پیشینه
بیماری آمیوتروفیک لترال اسکلروزیس (ALS ؛amyotrophic lateral sclerosis)، که همچنین بهعنوان بیماری نورون حرکتی (MND ؛motor neuron) شناخته میشود، یک وضعیت انتهایی پیشرونده عصبی است که هیچ درمان مؤثری برای آن وجود ندارد. در میان افراد مبتلا به ALS/MND، خستگی یک علامت شایع و ناتوانکننده است، که با ضعف حرکتی برگشتپذیر و خستگی کامل بدن مشخص میشود و فقط با استراحت نسبتا از بین میرود. اثربخشی درمانهای دارویی و غیردارویی برای خستگی در بیماری ALS/MND هنوز مشخص نشده است.
اهداف
ارزیابی اثربخشی مداخلات دارویی و غیردارویی برای خستگی در بیماری ALS/MND.
روش های جستجو
ما پایگاههای اطلاعاتی زیر را در تاریخ 5 سپتامبر 2017 جستوجو کردیم: پایگاه ثبت تخصصی عصبیعضلانی در کاکرین (Cochrane Neuromuscular)؛ CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase؛ PsycINFO؛ CINAHL Plus و ERIC. ما همچنین 2 مرکز ثبت کارآزماییهای بالینی را جستوجو کردیم.
معیارهای انتخاب
ما کارآزماییهای تصادفیسازی و شبهتصادفیسازی و کنترلشده (randomised and quasi‐randomised controlled trials) را از هر مداخلهای که بهدنبال کاهش خستگی در افراد مبتلابه ALS/MND بود انتخاب کردیم. مطالعاتی را انتخاب کردیم که کاهش در خستگی یک پیامد اولیه یا ثانویه از کارآزمایی بود.
گردآوری و تحلیل دادهها
ما از رویههای روششناسی استاندارد مورد انتظار کاکرین استفاده کردیم.
نتایج اصلی
ما 1 مطالعه دارویی (مدافینیل (modafinil)) و 3 مطالعه غیردارویی (ورزشهای مقاومتی، ورزشها تنفسی، و تحریک مکرر مغناطیسی ترانسکرانیال مغز (rTMS))، را شامل مجموعا 86 شرکتکننده مبتلا به ALS/MND انتخاب کردیم. هیچیک از مطالعات انتخابشده بدون خطر سوگیری (risk of bias) نبودند. از آنجا که فقط 1 کارآزمایی برای هر مداخله وجود داشت، انجام متاآنالیز (meta‐analysis) امکانپذیر نبود. تمام مطالعات خستگی را با استفاده از مقیاس شدت خستگی (Fatigue Severity Scale) ارزیابی کردند (FSS؛ مقیاس 9 تا 63، نمرات بالاتر نشاندهنده خستگی بیشتر است). اطلاعات برای ارزیابی سوگیری اغلب در گزارشهای مطالعات کم بود، بنابراین خطر سوگیری در چندین زمینه در تمام کارآزماییها واضح نبود. کورسازی (blinding) شرکتکنندگان در کارآزماییهای تمرینی امکانپذیر نبود، اما ارزیابی پیامدها کور شدهبود.
شواهدی را با کیفیت بسیار پایین یافتیم که نشاندهنده امکان بهبودی در خستگی برای درمان مدافینیل در مقابل دارونما (placebo) (MD: 11.00-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 23.08- تا 1.08)، ورزشهای تنفسی در مقابل یک مداخله ساختگی (MD: 9.65-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 22.04- تا 2.73) و rTMS در مقابل rTMS ساختگی (دادهای ارائه نشد) است، که بررسیهای بیشتری را برای اثبات اثربخشی این درمانها برای خستگی در بیماران مبتلابه ALS/MND ضروری میسازد. بهبود واضحی را در خستگی برای تمرینات مقاومتی درمقابل مراقبتهای معمولی نیافتیم (MD: 0.20؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 10.98- تا 11.38؛ شواهد با کیفیت بسیار پایین).
3 شرکتکننده در گروه مدافینیل از مطالعه مدافینیل خارج شدند، 2 مورد به دلیل سردرد و 1 مورد با تنگی قفسه سینه؛ سایر عوارض جانبی، اضطراب، حالت تهوع، سرگیجه و سیالوره (sialorrhoea) (احتمالا مرتبط با ALS) بودند. کارآزماییها هیچ موردی را از اثرات جانبی برای تمرینات یا rTMS گزارش ندادند.
