استئوآرتریت (OA ؛osteoarthritis) شایع‌ترین نوع آرتریت است و به علت انحطاط غضروف مفصلی و رشد استخوان جدید، غضروف و بافت همبند ایجاد می‌شود. OA اغلب با ناتوانی عمده و کیفیت پایین زندگی همراه است. در حال حاضر هیچ توافقی در مورد بهترین درمان برای بهبود علائم OA وجود ندارد. سلکوکسیب (celecoxib)، یک داروی ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAID) انتخابی است.

ارزیابی منافع بالینی (درد، عملکرد، کیفیت زندگی) و ایمنی (خروج از مطالعه به دلیل اثرات جانبی، عوارض جانبی جدی، نرخ کلی قطع درمان) سلکوکسیب در استئوآرتریت (OA).

ما پایگاه ثبت مرکزی کارآزمایی‌های کنترل‌شده کاکرین (CENTRAL ؛Cochrane Central Register of Controlled Trails)؛ MEDLINE؛ Embase و پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی را تا 11 اپریل 2017، هم‌چنین فهرست منابع و استنادات مطالعات انتخاب شده را جست‌وجو کردیم. با شرکت‌های داروسازی و نویسندگان مقالات منتشرشده تماس گرفته شد.

ما مطالعات منتشرشده (گزارش‌های جامع در یک مجله مروری) را درباره کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده (RCTs ؛randomised controlled trails) آینده‌نگر انتخاب کردیم که سلکوکسیب خوراکی را در برابر عدم مداخله، دارونما یا NSAID معمول دیگر (tNSAID ؛traditional NSAID)، در شرکت‌کنندگانی با تشخیص OA اولیه بالینی یا تشخیص رادیولوژیکی زانو یا لگن، یا هر دو مقایسه کردند.

2 نویسنده به‌طور مستقل استخراج داده و ارزیابی کیفیت را انجام داده و نتایج را مقایسه کردند. تجزیه‌و‌تحلیل اولیه برای پیامدهای گزارش شده توسط بیمار از درد و عملکرد فیزیکی روی مطالعات با خطر سوگیری (bias) کم برای تولید توالی، تخصیص پنهان‌سازی و کورسازی شرکت‌کنندگان و پرسنل انجام شد.

