پیشینه
بسیاری از بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی پاسخ بالینی رضایتبخشی را با تجویز دوز استاندارد داروی آنتیسایکوتیک اولیه بهدست نمیآورند. در چنین مواردی پزشکان با یک دو راهی روبرو هستند: یک شاخ این دوراهی افزایش دوز داروی آنتیسایکوتیک برای افزایش اثربخشی داروی آنتیسایکوتیک است.
اهداف
بررسی اثربخشی افزایش دوز داروی آنتیسایکوتیک در مقایسه با حفظ دوز قبلی در درمان بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی که به درمان اولیه با آنتیسایکوتیک پاسخ ندادهاند (همانگونه که در مطالعات منفرد تعریف شده است). ما آثار ناگوار و مضر را همراه با چنین فرآیندی نیز بررسی کردیم.
روش های جستجو
ما پایگاه ثبت کارآزماییهای گروه اسکیزوفرنی در کاکرین (10 جولای 2014، 6 اکتبر 2015، 30 مارچ 2017) را جستوجو کردیم. ما منابع همه مطالعات انتخابشده را برای یافتن کارآزماییهای بیشتر بررسی کردیم.
معیارهای انتخاب
معیار انتخاب ما کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده (RCTs ؛randomised controlled trails) بود که دادههای قابل استفاده داشتند و در آنها مقایسه افزایش دوز داروی آنتیسایکوتیک در مقایسه با حفظ همان دوز قبلی در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی که به درمان اولیه پاسخ نداده بودند، بررسی شده بود.
گردآوری و تحلیل دادهها
دستکم دو نویسنده این مطالعه مروری مستقل از یکدیگر دادهها را استخراج کردند. ما دادههای دوتایی را با استفاده از خطر نسبی (RR) و 95% فاصله اطمینان (CI) آنها تحلیل کردیم. ما همچنین دادههای پیوسته را با استفاده از میانگین تفاوت (MD) و 95% فاصله اطمینان (CI) آنها تحلیل کردیم. ما خطر سوگیری (bias) را برای مطالعات انتخابشده ارزیابی کردیم و با استفاده از سیستم GRADE (نظام درجهبندی کیفیت شواهد و قدرت توصیهها) جدول «خلاصه یافتهها» را ایجاد کردیم.
نتایج اصلی
ده RCT مربوط به 675 شرکتکننده در این مرور گنجانده شدند. همه کارآزماییها دوسویه کور بودند به جز یک کارآزمایی که یک سویه کور بود. در تمام مطالعات قبل از مرحله اجرا این نکته تایید شده بود که شرکتکنندگان به درمان اولیه پاسخ ندادهاند. کارآزماییها بین سالهای 1980 و 2016 انجام شده بودند. در بیشتر کارآزماییها روشهای تصادفیسازی، تخصیص و کورسازی بهطور ضعیفی کزارش شده بودند.علاوهبراین تعداد نمونهها اندک و کیفیت کلی شواهد محدود بود. بهطور کلی هیج تفاوت آشکاری بین گروهها در این موارد یافت نشد: تعداد شرکتکنندهای که پاسخ کلینیکی مربوط را نشان داده بودند (RR: 1.09؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.86 تا 1.40؛ 9 RCT؛ تعداد = 533؛ کیفیت شواهد پایین) یا مطالعه را زودهنگام به دلیل آثار مضر و ناگوار (RR: 1.63؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.52 تا 5.07؛ کیفیت شواهد خیلی پایین) یا به هر دلیل دیگری (RR: 1.301؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.89 تا 1.90؛ 5 RCT؛ تعداد = 533؛ کیفیت شواهد پایین) ترک کرده بودند. به نحو مشابهی هیچ تفاوت آشکاری در وضعیت روانی کلی سنجیده شده بهوسیله تغییر نمره کلی PANSS مشاهده نشد (MD: 1.44-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 6.85- تا 3.79؛ 3 RCT؛ تعداد = 258؛ کیفیت خیلی پایین شواهد). دستکم یک اثر ناگوار و مضر بین گروهها دوپهلو (equivocal) بود (RR: 0.91؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.55 تا 1.50؛ 2 RCT؛ تعداد = 191؛ کیفیت شواهد خیلی پایین). دادهها از نظر زمان بستری در بیمارستان یا پیامد کیفیت زندگی گزارش نشده بود. در نهایت تحلیل زیرگروه و تحلیل حساسیت هیچ تاثیری را بر پیامد اولیه نشان نمیداد اما این تحلیلها آشکارا فاقد قدرت کافی (underpowered) بودند.
