پیشینه
سندرم پس از ترومبوز (PTS ؛post-thrombotic syndrome) یک عارضه طولانیمدت ترومبوز ورید عمقی (DVT) است که با درد، تورم و تغییرات پوستی در اندام آسیبدیده مشخص میشود. یک بیمار از هر 3 مورد مبتلا به DVT عوارض پس از ترومبوز را در ظرف مدت 5 سال نشان خواهد داد. روتوزیدها (rutosides) گروهی از ترکیبات مشتق از شاه بلوط هندی (Aesculus hippocastanum) و نوعی داروی گیاهی سنتی برای درمان ادم در نارسایی مزمن وریدی (CVI) هستند. با این حال، مشخص نیست آیا روتوزیدها در درمان PTS موثر و بیخطر هستند یا خیر. این بهروزرسانی از یک مطالعه مروری است که نخستینبار در سال 2013 منتشر شده است.
اهداف
تعیین اثربخشی (بهبود یا وخامت علائم) و ایمنی روتوزیدها در درمان سندرم پس از ترومبوز (PTS) در بیماران مبتلا به ترومبوز ورید عمقی (DVT) در مقایسه با دارونما (placebo)، عدم مداخله، استفاده از جوراب الاستیک فشارنده (ECS) یا هر درمان دیگری.
روش های جستجو
متخصص اطلاعات گروه عروق کاکرین در پایگاه تخصصی عروق کاکرین؛ پایگاههای اطلاعاتی CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase؛ (CINHAL) Cumulative Index to Nursing and Allied Health Litreture و پلتفرم بینالمللی ثبت کارآزماییهای بالینی سازمان جهانی بهداشت و پایگاههای ثبت کارآزماییهای ClinicalTrials.gov تا 21 آگوست 2018 جستوجو کردند.
معیارهای انتخاب
2 نویسنده مطالعه مروری بهطور مستقل مطالعات را برای ورود به مطالعه مروری ارزیابی کردند. مطالعات وارد شده در مطالعه مروری، مقایسه روتوزیدها را با دارونما یا عدم درمان، ECS و هر نوع درمان دیگر ممکن میکنند. 2 نویسنده مطالعه مروری اطلاعات را از کارآزماییها استخراج کردند. اختلافات با بحث حلوفصل شد.
گردآوری و تحلیل دادهها
دادهها با استفاده از فرمهای از قبل طراحی شده استخراج اطلاعات، به دست آمدند. ابزار خطر سوگیری (risk of bias) کاکرین برای کمک به ارزیابی کیفیت تمام مطالعات استفاده شد. معیارهای پیامد اولیه، وقوع زخم پا در طول زمان (بله یا خیر) و هر گونه بهبود یا وخامت در سندرم پس از ترومبوز (بله یا خیر) بود. پیامدهای ثانویه شامل کاهش ادم، درد، عود ترومبوز ورید عمقی یا آمبولی ریوی، پذیرش درمان و عوارض جانبی بود. همه معیارهای پیامد با استفاده از مدل ثابتاثر نسبت شانس Mantel-Haenzel تجزیهوتحلیل شدند. واحد تجزیهوتحلیل تعداد بیماران بود. از رویکرد GRADE (نظام درجهبندی کیفیت شواهد و قدرت توصیهها) برای ارزیابی کیفیت شواهد برای هر پیامد استفاده کردیم.
نتایج اصلی
پس از جستوجو، 10 گزارش از 9 مطالعه شناسایی شد و 3 مطالعه با مجموع 233 مشارکتکننده معیارهای ورود را به مطالعه داشتند. کیفیت کلی شواهد وارد شده در مطالعه با استفاده از رویکرد GRADE، عمدتا به دلیل عدم کورسازی مشارکتکنندگان و محققان، پایین یا بسیار پایین بود. کیفیت شواهد به این علت که فقط 3 مطالعه کوچک در یافتههای این مطالعه مروری شرکت کرده بودند، دارای محدودیت بیشتری شد. یک سیستم امتیازدهی سابجکتیو برای به دست آوردن علائم PTS مورد استفاده قرار گرفت، بنابراین خیلی مهم بود که تجزیهوتحلیلگران نسبت به مداخله کورسازی شوند. یک مطالعه روتوزیدها را با دارونما، یک مطالعه روتوزیدها را با ECS و روتوزید را به علاوه ECS باECS به تنهایی، و یک مطالعه روتوزیدها را با یک درمان جایگزین فعالکننده وریدی مقایسه کرده بود. وقوع زخم پا در هیچ یک از مطالعات گزارش نشد. هیچ شواهد روشنی برای حمایت از تفاوت در بهبود PTS بین گروههای درمان با روتوزیدها یا دارونما/ یا عدم درمان (نسبت شانس (OR): 1.29؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.69 تا 2.41؛ 164 مشارکتکننده؛ 2 مطالعه؛ شواهد با کیفیت پایین)؛ یا بین گروه روتوزیدها و ECS (OR: 0.80؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.31 تا 2.03؛ 80 مشارکتکننده؛ یک مطالعه؛ شواهد با کیفیت پایین) وجود نداشت. نتایج یک مطالعه کوچک بهبود کمتری را در PTS در گروه روتوزیدها در مقایسه با یک درمان جایگزین فعالکننده وریدی نشان داد (OR: 0.18؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.04 تا 0.94؛ 29 مشارکتکننده؛ یک مطالعه؛ شواهد با کیفیت پایین). شواهد واضحی برای حمایت از تفاوت در کاهش PTS در مقایسه استفاده از روتوزیدها با دارونما/ عدم درمان (OR: 0.61؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.19 تا 1.90؛ 80 مشارکتکننده؛ یک مطالعه)؛ با ECS (OR: 0.31؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.19 تا 1.90؛ 80 مشارکتکننده، یک مطالعه)؛ یا یک درمان جایگزین فعالکننده وریدی (OR: 0.19؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.01 تا 4.24؛ 29 مشارکتکننده؛ یک مطالعه) وجود نداشت. شواهد واضحی برای تفاوت در عوارض جانبی بین گروه روتوزیدها و گروه دارونما/ عدم درمان یافت نشد (عوارض جانبی خفیف به ترتیب در 7/41 و 5/42 گزارش شد). در مطالعه مقایسه روتوزیدها با ECS، 2/80 نتوانست ECS را تحمل کند و 6/80 دارو را به دلیل عوارض جانبی متوقف کردند. مطالعه مقایسه روتوزیدها با یک درمان جایگزین فعالکننده ورید، عوارض جانبی را بیان نکرد.
