پیشینه
کاتاراکت (آب مروارید) ناشی از سن، علت بیش از 40% از موارد نابینایی در جهان است. بیشتر افرادی که به این علت دچار نابینایی میشوند، در کشورهای کمدرآمد زندگی میکنند. با توجه به افزایش تعداد افراد مبتلا به آب مروارید، بررسی شواهد موجود درباره اثربخشی عمل جراحی آب مروارید همراه با مراقبت یک روزه اهمیت مییابد.
اهداف
ارائه شواهد معتبر و قابل اعتماد در خصوص ایمنی، امکانسنجی، اثربخشی و صرفه اقتصادی کاتاراکت اکستراکشن با مراقبت یکروزه، از طریق مقایسه پیامدهای بالینی، صرفه اقتصادی، رضایت بیمار یا ترکیبی از اینها طی عمل آب مروارید در حالت مراقبت یکروزه در برابر حالت بستری شدن چند روزه بیمار.
روش های جستجو
ما این موارد را جستوجو کردیم: پایگاه کارآزماییهای بالینی ثبت شده کاکرین (CENTRAL؛ Cochrane Central Register of Controlled Trials) (که شامل مرکز ثبت کارآزماییهای چشم و بینایی در کاکرین (Cochrane Eyes and Vision Group trials register) است) (شماره 7، 2015)؛ Ovid Medline؛ Ovid MEDLINE In-Process and Other Non-Indexed Citations؛ پایگاه Ovid Medline Daily؛OLDMEDLINE Ovid (از ژانویه 1946 تا آگوست 2015)؛ EMBASE (از ژانویه 1980 تا آگوست 2015)؛ منابع علمی سلامت آمریکای لاتین و کارائیب (LILACS؛ Latin American and Caribbean Health Sciences Literature) (از ژانویه 1982 تا آگوست 2015)؛ مرکز ثبت ISRCTN (در www.isrctn.com/editAdvancedSearch)؛ ClinicalTrials.gov (در www.clinicaltrials.gov) و پلتفرم بینالمللی ثبت کارآزماییهای بالینی سازمان جهانی بهداشت (ICTRP؛ WHO International Clinical Trials Registry Platform). ما در جستوجوهای الکترونیکی برای کارآزماییها هیچگونه تاریخ یا محدودیتهای زبانی را اعمال نکردیم. آخرین جستوجوی ما در پایگاههای دادههای الکترونیکی به تاریخ 17 آگوست سال 2015 برمیگردد.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده (RCT) را بررسی کردیم که در آنها جراحی همراه با مراقبت یکروزه و جراحی همراه با بستری شدن چند روزه بیمار برای درمان کاتاراکت ناشی از سن مقایسه شده بود. پیامد اولیه، دستیابی به دقت بینایی رضایتبخش در شش هفته پس از عمل جراحی بود.
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده مطالعه مروری به طور مستقل کیفیت کارآزمایی و دادههای استخراجشده را ارزیابی کرده بودند. برای کسب اطلاعات بیشتر با نویسندگان این مطالعه تماس گرفتیم. از این کارآزماییها اطلاعات مربوط به عوارض جانبی را گردآوری کردیم.
نتایج اصلی
دو کارآزمایی را در نظر گرفته بودیم. یک مطالعه در ایالات متحده آمریکا در سال 1981 انجام گرفته بود (250 نفر به طور تصادفی انتخاب شده و تا پایان کارآزمایی حاضر بودند) و یک مطالعه در اسپانیا در سال 2001 صورت گرفته بود (1034 نفر به طور تصادفی انتخاب شده و 935 نفر از آنان کارآزمایی را به اتمام رسانده بودند). در هر دو کارآزمایی از روشهای خارج کپسولی یا اکسترا کپسولار استفاده شده بود که این روشها در حال حاضر در کشورهای پردرآمدتر چندان رایج نیستند. بیشتر دادهها در این بررسی از کارآزمایی بزرگتر به دست آمده بود که ما خطر سوگیری (bias) آن را ناچیز ارزیابی کرده بودیم.
میانگین تغییر در دقت بینایی (در خطوط اسنلن) مربوط به چشم عمل شده چهار ماه بعد از عمل جراحی در افرادی که تحت عمل جراحی همراه با مراقبت یکروزه قرار گرفته بودند (میانگین انحراف معیار (SD) 4.1 خط: 2.3؛ 464 شرکتکننده) در مقایسه با افرادی که تحت درمان همراه با مراقبت و بستری شدن چندروزه قرار داشتند (SD 4.1 خط: 2.2؛ 471 شرکتکننده؛ 0.74 = P) یکسان بود. در این دو مطالعه هیچ دادهای در خصوص عوارض حین عمل وجود نداشت.
در روز اول بعد از عمل و در چهار ماه بعد از عمل، نشت از زخم، فشار داخل چشم (IOP) و ادم قرنیه گزارش شده بود. در روز اول بعد از عمل جراحی خطر افزایش فشار داخل چشم در گروه تحت مراقبت یکروزه وجود داشت (خطر نسبی (RR): 3.33؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.21 تا 9.16؛ 935 شرکتکننده)، اما این امر در چهار ماه بعد از عمل صدق نمیکرد (RR: 0.61؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.14 تا 2.55؛ 935 شرکتکننده). این یافتهها برای سایر پیامدها با فواصل اطمینان زیاد، قطعیت نداشتند. دو مورد اندوفتالمیت در چهار ماه در گروه تحت مراقبتهای یکروزه و هیچ مورد در گروه بستری شده چندروزه مشاهده نشد. از مطالعه کوچکتر چنین برمیآید که هیچگونه عفونت یا hyphaemas شدیدی بروز نکرده است.
