آرتریت روماتوئید (rheumatoid arthritis) یک اختلال خودایمنی سیستمیک است که باعث التهاب گسترده و ماندگار در پوشش سینوویال (synovial) مفاصل و غلاف تاندون‌ها می‌شود. در حال حاضر، درمانی برای آرتریت روماتوئید وجود ندارد و درمان، روی مدیریت علائم مانند درد، سفتی و تحرک با هدف رسیدن به بهبودی پایدار و بهبود تحرک، تمرکز دارد. سلکوکسیب (celecoxib) یک داروی ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAID) انتخابی است که برای درمان افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید استفاده می‌شود.

ارزیابی منافع و آسیب‌های سلکوکسیب در افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید.

ما پایگاه ثبت مرکزی کارآزمایی‌های کنترل‌شده کاکرین (CENTRAL ؛Cochrane Central Register of Controlled Trails)؛ MEDLINE؛ Embase و پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی (ClinicalTrials.gov و پورتال کارآزمایی‌های سازمان جهانی بهداشت) را تا 18 می 2017 جست‌وجو کردیم. ما هم‌چنین فهرست منابع و استنادات مطالعات انتخاب شده را جست‌وجو کردیم.

ما کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل ‌شده (RCTs ؛randomised controlled trails) آینده‌نگر را انتخاب کردیم که سلکوکسیب خوراکی (200 میلی‌گرم و 400 میلی‌گرم در روز) را در مقابل عدم مداخله، دارونما یا یک NSAID معمول (tNSAID ؛traditional NSAID) در افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید، در هر سن و جنسیتی مقایسه کردند. ما مطالعات با کمتر از 50 شرکت‌کننده را در هر بازو یا دوره درمان کمتر از 4 هفته، مستثنی کردیم.

ما از روش‌های استاندارد روش‌شناسی مورد انتظار بنیاد همکاری کاکرین استفاده کردیم.

ما 8 RCT را با طول 4 تا 24 هفته، منتشرشده بین سال‌های 1998 تا 2014 که شامل 3988 بزرگسال (میانگین سن 54 سال) که بیشتر آن‌ها زنان بودند (73%) انتخاب کردیم. شرکت‌کنندگان به‌طور متوسط 9.2 سال دچار آرتریت روماتوئید بودند. تمام مطالعات در معرض خطر سوگیری (bias) بالا یا نامعلوم در حداقل یک دامنه ارزیابی شدند. به‌طور کلی، شواهد با کیفیت متوسط تا پایین ارزیابی شد. 5 مطالعه توسط شرکت‌های دارویی حمایت مالی شده بودند.
سلکوکسیب در برابر دارونما
ما 2 مطالعه (N=873) را انتخاب کردیم که در آن‌ها شرکت‌کنندگان 200 میلی‌گرم در روز یا 400 میلی‌گرم در روز (سلکوکسیب) یا دارونما دریافت کردند. شرکت‌کنندگانی که سلکوکسیب دریافت کردند بهبود بالینی معنی‌داری را نسبت به کسانی که دارونما دریافت کردند، نشان دادند (بهبود مطلق: 15%؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 7% تا 25%؛ RR: 1.53؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.25 تا 1.86؛ تعداد موردنیاز درمان برای یک منفعت اضافی (NNTB):7 (95% فاصله اطمینان (CI): 5 تا 13؛ مطالعه؛ 873 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت متوسط تا پایین).
شرکت‌کنندگانی که سلکوکسیب دریافت کردند نسبت به افرادی که تحت درمان با دارونما بودند درد کمتری را گزارش کردند (بهبود مطلق: 11%؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 8% تا 14%؛ NNTB: 4؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 3 تا 6؛ 1 مطالعه؛ 706 شرکت‌کننده)، اما نتایج برای بهبود عملکرد فیزیکی غیرقطعی بودند (MD: 0.10-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.29 تا 0.10؛ 1مطالعه؛ 706 شرکت‌کننده).
در گروه سلکوکسیب 293/15 شرکت‌کننده در مقایسه با 99/4 شرکت‌کننده در گروه دارونما مبتلا به زخم شدند (OR پتو: 1.26؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.44 تا 3.63؛ 1 مطالعه؛ 392 شرکت‌کننده؛ شواهد کم کیفیت). 9 شرکت‌کننده (از 475 نفر) در گروه سلکوکسیب در مقایسه با 5 نفر (از231 نفر) در گروه دارونما مبتلا به عوارض جانبی جدی کوتاه‌مدت شدند (OR پتو: 0.87 (0.28 تا 2.69)؛ 1 مطالعه؛ 706 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت پایین).
در گروهی که سلکوکسیب دریافت کردند (163 از475) در مقایسه با دارونما (130 از 231) افراد کمتری از مطالعه خارج شدند (22% تغییر مطلق؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 16% تا 27%؛ RR: 0.61؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.52 تا 0.72؛ 1 مطالعه؛ 706 شرکت‌کننده).
حوادث قلبی‌عروقی (انفارکتوس قلبی، استروک) گزارش نشدند. با این‌حال، آژانس‌های نظارتی هشدار دادند که احتمال خطر قلبی‌عروقی در ارتباط با سلکوکسیب افزایش می‌یابد.
سلکوکسیب در برابر tNSAID ها
7 مطالعه (N=2930) سلکوکسیب و tNSAID‌ها را مقایسه کردند (آمتولمتین گواسیل (amtolmetin guacyl)، دیکلوفناک (diclofenac)، ایبوپروفن (ibuprofen)، ملوکسیکام (meloxicam)، نابومتون (nabumetone)، ناپروکسن (naproxen)، فلوبیپروفن (pelubiprofen))؛ 1 مطالعه شامل مقایسه دارونما و tNSAID‌ها هر دو بود (N=1149).
بهبودی کمی، که احتمالا از لحاظ بالینی معنی‌دار نبود، در تعداد شرکت‌کنندگان در پاسخگویی به معیارACR20 در گروه سلکوکسیب در مقایسه با tNSAID‌ها وجود داشت (بهبود مطلق: 4%؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0% بهبود کم‌تر تا 8% بهبود بیش‌تر؛ RR: 1.10؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.99 تا 1.23؛ 4 مطالعه؛ 1981شرکت‌کننده). شواهدی از تفاوت بین شرکت‌کنندگان در گروه سلکوکسیب و tNSAID در مورد درد یا عملکرد فیزیکی وجود نداشت. نتایج با توجه به شواهد با کیفیت متوسط تا پایین ارزیابی شدند (کاهش به علت خطر سوگیری و تناقض).
در افرادی که سلکوکسیب دریافت کرده بودند زخم‌های گوارشی معده (3 میلی‌متر یا بیشتر) ( 34 از 870 ) نسبت به کسانی که tNSAID‌ها را دریافت کرده بودند ( 116از 698) شیوع کمتری داشت. این به 12% تغییر مطلق (95% فاصله اطمینان (CI): 11% تا 13%؛ RR: 0.22؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.15 تا 0.32؛ 5 مطالعه؛ 1568 شرکت‌کننده، شواهد با کیفیت متوسط) مربوط می‌شود. خروج از مطالعه در میان افرادی که سلکوکسیب دریافت کردند 7% کمتر بود (95% فاصله اطمینان (CI): 4% تا 9%؛ RR: 0.73؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.62 تا 0.86؛ 6 مطالعه؛ 2639 شرکت‌کننده).
برای عوارض جانبی جدی کوتاه‌مدت و حوادث قلبی‌عروقی (شواهد کم کیفیت) نتایج غیرقطعی بودند. 17 نفر از 918 نفر در افرادی که سلکوکسیب مصرف کردند در مقایسه با 42 نفر از 136 نفر در میان افرادی که دارونما دریافت کردند عوارض جانبی جدی وجود داشت (OR پتو: 0.71؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.39 تا 1.28؛ 5 مطالعه؛ 2154 شرکت‌کننده). عوارض قلبی‌عروقی در هر دو گروه سلکوکسیب و دارونما در یک مطالعه گزارش شدند (149 شرکت‌کننده).