نتیجهگیریهای نویسندگان
هیچ شواهدی برای برتری استفاده از روتوزیدها نسبت دارونما یا ECS وجود نداشت. به طور کلی، در حال حاضر شواهد محدود و با کیفیت پایین یا بسیار پایینی وجود دارد که نشان میدهد درمانهای فعالکننده ورید یا فلوبوتونیک (phlebotonic) از جمله روتوزیدها، علائم PTS را کاهش میدهند. عوارض جانبی خفیفی در یک مطالعه مشاهده شد. 3 مطالعهای که در این مطالعه مروری وارد شدند، هیچ شواهدی را برای حمایت از استفاده از روتوزیدها در درمان PTS ارائه نکردند.
خلاصه به زبان ساده
استفاده ار روتوزیدها برای درمان سندرم پس از ترومبوز
پیشینه
لخته شدن خون در وریدهای پا یک مشکل شایع است و ترومبوز ورید عمقی (DVT) نامیده میشود. یکسوم از بیماران مبتلا به DVT دچار عارضهای میشوند که با عنوان سندرم پس از ترومبوز (PTS) شناخته میشود. این سندرم شامل تورم مداوم پای آسیبدیده، درد، گرفتگی عضلات (cramps)، سوزش یا سوزن سوزن شدن (burning or prickling) و خارش (itching) است. تیره شدن پوست به دلیل افزایش پیگمانتاسیون و وریدهای واریسی، قرمزی و سوزش پوست نیز میتواند رخ دهد. در حال حاضر روش اصلی درمان PTS پوشیدن جوراب واریس است. با این حال استفاده از جوراب برای اغلب بیماران ناراحتکننده است، بهطوری که آنها ممکن است دریافت یک داروی خوراکی را برای درمان این مشکل ترجیح دهند. روتوزیدها داروهای گیاهی هستند که نشان داده شده در دیگر مشکلات مؤثر بر وریدها (نارسایی مزمن وریدی) نیز موثرند.
ویژگیهای مطالعه و
نتایج اصلی
این مطالعه مروری با هدف ارزیابی منابع موجود برای تعیین اینکه آیا روتوزیدها در درمان PTS موثر هستند یا خیر، انجام شد. ما همچنین بررسی کردیم که آیا این درمان عوارض جانبی دارد یا خیر. ما همه پایگاههای اطلاعاتی موجود را برای یافتن کارآزماییهای مربوط به استفاده از روتوزیدها برای درمان DVTبه دنبال PTS جستوجو کردیم (گردآوری شواهد تا 21 آگوست 2018). 2 نویسنده مطالعه مروری بهطور مستقل کارآزماییها را برای ورود به مطالعه ارزیابی و در راستای معیارهای تعیین شده ما، نتایج را استخراج کردند. 3 کارآزمایی مناسب را با مجموع 233 مشارکتکننده و 6 کارآزمایی نامناسب را که در این مطالعه مروری وارد نشدند، بازیابی کردیم.
مطالعات کوچک و با طراحی بسیار متفاوت، به این معنی است که آنها نمیتوانند باهم ترکیب شوند. مطالعات از مقایسههای متفاوتی با روتوزیدها (دارونما (محصول غیرفعال)، جورابهای واریس به تنهایی یا همراه با روتوزیدها یا هیدروزمینا (hidrosmina) (یک داروی فعالکننده ورید، که بر سیستم عروقی اثر میکند) استفاده کردند. همچنین از دوزهای مختلف روتوزیدها استفاده کردند (900 تا 1000 میلیگرم در روز). ما از این کارآزماییها هیچ شواهد شفافی را نیافتیم که نشان دهد درمان با روتوزیدها نشانهها و علائم PTS را بهبود میبخشد؛ یا اینکه هیچ تفاوتی در اثرات جانبی وجود ندارد. وقوع زخم پا در هیچ یک از مطالعات بازیابی شده، گزارش نشد.
کیفیت شواهد
کیفیت کلی شواهد، با استفاده از رویکرد GRADE، عمدتا به دلیل عدم کورسازی مشارکتکنندگان و محققان پایین یا بسیار پایین بود. این بدان معنی است که هم محققان و مشارکتکنندگان میدانند چه داروهایی دریافت میکنند و این میتواند بر نتایج تاثیر بگذارد. کیفیت شواهد بیشتر محدود شده بود، زیرا فقط 3 مطالعه کوچک در یافتههای مطالعه مروری شرکت کردند. یک سیستم امتیازدهی سابجکتیو برای به دست آوردن علائم PTS مورد استفاده قرار گرفت، ینابراین خیلی مهم بود که ارزیابان نسبت به مداخله کورسازی شوند.