ما 36 کارآزمایی را که داده‌هایی را برای 17206 بزرگسال ارائه کردند، انتخاب کردیم: 9402 شرکت‌کننده 200 میلی‌گرم در روز، سلکوکسیب دریافت کردند و 7804 نفر معین شدند تا tNSAID‌ها (N=1869) یا دارونما را (N=5935) دریافت کنند. سلکوکسیب با دارونما (32 کارآزمایی)، ناپروکسن (6 کارآزمایی) و دیکلوفناک (3 کارآزمایی) مقایسه شد. مطالعات بین سال‌های 1999 تا 2014 منتشر شده بودند. مطالعات شامل شرکت‌کنندگانی با OA زانو، لگن یا هر دو بودند؛ میانگین مدت ابتلا به OA، معادل 7.9 سال بود. بیشتر مطالعات عمدتا شامل شرکت‌کنندگان سفیدپوست (white participants) بودند که میانگین سنی آن‌ها 62 (10±) سال بود؛ اکثر شرکت‌کنندگان زن بودند. هیچ نگرانی در مورد خطر سوگیری برای سوگیری عملکرد و تشخیص وجود نداشت، اما در اغلب کارآزمایی‌ها سوگیری انتخاب ضعیف گزارش شده بود. اکثر کارآزمایی‌ها سوگیری فرسایشی (attrition bias) بالا داشتند و شواهدی از گزارش انتخابی در یک‌سوم از مطالعات وجود داشت.
سلکوکسیب در برابر دارونما
در مقایسه با دارونما، سلکوکسیب کمی درد را در مقیاس درد شاخص آرتریت دانشگاه‌های آنتاریو غربی و مک مستر (WOMAC) با500 امتیاز کاهش داد، محاسبه 3% بهبود مطلق (95% فاصله اطمینان (CI): 2% تا %5 بهبود) یا 12% بهبود نسبی (95% فاصله اطمینان (CI): 7% تا %18 بهبود) (4 مطالعه؛ 1622 شرکت‌کننده). این بهبودی ممکن است از نظر بالینی معنی‌دار نباشد (شواهد با کیفیت بالا).
در مقایسه با دارونما، سلکوکسیب کمی عملکرد فیزیکی را در مقیاس WOMAC با 1700 امتیاز بهبود داد، محاسبه بهبودی مطلق: 4% (95% فاصله اطمینان (CI): 2% تا %6 بهبودی)، بهبودی نسبی: 12% (95% فاصله اطمینان (CI): 5% تا %19 بهبودی) (4 مطالعه؛ 1622 شرکت‌کننده). این بهبود ممکن است ازنظر بالینی معنی‌دار نباشد (شواهد با کیفیت بالا).
شواهدی از یک تفاوت مهم برای خروج از مطالعه به دلیل عوارض جانبی وجود نداشت (OR پتو: 0.99؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.85 تا 1.15) (شواهد کیفیت متوسط به دلیل محدودیت‌های مطالعه).
نتایج به‌دست‌آمده برای تعداد شرکت‌کنندگانی که دچار هرگونه عوارض جانبی جدی (SAEs) (OR پتو: 0.95؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.66 تا 1.36)، وقایع گوارشی (OR پتو: 1.91؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.24 تا 14.90) و حوادث قلبی‌عروقی (OR پتو: 3.40؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.73 تا 15.88) شدند، غیرقطعی بودند (شواهد با کیفیت بسیار پایین به دلیل عدم دقت جدی و محدودیت‌های مطالعه). بااین‌حال آژانس‌های نظارتی درباره افزایش عوارض قلبی‌عروقی ناشی از سلکوکسیب هشدار داده‌اند.
سلکوکسیب در برابر tNSAID ها
یافته‌ها در مورد اثر درد بین سلکوکسیب و tNSAID‌ها در یک مقیاس آنالوگ بصری (VAS) با 100 امتیاز، غیرقطعی بودند، نشان‌دهنده 5% بهبود مطلق (95% فاصله اطمینان (CI): 11% بهبودی تا %2 بدتر شدن)، 11% بهبود نسبی (95% فاصله اطمینان (CI): 26% بهبودی تا %4 بدتر شدن) (2 مطالعه؛ 1180 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت متوسط به دلیل سوگیری انتشار).
در مقایسه با tNSAID، سلکوکسیب عملکرد فیزیکی را در مقیاس WOMAC با 100 امتیاز اندکی بهبود بخشید، نشان‌دهنده 6% بهبود مطلق (95% فاصله اطمینان (CI): 6% تا %11 بهبودی) و 16% بهبود نسبی (95% فاصله اطمینان (CI): 2% تا %30 بهبودی). این بهبود ممکن است از لحاظ بالینی معنی‌دار نباشد (شواهد با کیفیت پایین به دلیل فقدان اطلاعات و تعداد کم شرکت‌کنندگان) (1 مطالعه؛ 264 شرکت‌کننده).
بر اساس شواهد با کیفیت پایین یا بسیار پایین (کاهش به علت داده‌های ازدست‌رفته، خطر سوگیری بالا، تعدادی عوارض و فواصل اطمینان وسیع) نتایج برای خروج از مطالعه به دلیل عوارض جانبی (OR پتو: 0.97؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.74 تا 1.27)، تعداد شرکت‌کنندگانی که دچار عوارض جانبی جدی شدند (OR پتو: 0.92؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.66 تا 1.28)، عوارض گوارشی (OR پتو: 0.61؛ 0.15 تا 2.43) و حوادث قلبی‌عروقی (OR پتو: 0.47؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.17 تا 1.25) غیرقطعی بودند.
در مقایسه سلکوکسیب و دارونما تفاوت‌هایی در تجزیه‌وتحلیل جامع بین تجزیه‌وتحلیل اصلی ما با خطر سوگیری پایین و تمام مطالعات مناسب وجود نداشتند. در مقایسه سلکوکسیب و tNSAID‌ها، فقط یک پیامد بین مطالعات با خطر سوگیری پایین و تمام مطالعات مناسب تفاوت را نشان دادند: عملکرد فیزیکی (6% بهبود مطلق درخطر سوگیری پایین، عدم وجود تفاوت در تمام مطالعات واجد شرایط).
هیچ مطالعه‌ای در مقایسه‌های اصلی کیفیت زندگی را اندازه‌گیری نکرده بود. از 36 مطالعه، 34 مورد تأمین بودجه را توسط داروسازان گزارش کرده و در 34 مطالعه یک یا چند نویسنده جزو کارکنان حامی مالی بودند.

ما در مورد نتایج به دلیل دخالت صنعت دارویی و داده‌های محدود به‌شدت محتاط هستیم. ما نتوانستیم داده‌ها را از 3 مطالعه به دست بیاوریم که شامل 15539 شرکت‌کننده بودند و به‌عنوان منتظر ارزیابی طبقه‌بندی‌ شده بودند. شواهد کنونی نشان می‌دهد که سلکوکسیب در کاهش درد و بهبود عملکرد فیزیکی کمی بهتر از دارونما و برخی از tNSAID‌ها است. ما در مورد اینکه آسیب ها بین سلکوکسیب و دارونما یا tNSAID‌ها متفاوت باشد، به دلیل خطر سوگیری، شواهد با کیفیت پایین برای بسیاری از نتایج و اینکه برخی نویسندگان مطالعه و Pfizer فراهم کردن داده را از مطالعات تکمیل‌شده با تعداد زیادی شرکت‌کننده نپذیرفتند، مطمئن نیستیم. برای پر کردن شکاف شواهد ما نیاز به دسترسی به داده‌های موجود و جدید، کارآزمایی‌های مستقل بالینی برای بررسی مزایا و مضرات سلکوکسیب در برابر tNSAID‌ها برای افراد مبتلا به استئوآرتریت با پیگیری طولانی‌تر و مقایسات مستقیم سربه‌سر (head-to-head) با دیگر tNSAID‌ها داریم.