پیشینه
مالاریا یک علت مهم بیماری و مرگ در سراسر مناطق اندمیک است. در طول دهه گذشته موفقیت قابلتوجهی علیه مالاریا عمدتا بهواسطه توزیع پشهبندهای آغشته به حشرهکش (LLINs) به دست آمده است. با وجود این، از آنجایی که روشهای کنترل علیه گزش پشه در هوای آزاد و زمانهایی که افراد در حال فعالیت هستند اثر حفاظتکنندگی ندارد، حذف کامل بیماری دشوار است.
اهداف
ارزیابی اثر دفعکنندههای موضعی، البسه آغشته به حشرهکش و دفعکنندههای فضایی بر انتقال مالاریا.
روش های جستجو
ما تا 26 جون 2017 در این پایگاههای اطلاعاتی جستوجو کردیم: پایگاه ثبت تخصصی گروه بیماریهای عفونی کاکرین؛ پایگاه ثبت مرکزی کارآزماییهای کنترلشده (CENTRAL ؛Cochrane Central Register of Controlled Trails)؛ منتشرشده در کتابخانه کاکرین؛ MEDLINE؛ Embase؛ US AFPMB؛ خلاصه مقالات CAB و LILACS. ما همچنین در پلتفرمهای ثبت کارآزماییها و خلاصه مقالات کنفرانسها جستوجو کردیم؛ و برای دستیابی به کارآزماییهای منتشرنشده و در حال اجرا با سازمانها و شرکتها تماس گرفتیم.
معیارهای انتخاب
ما کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده (RCTs؛ randomised controlled trails) و کارآزماییهای خوشهای تصادفیسازی و کنترلشده را وارد مرور کردیم که روی دفعکنندههای موضعی اثربخش در دفع پشهها؛ البسته آغشته به پرمترین (permethrin)؛ و دفعکنندههای فضایی از جمله کویلهای پشه (mosquito coils)؛ انجام شده بودند؛ ما کارآزماییهایی را که استفاده از دفعکنندهها با یا بدون LLINs به عنوان پشهبندهای آغشته به حشرهکش بررسی کرده بودند، بررسی کردیم.
گردآوری و تحلیل دادهها
2 نویسنده مرور به صورت مستقل کارآزماییها را برای ورود به مرور بررسی، دادهها را استخراج و خطر سوگیری (bias) را ارزیابی کردند. حل هر گونه اختلافنظر بر عهده نویسنده سوم قرار داشت. ما دادهها را با اجرای متاآنالیز، تجزیهوتحلیل و بر حسب اینکه شامل LLINs بودند یا خیر، طبقهبندی کردیم. ما نتایج به دستآمده را از cRCT ها از طریق تعدیل برای خوشهبندی با RCT های مجرد ترکیب کردیم. و نتایج را با استفاده از فارست پلات (forest plots) ارائه کردیم. ما از سیستم درجهبندی توصیهها، ارزیابی، ارتقا و بررسی (GRADE) برای ارزیابی درجه قطعیت شواهد استفاده کردیم.
نتایج اصلی
8 cRCT و 2 RCT با معیارهای ورود مطابقت داشتند. 6 کارآزمایی دفعکنندههای موضعی، 2 کارآزمایی البسه آغشته به حشرهکش و 2 کارآزمایی دفعکنندههای فضایی را بررسی کرده بودند.
دفعکنندههای موضعی
6 RCT، که 5 مورد از آنها از نوع تصادفیسازیشده خوشهای بودند، دفعکنندههای موضعی را بررسی کرده بودند که ساکنین مناطق اندمیک مالاریا را دربرمیگرفتند،. 4 کارآزمایی از دفعکنندههای موضعی به صورت ترکیبی با پشهبندها استفاده کرده بودند اما 2 کارآزمایی که روی جمعیتهای متحرک به اجرا درآمده بود، فقط از دفعکنندههای موضعی استفاده کرده بود. اثر دفعکنندههای موضعی بر پیشگیری از مالاریای بالینی (خطر نسبی (RR): 0.65؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.4 تا 1.07؛ شواهد با درجه قطعیت بسیار پایین) یا عفونت مالاریا ناشی از انگل پلاسمودیوم فالسیپاروم(P. falciparum) (RR: 0.84؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.84 تا 1.12؛ شواهد با درجه قطعیت پایین) شفاف نیست. اثر حفاظتی این دفعکنندهها علیه موارد بالینی پلاسمودیوم ویواکس (P. vivax) نیز شفاف نیست (RR: 1.07؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.80 تا 1.41؛ شواهد با درجه قطعیت پایین). تجزیهوتحلیلهای زیرگروهی کارآزماییهای دربرگیرنده پشهبندهای آغشته به حشرهکش، نشاندهنده اثر حفاظتی در برابر دفعکنندههای موضعی علیه مالاریا نبود. فقط 2 مطالعه پشهبندهای آغشته به حشرهکش را دربرنمیگرفتند و آنها پیامدهای متفاوتی را اندازهگیری کرده بودند؛ یک مطالعه اثر محافظتی دفعکنندهها را علیه موارد بالینی پلاسمودیوم فالسیپاروم گزارش کرده بود (RR: 0.23؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.40 تا 0.71)؛ اما مطالعه دیگر اثر حفاظتی دفعکنندهها را علیه بروز عفونت مالاریا ناشی از هر یک از موارد پلاسمودیوم فالسیپاروم یا پلاسمودیوم ویواکس اندازهگیری نکرده بود.