سلکوکسیب، در مقایسه با دارونما ممکن است علائم بالینی را بهبود بخشد، درد را کاهش دهد و در عملکرد فیزیکی کمی کمک کند یا تفاوتی ایجاد نکند. سلکوکسیب با تعداد کمتر شرکت‌کننده خارج ‌شده از مطالعه همراه بود. نتایج بروز زخم‌های معده (≥ 3 میلی‌متر) و وقوع عوارض جانبی کوتاه‌مدت نامشخص بود؛ با این‌حال، عوارض گزارش شده کمی برای هر دو وجود داشت.
سلکوکسیب ممکن است کمی علائم بالینی را در مقایسه با tNSAID‌ها بهبود ببخشد. نتایج به‌دست‌آمده برای کاهش درد و بهبود عملکرد فیزیکی نامشخص بودند. شرکت‌کنندگانی که سلکوکسیب را مصرف کردند میزان زخم‌های گوارشی (≥ 3 میلی‌متر) کم‌تری داشتند و کم‌تر از کارآزمایی‌ها کنار گذاشته ‌شده بودند. نتایج برای حوادث قلبی‌عروقی و عوارض جانبی کوتاه‌مدت جدی نیز نامشخص بودند.
عدم قطعیت در مورد میزان عوارض قلبی‌عروقی بین سلکوکسیب و tNSAID‌ها می‌تواند به علت خطر سوگیری باشد؛ عامل دیگر این است که این کارآزمایی‌ها کوچک و کوتاه‌مدت بودند. پیش‌ از این گزارش شده که سلکوکسیب و tNSAID‌ها هر دو میزان عوارض قلبی‌عروقی را افزایش می‌دهند. بنابراین اطمینان ما به نتایج در مورد آسیب‌ها نیز پایین است. کارآزمایی‌های بالینی سربه‌سر بزرگ‌تری برای مقایسه سلکوکسیب با دیگر tNSAID‌ها برای آگاهی بهتر از عمل بالینی ضروری است.