پیشینه
یک توافق کلی وجود دارد که تجویز اکسیتوسین از طریق داخل عضلانی یا داخل وریدی، در کاهش خونریزی پس از زایمان موثر است. با این حال، مشخص نیست که آیا تفاوتهای ظریف بین شیوه عمل این مسیرها تاثیری بر پیامدهای مرگومیر مادران و نوزادان دارد. این یک بهروزرسانی مروری است که اولین بار در سال 2012 منتشر شد.
اهداف
تعیین اثربخشی و ایمنی مقایسهای اکسیتوسین که به صورت داخل عضلانی یا داخل وریدی تجویز میشوند، برای مدیریت پروفیلاکتیک مرحله سوم زایمان بعد از تولد واژینال.
روش های جستجو
برای این بهروزرسانی، ما پایگاه ثبت کارآزماییهای بالینی گروه بارداری و زایمان کاکرین؛ ClinicalTrials.gov؛ پلتفرم بینالمللی ثبت کارآزماییهای بالینی (ICTRP) سازمان جهانی بهداشت را در 7 سپتامبر 2017 و فهرست منابع مطالعات به دست آمده را جستوجو کردیم.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای تصادفیسازی شده که به مقایسه تجویز داخل عضلانی و داخل وریدی اکسیتوسین برای مدیریت پروفیلاکتیک مرحله سوم زایمان پس از رایمان واژینال پرداخته باشند. ما مطالعات شبهتصادفیسازی شده را خارج کردیم.
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده بهطور مستقل مطالعات را برای ورود و خطر سوگیری (bias) ارزیابی کردند، دادهها را استخراج و دقت آنها را ارزیابی کردند. ما کیفیت شواهد را با رویکرد GRADE (نظام درجهبندی کیفیت شواهد و قدرت توصیهها) ارزیابی کردیم.
نتایج اصلی
سه مطالعه با حضور 1306 زن در این مرور وارد شدند و به مقایسه اکسیتوسین داخل عضلانی در مقابل تزریق وریدی، درست بعد از تولد شانه قدامی یا بلافاصله بعد از تولد نوزاد، پرداختند. مطالعات در محیطهای بیمارستانی در ترکیه و تایلند انجام شد و زنان را با تکقلویی و بارداریهای ترم به کار گرفت. به طور کلی، مطالعات وارد شده در معرض خطر متوسط سوگیری بودند: هیچ یک از مطالعات، اطلاعات روشنی را درباره پنهانسازی تخصیص یا کورسازی کارکنان یا زنان ارایه نکرده بودند. برای پیامدهای GRADE، کیفیت شواهد بسیار پایین بود، با تنزل به دلیل محدودیتهای طراحی مطالعه و عدم دقت در برآوردهای تاثیر.
فقط یک مطالعه هموراژی شدید پس از زایمان (از دست دادن خون به میزان 1000 میلیلیتر یا بیشتر) را گزارش کرد و نشان داد که تفاوتی میان دو گروه تزریق عضلانی و وریدی اکسیتوسین دیده نمیشود (خطر نسبی (RR): 0.11؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.01 تا 2.04؛ 256 زن؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). در هر دو گروه، هیچ زنی نیاز به هیسترکتومی پیدا نکرد (داده قابل تخمینی وجود نداشت، شواهد با کیفیت بسیار پائین)، و در مطالعه دیگر، یک زن در هر گروه به تزریق خون نیاز پیدا کردند (RR: 1.00؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.06 تا 15.82؛ 256 زن؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). دیگر پیامدهای مهم (مرگومیر مادری، هیپوتانسیون، نارضایتی مادر با نوع مداخله و زردی نوزاد) در هیچ یک از مطالعات وارد شده گزارش نشدند. تفاوت روشنی بین گروهها برای دیگر پیامدهای ثانویه از پیش تعیین شده (هموراژی پس از زایمان 500 میلیلیتر یا بیشتر، استفاده از یوتروتونیکهای اضافی، جفت جامانده یا درآوردن جفت با دست) وجود نداشت.
نتیجهگیریهای نویسندگان
شواهد خیلی کم کیفیت نشان میدهد که تفاوت واضحی بین مزایا و خطرات مقایسهای اکسیتوسین داخل عضلانی و داخل وریدی، زمانی که برای جلوگیری از از دست دادن خون اضافی بعد از تولد واژینال استفاده میشود، وجود ندارد. کارآزماییهای تصادفیسازی شده با طراحی مناسب و حجم نمونه کافی، برای ارزیابی این که آیا مسیر تجویز اکسیتوسین پروفیلاکتیک پس از تولد واژینال پیامدهای مرگومیر مادران و نوزادان را تحتتاثیر قرار میدهد، مورد نیاز است. چنین مطالعاتی میتواند به اندازه کافی بزرگ باشد تا تفاوتهای مهم بالینی را در اثرات جانبی عمدهای که در مطالعات مشاهداتی گزارش شدهاند، شناسایی کند و همچنین باید مقبولیت این مداخله را برای مادران و ارائهکنندگان خدمات به عنوان پیامدهای مهم در نظر بگیرد.
خلاصه به زبان ساده
تزریق اکسیتوسین داخل عضله یا ورید برای کاهش از دست دادن خون پس از زایمان واژینال
موضوع چیست؟
ما برای بررسی اثربخشی، خطرات و اثرات جانبی اکسیتوسین ارائه شده به صورت داخل عضلانی در مقایسه با تزریق درون وریدی برای جلوگیری از از دست دادن خون بیش از حد در مرحله سوم زایمان هماهنگ کردیم. سومین مرحله زایمان زمانی است که جفت از رحم مادر جدا میشود و بعد از تولد نوزاد خارج میشود.