البسه آغشته به حشرهکش
البسه آغشته به حشرهکش در کارآزماییهایی که در کمپهای پناهندگان در پاکستان و میان نیروهای ارتشی در آمازون کلمبیا به اجرا در آمده بودند، بررسی شده بود. هیچیک از مطالعات پشهبندهای آغشته به حشرهکش را در اختیار شرکت کنندگان قرار نداده بودند. در غیاب پشهبندها، البسته آغشته به حشرهکش ممکن است بروز مالاریای بالینی ناشی از پلاسمودیوم فالسیپاروم را حدود 50% (RR: 0.49؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.29 تا 0.83؛ شواهد با درجه قطعیت پایین) و پلاسمودیوم ویواکس (RR: 0.64؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.40 تا 1.01؛ شواهد با درجه قطعیت پایین) را کاهش دهد.
دفعکنندههای فضایی
2 RCT تصادفیسازیشده خوشهای کویلهای پشه را برای پیشگیری از مالاریا بررسی کرده بودند. ما چیزی درباره اثر دفعکنندههای فضایی روی پیشگیری از مالاریا نمیدانیم (RR: 0.24؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.03 تا 1.72؛ شواهد با درجه قطعیت بسیار پایین). ناهمگونی بزرگی میان مطالعات وجود داشت و یک مطالعه دارای خطر سوگیری بالایی بود.
نتیجهگیریهای نویسندگان
شواهد کافی برای نتیجهگیری درباره اثر دفعکنندههای موضعی یا فضایی بر پیشگیری از مالاریا وجود ندارد. برای تولید شواهد با درجه قطعیت بالاتر قبل از ارایه توصیههای موثق، به کارآزماییهایی با طرح مطالعاتی بهتر نیاز است. پایبندی به دستورات روزانه به عنوان یک محدودیت اصلی پابرجاست. البسه آغشته به حشرهکش، ممکن است خطر عفونت مالاریا را در غیاب پشهبندهای آغشته به حشرهکش کاهش دهد؛ برای توسعه کاربردپذیری نتایج، بهتر است مطالعات صورتگرفته روی البسه آغشته به حشرهکش در جمعیت عمومی انجام شود.
خلاصه به زبان ساده
دفعکنندههای پشه برای پیشگیری از مالاریا
هدف این مطالعه مروری
هدف این مطالعه مروری کاکرین دانستن این بود که آیا دفعکنندههای پشه (mosquito repellents)- دفعکنندههای موضعی (برای استعمال روی پوست)؛ البسه آغشته به حشرهکش (insecticide‐treated clothing)؛ یا دفعکنندههای فضایی (spatial repellents) از جمله کویلهای پشه (mosquito coils)- میتوانند از بروز مالاریا پیشگیری کنند یا خیر. ما برای پاسخ به این سوال نتایج به دست آمده را از تمامی مطالعات مرتبط گردآوری و تجزیهوتحلیل کرده و دادههای مربوط به مربوط به 10 کارآزمایی را به دست آوردیم: 6 کارآزمایی روی دفعکنندههای موضعی، 2 کارآزمایی روی البسه آغشته به حشرهکش و 2 کارآزمایی روی دفعکنندههای فضایی.
پیامهای کلیدی
ما درباره اثر حفاظتی استفاده از لوسیونهای دفعکننده یا سوزاندن کویلهای پشه علیه مالاریا در جمعیتهای ساکن مناطق اندمیک چیزی نمیدانیم. در موقعیتهایی که امکان استفاده از پشهبندهای تختخوابی آغشته به حشرهکش با دوام (LLINs ؛long‐lasting insecticide‐treated bed nets) وجود ندارد، از جمله بعد از بروز بلایای طبیعی (natural disaster) یا در میان جمعیتهای غیرساکن (displaced populations)، استفاده از حشرهکش- آغشتن البسه- ممکن است خطر عفونت مالاریا را تا 50% کاهش دهد. بیشتر مطالعات وارد شده به تحلیل ما به لحاظ طرح مطالعه ضعیف بوده و دارای خطر سوگیری بالایی بودند. برای نتیجهگیریهای موثق به منظور بهبود درجه قطعیت شواهد، مطالعات با کیفیت بالا باید در آینده به اجرا درآیند. با وجود این، اینکه آیا دفعکنندههای موضعی میتوانند برای پیشگیری از مالاریا در جمعیتهای عمومی مورد استفاده قرار بگیرند یا خیر (مقدار دفعکننده مورداستفاده، محل استفاده، زمان استفاده، و فاصله زمانی بین استفادههای مکرر) محل سوال است، این در حالی است که تبعیت ضعیف روزانه از ضوابط و استانداردسازی جز محدودیتهای اصلی این مداخله هستند.