نتیجهگیریهای نویسندگان
در بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی که به درمان اولیه پاسخ نداده بودند، دادههای موجود هیچ تفاوت آشکاری را بین افزایش دادن دوز دارو یا حفظ دوز داروی آنتیسایکوتیک قبلی نشان نمیداد. آثار جانبی و مضر، گزارش محدود و ضعیفی داشتند. انجام کارآزماییهای بیشتر برای تعیین استراتژی بهینه در چنین مواردی یک نیاز فوری است.
خلاصه به زبان ساده
افزایش دوز دارو در مقابل حفظ همان دوز داروی آنتیسایکوتیک قبلی در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی که به درمان اولیه پاسخ ندادهاند.
سوال مطالعه مروری
آیا در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی که به درمان پاسخ ندادهاند، افزایش دوز آنتیسایکوتیک ایمن و اثربخش است؟
پیشینه
بسیاری از افراد مبتلا به اسکیزوفرنی – یک بیماری روانی جدی- به دوز درمانی استاندارد داروی اولیه تجویز شده بهطور کامل پاسخ نمیدهند. در چنین مواردی پزشکان برای افزایش اثرات آنتیسایکوتیک میتوانند دوز دارو را بیش از آستانه معمول افزایش دهند یا اینکه دارو را با آنتیسایکوتیک دیگری تغییر کنند. شواهد پیرامون استراتژی بهینه در این زمینه بسیار تنک و کم است.
جستوجو برای شواهد
متخصص اطلاعات گروه اسکیزوفرنی کاکرین یک جستوجوی الکترونیکی (تا 30 مارچ 2017) در پایگاههای ثبت تخصصی برای یافتن کارآزماییهایی با این ویژگی انجام داد: کارآزماییهایی درباره افراد مبتلا به اسکیزوفرنی که به درمان با داروی آنتیسایکوتیک اولیه پاسخ ندادهاند و به طور تصادفی به دو گروه تقسیم شدهاند. در یک گروه دوز همان دارو افزایش داده شده و در گروه دیگر همان دوز قبلی ادامه پیدا کرده بود. 1919 رکورد پیدا شد که توسط نویسندگان مطالعه مروری برای شایستگی ورود به این مرور بررسی شدند.
شواهد یافته شده
ده کارآزمایی دادههای قابل استفاده داشتند و شرایط ورود را به این مرور برآورده میساختند. هیچ تفاوت آشکاری بین افزایش دوز داروی آنتیسایکوتیک و ادامه همان دوز قبلی از نظر پیامد اثربخشی (پاسخ بالینی) یا ایمنی (بروز آثار جانبی و مضر) مشاهده نشد. شواهد موجود محدود بودند و کیفیت پایین یا خیلی پایینی داشتند. خصوصا مطالعات اندکی آثار مضر را بهطور مکفی گزارش کرده بودند.
نتیجهگیری
نتایج مرور حاضر نشان میدهد شواهد با کیفیت مطلوبی وجود ندارد تا فرضیه افزایش دوز آنتیسایکوتیک را برای بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی که به درمان اولیه پاسخ ندادهاند نسبت به ادامه همان دوز قبلی حمایت یا ابطال کند. شواهد آشکاری درباره ایمنی موجود نیست. بنابراین نمیتوان نتایج محکم و استواری استنتاج کرد. کارآزماییهای بزرگتر و با طراحی خوب نیاز است.