مطالعات قبلی نشان میدهند که تزریق اکسیتوسین برای یک زن در طول یا بلافاصله پس از تولد نوزاد او، در کاهش خونریزی شدید بعد از تولد واژینال موثر است. هیچ تحقیق قابلاعتمادی برای نشان دادن این وجود ندارد که آیا دادن اکسیتوسین به صورت عضلانی یا وریدی، تاثیری در اثربخشی اکسیتوسین یا سلامت مادر و فرزند دارد یا خیر.
چرا این موضوع مهم است؟
از دست دادن خون در مرحله سوم زایمان بستگی به این دارد که جفت با چه سرعتی از رحم جدا میشود و رحم تا چه اندازه خوب منقبض میشود تا رگهای خونی را به جفت نزدیک کند.
بیشتر مرگ مادران مربوط به زایمان در 24 ساعت اول پس از تولد رخ میدهد که عمدتا ناشی از عوارض این فرآیند است که منجر به خونریزی شدید میشود که هموراژی پس از زایمان هم شناخته میشود. خونریزی بیش از حد دلیل مهم مرگ مادران است، به ویژه در کشورهای با درآمد پایین، که در آن زنان باردار به احتمال بیشتری مبتلا به کمخونی هستند (تعداد کمی از گلبولهای قرمز خون را در خون خود دارند).
تزریق اکسیتوسین به داخل رگ ممکن است گاهی موجب عوارض جانبی جدی مانند افت ناگهانی در فشار خون و افزایش ضربان قلب شود، به ویژه هنگامی که با سرعت در مقدار کمی از محلول (رقیق نشده) داده شود. روش موجود در تزریق اکسیتوسین به داخل عضله زمان بسیار کمتری را در مقایسه با تجویز وریدی نیاز دارد. همچنین برای عرضهکننده راحتتر است، به مهارت نسبتا کمتری نیاز دارد و در نتیجه میتواند توسط ارایهدهندگان خدمات با مهارتهای محدود ارایه شود.
ما چه شواهدی را پیدا کردیم؟
ما در 7 سپتامبر 2017 به دنبال شواهد گشتیم و سه مطالعه (شامل 1306 زن) را شناسایی کردیم که به مقایسه تزریق داخل عضلانی اکسیتوسین در برابر تزریق وریدی آن، در طول یا بلافاصله پس از تولد نوزاد پرداخته بودند. مطالعات در بیمارستانهایی در ترکیه (دو مورد) و تایلند (یک مورد) انجام شد و زنانی را وارد کردند که فقط یک نوزاد در زمان ترم داشتند (نه زودرس یا دیررس). روشهایی که مطالعات برای تقسیم زنان به گروههای درمان مورد استفاده قرار داده بودند، مشخص نبود و در هر سه مطالعه وارد شده، زنان و کارکنان از نوع درمان دریافتی آگاه بودند. این ممکن است تاثیری بر نتایج داشته باشد و به این معنی است که ما نمیتوانیم به شواهد اعتماد داشته باشیم.
این مطالعات چندین پیامد مهم را گزارش نکردهاند. فقط یک مطالعه کاهش شدید خون (یک لیتر یا بیشتر) را بعد از تولد گزارش داد و نشان داد که ممکن است تفاوتی بین تزریق داخل عضلانی و وریدی اکسیتوسین وجود نداشته باشد، یا تفاوت کمی باشد. هیچ یک از زنان در یک مطالعه به جراحی برای درآوردن رحم خود بعد از تزریق وریدی یا عضلانی اکسیتوسین نیاز پیدا نکردند، و در مطالعهای دیگر دو زن به تزریق خون نیاز دارند، یکی بعد از تزریق داخل عضلانی اکسیتوسین و دیگری پس از تزریق وریدی اکسیتوسین. کیفیت شواهد پایین یا بسیار پایین بود، بنابراین ما به نتایج اعتماد بسیار کمی داشتیم. مطالعات، پیامدهای مهم دیگری را مانند مرگ مادر، فشار خون پایین، نارضایتی مادران از اکسیتوسین وریدی یا عضلانی و تعداد نوزادان مبتلا به یرقان (زرد شدن پوست) را گزارش نکردهاند ما تفاوت چندانی را بین اکسیتوسین وریدی یا عضلانی برای از دست دادن 500 میلیلیتر یا بیشتر، استفاده از داروهای اضافی برای کاهش خونریزی یا اینکه جفت به طور طبیعی خارج میشود یا باید توسط پزشکان درآورده شود، پیدا نکردیم.
این موضوع به چه معنی است؟
یافتههای حاصل از این سه مطالعه به وضوح نشان نداد که کدام روش برای دادن اکسیتوسین برای مادر یا کودک بهتر است و برای پاسخ به این پرسش لازم است تحقیقات بیشتری صورت گیرد.
فقط تعداد کمی از مطالعات وجود داشت و نتایج مهم ما اغلب اتفاق نیفتاد، بنابراین شواهد کافی برای تصمیمگیری در مورد اینکه آیا اکسیتوسین وریدی یا عضلانی در مرحله سوم زایمان موثرتر و امنتر است، ناکافی است.