موضوع مورد مطالعه در این مرور
دفعکنندههای پشه دارای اثر حفاظتی در برابر گزش پشهها هستند. 3 نوع مختلف از دفعکنندهها وجود دارند: دفعکنندههای موضعی، که میتوانند روی پوست استفاده شوند؛ البسه آغشته به حشرهکش، از طریق آغشتن البسه با ترکیبات دفعکننده و دفعکنندههای فضایی؛ از جمله کویلهای پشه. مالاریا به دلیل توزیع LLINs با اثربخشی بالا در میان مردم در بسیاری از کشورها کاهش یافته است. با وجود این، هنوز برخی از افراد قبل از رفتن به رختخواب گزیده میشوند. یافتن راهی برای حفاظت در برابر مالاریا در طول این ساعات یک نیاز است. دفعکنندههای پشه ممکن است این شکاف دانشی را پُر کنند.
نتایج اصلیاین مطالعه مروری
در مجموع 6 کارآزمایی استفاده از دفعکنندههای موضعی را برای پیشگیری از مالاریا بررسی کرده بودند. کارآزماییها در مناطق اندمیک مالاریا در سراسر امریکای جنوبی، آسیا و صحرای جنوب آفریقا به اجرا درآمده بودند. دفعکنندههای موضعی آزمونشده عبارت بودند از لوسیونها، صابون و لوازم آرایشی- بهدشتی آغشته به حشرهکش. ما مطالعات را به صورت گروهی بر اساس دربرگیرندگی LLIN تجزیهوتحلیل کردیم. بیشتر مطالعات LLIN ها را بین جمعیت توزیع کرده و اثر دفعکنندههای موضعی را به عنوان مداخله مکمل در کنار پشهبندهای تختخوابدار آغشته به حشرهکش بررسی کرده بودند. طرح مطالعاتی ضعیف مطالعات وارد شده مرور، شواهد با درجه قطعیت پایین تا بسیار پایینی را فراهم کرد، بنابراین ما نمیدانیم که آیا استفاده از دفعکنندههای موضعی در کنار LLIN ها برای پیشگیری از مالاریا دارای مزیت است یا خیر. پایبندی شرکتکنندگان به تبعیت از دستورالعملهای روزانه مبنی بر استفاده از دفعکنندهها همواره به عنوان یک چالش برای بررسی در تحقیقات آتی باقی میماند.
البسه آغشته به حشره کش در 2 کارآزمایی به اجرا درآمده در میان پناهندگان (refugees) در پاکستان و نیروی نظامی اعزامشده در آمازون بررسی شد؛ هیچیک از مطالعات نسبت به توزیع پشهبندهای تختخوابی اقدام نکرده یا استفاده از آنها را گزارش نکرده بودند. در غیاب LLIN ها، برخی از شواهد وجود دارد مبنی بر اینکه البسه آغشته به حشرهکش ممکن است خطر عفونت مالاریا را تا 50% کاهش دهند. با توجه به اینکه یافتهها مربوط به جمعیتهای خاص ساکن در وضعیتهای به طور خاص دشوار هستند، امکان تعمیمپذیری این نتایج به جمعیت عمومی شفاف نیست. برای بهبود درجه قطعیت این یافتهها بهتر است مطالعات آتی روی جمعیتهای شهری به اجرا درآیند.
2 مطالعه سوزاندن کویلهای پشه را برای کاهش عفونتهای مالاریا بررسی کرده بودند. یک مطالعه در چین و مطالعه دیگر در اندونزی به اجرا درآمده بود. طرح مطالعات به طور قابلتوجهی متفاوتی بودند و یک مطالعه دارای خطر سوگیری بالایی بود که منجر به تدارک شواهد با درجه قطعیت بسیار پایینی شد. ما درباره اثر حفاظتی کویلهای پشه علیه مالاریا چیزی نمیدانیم. یافتهها مویدِ نیاز به انجام تحقیقات بیشتری است.
تاریخ بهروزرسانی این مطالعه مروری
نویسندگان مرور برای شناسایی مطالعاتی که تا 26 جون 2017 منتشر شده بودند، جستوجو کردند.