ما نمیتوانیم درمورد اثرات هریک از مداخلات مطالعهشده بهدلیل عدمدقت (کمبودن تعداد شرکتکنندگان، پهن بودند سطح اطمینان) و محدودیتهای مطالعهای ممکن، مطمئن باشیم.
نتیجهگیریهای نویسندگان
نتیجهگیریهای قطعی درمورد اثربخشی مداخلات برای بهبود خستگی در افراد مبتلابه ALS/MND امکانپذیر نیست زیرا مطالعات تصادفیسازیشده معدودی وجود دارد و کیفیت شواهد موجود بسیار پایین است.
خلاصه به زبان ساده
درمانها برای خستگی شدید و کمبود انرژی (خستگی) در بیماری آمیوتروفیک لترال اسکلروزیس/ نورونهای حرکتی.
سوال مطالعه مروری
اثرات درمانها برای خستگی در افرادی که با آمیوتروفیک لترال اسکلروزیس (ALS) زندگی میکنند در مقایسه با هیچ درمانی یا دارونما چیست؟
پیشینه
ALS، که همچنین بهعنوان بیماری نورون حرکتی (MND) شناخته میشود، وضعیتی است که اعصاب کنترلکننده حرکت، کار نمیکنند. این افراد با مشکلات حرکتی اندامها، حفظ تعادل، بلعیدن و تنفس روبهرو هستند که در طول زمان بدتر میشود و زندگی را کوتاه میکند. علت این وضعیت ناشناخته است و درمان قطعی وجود ندارد. افرادی که با ALS/MND زندگی میکنند اغلب دچار خستگی میشوند، که میتواند باعث ایجاد ناراحتی و کاهش کیفیت زندگی شود. خستگی میتواند علل زیادی داشته باشد، ازجمله مشکلات تنفسی، دارو، سوء تغذیه و افسردگی. تمرکز ما در این مطالعه مروری روی درمانها برای خستگی بود که از خود این وضعیت بهوجود میآید. درمانهای مختلف ممکن است علائم خستگی را در ALS/MND بهبود بخشند. این درمانها شامل داروهایی هستند که ممکن است کمک کنند افراد احساس سرحالی بیشتری داشتهباشند و سایر درمانها، مثل ورزش. این مشخص نیست که آیا هریک از این درمانها برای بهبود خستگی در ALS/MND مؤثر هستند. ما مطالعات موجود را در مورد اثرات درمانها برای خستگی در ALS/MND مررور کردیم.
ویژگیهای مطالعه
این مطالعه مروری شامل 4 مطالعه کوچک با مجموع 86 شرکتکننده است. هر مطالعه یک درمان متفاوت را مورد بررسی قرار داد. اینمطالعات شامل یک درمان دارویی (مدافینیل) درمقایسه با دارونما، ورزشهای تنفسی در مقایسه با ورزشهای تنفسی ساختگی (غیرفعال)، ورزشهای با وزنه درمقایسه با مراقبتهای معمول و تحریک مغناطیسی مغز درمقایسه با rTMS ساختگی بودند.
نتایج کلیدی و کیفیت شواهد
ما درمورد اثرات مدافینیل، ورزشهای تنفسی، ورزشهای با وزنه، یا تحریک مغناطیسی مغز روی خستگی در افراد مبتلا به ALS/MND بسیار نامطمئن هستیم، زیرا شواهد با کیفیت بسیار پایین بود. این موضوع اغلب نامشخص بود که آیا مطالعات بهصورت مناسبی طراحی و اجرا شدند، بهاین دلیل که گزارشهای کارآزماییها اغلب فاقد جزئیات بودند. نتایج این مطالعات کوچک دقیق نبودند. 3 شرکتکننده مصرف مدافینیل را به دلیل اثرات جانبی شامل: سردرد در 2 نفر و تنگی نفس در 1 نفر متوقف کردند؛ شرکتکنندگان همچنین اضطراب، حالت تهوع، سرگیجه و سیلوره (ناتوانی در کنترل ترشحات دهانی) را گزارش کردند. ما به تحقیقات بیشتری در زمینه درمانهای اثربخش برای خستگی در ALS/MND نیاز داریم.
جستوجوها تا سپتامبر 2017 بهروزرسانی شدند.