلب کشنده باشد. علایم DVT شامل درد و تورم پاها و علایم PE شامل تنگینفس و درد قفسه سینه است. عوامل خطر VTE عبارتند از جراحی، بیحرکتی طولانیمدت، تروما، سابقه خانوادگی، بارداری و نواقص خونی. با این حال، گاهی اوقات VTE به دلایل غیرروشنی رخ میدهد (که unprovoked یا بدون دلیل شناخته شده نامیده میشود). در این افراد، سرطان تشخیص دادهنشده ممکن است علت بروز این VTE باشد. این سوال مطرح است که آیا افراد مبتلا به VTE بدون دلیل شناختهشده باید برای سرطان زمینهای تحت بررسی قرار گیرند؟ این موضوع از این جهت مهم است که مدیریت VTE در افراد با یا بدون سرطان متفاوت است. تشخیص سرطان این اطمینان را ایجاد میکند که افراد مبتلا بهترین درمان را برای کاهش خطر VTE دیگر دریافت خواهند کرد. تشخیص میتواند همچنین منجر به درمان زودهنگام سرطان، در مراحل قابل درمانتر شود.
ویژگیهای مطالعه و نتایج اصلی
این مطالعه مروری ارزیابی کرد که آیا انجام آزمایش برای سرطان تشخیص داده نشده در افرادی که دچار نخستین VTE (DVT or PE) بدون دلیل شناخته شده میشوند، در کاهش بیماری و مرگ مرتبط با سرطان و VTE موثر است یا خیر. ما 4 مطالعه را با 1644 مشارکتکننده (تا جولای 2018) بازیابی کردیم. دو مطالعه آزمایشهای گسترده سرطان را با آزمایشهایی مقایسه کردند که بنا بر تصمیم پزشک انجام شده بودند و دو مطالعه آزمایشهای سرطان را همراه با تصویربرداری با آزمایشهای سرطان به تنهایی مقایسه کردند. ترکیب نتایج دو مطالعه نشان داد آزمایشهای گسترده تاثیری بر تعداد مرگهای ناشی از سرطان ندارند. علاوه براین، آزمایشهای گسترده نتوانستند تعداد افراد مبتلا به سرطان بیشتری را شناسایی کنند. با این حال، آزمایشهای گسترده توانستند سرطانها را در مراحل اولیه شناسایی کنند (حدود 10 ماه زودتر) و سرطانها در افراد گروه آزمایشهای گسترده در مقابل گروه مقابل، کمتر پیشرفته بودند. هیچ مطالعهای به تعداد مرگهای رخ داده به هر دلیلی، مرگها و بیماریهای مرتبط با VTE، عوارض جانبی آزمایشهای سرطان، عوارض جانبی درمان VTE یا رضایت مشارکتکنندگان اشارهای نکرده بودند. دو مطالعهای که آزمایشهای سرطان را به همراه تصویربرداری با آزمایشها به تنهایی مقایسه کرده بودند، نشان دادند افزودن تصویربرداری توموگرافی کامپیوتری تاثیر کم یا بدون تاثیر بر تعداد مرگها، مرگهای ناشی از سرطان، بیماری مرتبط با VTE داشتند یا باعث شدند افراد بیشتری مبتلا به سرطان تشخیص داده شوند، یا نشان دادند تفاوت واضحی در زمان تشخیص یا مرحلهای که سرطان تشخیص داده میشود، وجود دارد. هیچ یک از مطالعات به بیماری مرتبط با VTE، عوارض جانبی آزمایشهای سرطان، عوارض جانبی درمان VTE، رضایت مشارکتکنندگان یا کیفیت زندگی اشارهای نکردند.
کیفیت شواهد
زمانی که آزمایشهای گسترده با آزمایشهای مدنظر پرشک مقایسه شدند، کیفیت شواهد به دلیل سوگیری ایجاد شده در اثر دو مطالعهای که توقف زودهنگام داشتند، پائین آمد. زمانی که آزمایشها همراه با CT اسکن با آزمایشها بهتنهایی مقایسه شدند، کیفیت شواهد بین کم تا متوسط باقی ماندند، به دلیل خطای ناشی از تعداد کم حوادث و سوگیری ناشی از عدم کورسازی افرادی که اثرات را ارزیابی میکردند.
این مطالعه مروری نشان داد کارآزماییهای بسیار اندکی وجود دارند برای تعیین این که آیا آزمایشها برای سرطان تشخیص داده نشده در افرادی که دچار نخستین VTE (DVT or PE) بدون دلیل شناخته شده میشوند، اثربخشی لازم را برای کاهش بیماری و مرگ مرتبط با VTE و سرطان دارند. انجام مطالعات با کیفیت خوب و در مقیاس بزرگ بیشتری مورد نیاز است.