در زیرمجموعهای از شرکتکنندگان که کیفیت زندگی آنان (بر اساس پرسشنامه VF14) ارزیابی شده بود، تغییر مشاهدهشده در کیفیت زندگی قبل از عمل جراحی و چهار ماه پس از آن، به یک میزان بود (میانگین تغییر در امتیاز VF14: گروه تحت مراقبت یکروزه: 25.2؛ SD: 21.2؛ 150 شرکتکننده؛ گروه بستری شده چندروزه: 23.5؛ SD: 25.7؛ 155 شرکتکننده؛ 0.30 = P) ارزیابی ذهنی از رضایت بیمار در مطالعه کوچکتر نشان داد که شرکتکنندگان ترجیح میدهند روند بهبودی خود را در خانه دنبال کنند. آنان در محیط آشنای خود راحتتر و از حمایت خانواده در خانه برخوردارند. برای گروهی که نیاز به بستری شدن داشتند، به میزان 20 درصد بر هزینه آنان افزوده شده بود و این هزینه برای اقامت شبانه بیشتر هم شده بود.
نتیجهگیریهای نویسندگان
این مطالعه مروری دربرگیرنده شواهدی است دال بر اینکه عمل جراحی آب مروارید (کاتاراکت) همراه با مراقبت یکروزه در مقایسه با جراحی آب مروارید همراه با بستری شدن چندروزه موجب صرفهجویی در هزینه میشود. با اینکه تأثیرات بر دقت بینایی و کیفیت زندگی یکسان بود، شواهد با توجه به عوارض بعد از عمل قطعیت نداشتند، زیرا برآوردها از اثر مبهم بودند. با توجه به مقبولیت گسترده جراحی آب مروارید تحت مراقبت یکروزه، تحقیقات آینده درخصوص روشهای بالینی جراحی آب مروارید باید بر شواهدی استوار باشند که از پایگاههای دادههای بالینی (ثبت پایه) باکیفیت به دست آمده است. این شواهد باید بتوانند پزشکان و برنامهریزان بهداشتی را به پذیرش نشانههای بالینی و اجتماعی مراقبتهای چندروزه و در نتیجه استفاده بهتر از منابع مجاب کنند.
خلاصه به زبان ساده
جراحی در همان روز در مقایسه با اقامت شبانه برای درمان آب مروارید ناشی از سن.
سوال مطالعه مروری
برای درمان کاتاراکت یا آب مروارید، آیا عمل جراحی همراه با مراقبت یکروزه به اندازه عمل جراحی همراه با مراقبت و بستری شدن چندروزه مؤثر، ایمن و عملی هست؟
پیشینه
عدسیهای چشم ممکن است با افزایش سن کدر شوند (آب مروارید) که این عارضه به تاری دید یا از دست دادن کل بینایی منجر میشود. آب مروارید را میتوان با عمل جراحی درمان کرد. این امر با خرد کردن عدسیها و از بین بردن تکههای آن با سوزن (فرآیندی به نام phacoemulsification) و سپس قرار دادن عدسیهای مصنوعی برای بازگرداندن بینایی صورت میگیرد. این روش جراحی به سرعت انجام شده و همراه شدن آن با کوتاه بودن دوره ریکاوری، تحقق عمل جراحی همراه با مراقبت یکروزه را میسر ساخته است. ما میخواستیم بدانیم که آیا عمل جراحی در بخش مراقبت یکروزه به منظور جایگزین کردن عدسی و بازیابی بینایی بهتر به اندازه اقامت یکشبه پس از عمل، مؤثر و بیخطر هست یا خیر. افزون بر این، علاقهمند بودیم که عوارض جانبی، خطرات و عوارض ناشی از این دو روش مختلف را بدانیم. ما بهبود کیفیت زندگی و تفاوت را در هزینههای انجام گرفته لحاظ کرده بودیم.
ویژگیهای مطالعه
این مطالعه که شامل دو کارآزمایی (تا اوت 2015) بود، در اسپانیا و ایالات متحده آمریکا و با حضور 1284 فرد مبتلا به آب مروارید صورت گرفته است. در مجموع، 68 نفر تحت جراحی همراه با مراقبت یکروزه درمان شدند، در حالی که 598 نفر یک شب را در بیمارستان سپری کردند. متوسط سن شرکتکنندگان حدود 70 سال و تعداد زنان، اندکی بیش از مردان بود. از این مطالعات هیچ شرکت دارویی حمایت مالی نکرد.
نتایج اصلی
این دو مطالعه در این مطالعه مروری نشان دادند که دستکم در کشورهای توسعهیافته، شواهدی مبنی بر این امر وجود دارد که عمل جراحی همراه با مراقبت یکروزه برای این نوع عمل کاتاراکت اکسترکشن نهتنها ارزانتر است، بلکه درست به اندازه بستری شدن و اقامت یکشبه برای عمل کاتاراکت اکسترکشن، مؤثر است. اگرچه شواهد مربوط به عوارض بعد از عمل جراحی مانند تورم قرنیه، نشت از زخم و افزایش موقت فشار داخل چشم قطعیت نداشتند، به نظر میرسید که در دقت بینایی و بهبود کیفیت زندگی تفاوت اندکی پدید آمده باشد.
کیفیت شواهد
یکی از این دو مطالعه از وجود محدودیتهایی در طراحی مطالعه و شیوه اجرای آن حکایت داشت که احتمالا دلیل آن، قدیمی بودن مطالعه و ضعف در شیوه گزارش بوده است، این مطالعه دادههای کمتری را برای بررسی در اختیار قرار داده بود. افراد حاضر در این مطالعات، نماینده گروه مورد علاقه ما بودند.