پیشینه
تب خونریزی دهنده کریمه کنگو (CCHF ؛Crimean Congo haemorrhagic fever) یک بیماری منتقله از راه گزش کنه است که در مناطقی از آسیا، اروپا و آفریقا رخ میدهد. از سال 2000 این عفونت سبب اپیدمی در ترکیه، ایران، روسیه، اوگاندا و پاکستان شده است. مراقبتهای پزشکی حمایتی کلی با کیفیت خوب به کاهش مرگومیر کمک میکند. در مورد درمان CCHF با داروی ضدویروسی ریباویرین (ribavirin) عدم قطعیت و مباحثه وجود دارد.
اهداف
ارزیابی اثرات ریباویرین برای درمان افراد مبتلا به تب خونریزی دهنده کریمه کنگو.
روش های جستجو
ما ثبت تخصصی گروه بیماریهای عفونی در کاکرین؛ پایگاه ثبت مرکزی کارآزماییهای کنترل شده کاکرین(CENTRAL ؛Cochrane Central Register of Controlled Trails)؛ MEDLINE (PubMed)؛ Embase (OVID)؛ Science Citation Index-Expanded؛ Social Sciences Citation index؛ مجموعه مقالات کنفرانسها (Web of Science) و CINAHL (EBSCOHost) را جستوجو کردیم. ما برای یافتن کارآزماییهای در حال انجام، پلتفرم بینالمللی ثبت کارآزماییهای بالینی سازمان جهانی بهداشت (ICTRP WHO) و ClinicalTrials.gov را نیز جستوجو کردیم. ما تمام جستوجوها را تا 16 اکتبر 2017 انجام دادیم. همچنین با متخصصین در این زمینه تماس گرفتیم و مطالعات بیشتری را از این منابع به دست آوردیم.
معیارهای انتخاب
ما مطالعاتی را بررسی کردیم که به ارزیابی استفاده از ریباویرین در افراد مشکوک یا مبتلا به تب خونریزی دهنده کریمه کنگو پرداختند. ما کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده ( RCTs ؛randomised controlled trail)؛ مطالعات غیرتصادفی شده (NRSs) که بیش از 10 شرکتکننده را انتخاب کردند و به عنوان مطالعات کوهورت با مقایسه کنندهها طراحی شدند و مطالعات کنترل – موردی را انتخاب کردیم.
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده مرور به ارزیابی مناسب بودن مطالعات و خطر سوگیری (bias) پرداختند و دادهها را استخراج کردند. برای مطالعات غیرتصادفیسازی شده، ما از ابزار ROBINS-I برای ارزیابی خطر سوگیری استفاده کردیم. تجزیهوتحلیل اثرات اصلی شامل تمام مطالعاتی بود که ما آنها را در معرض خطر پایین، متوسط یا بالای سوگیری قضاوت کردیم. ما پیامدهای دوتایی را با استفاده از خطرات نسبی (RR) و پیامدهای پیوسته را با استفاده از میانگین تفاوتها (MDها) خلاصه کردیم و در صورت لزوم از متاآنالیز استفاده کردیم. ما ارزیابی ثانویه و تجزیهوتحلیل مطالعات را با خطر قطعی سوگیری برای پیامد اولیه انجام دادیم، زیرا اغلب آنها در حمایت از استفاده از ریباویرین ذکر شدهاند.
نتایج اصلی
برای تجزیهوتحلیل اثرات اصلی، پنج مطالعه معیارهای ورود به مطالعه را داشتند: یک RCT با 136 شرکتکننده و چهار مطالعه غیرتصادفیسازی شده با 612 شرکتکننده. ما 18 مطالعه غیر تصادفی شده را که در معرض خطر قطعی سوگیری قرار داشتند را حذف کردیم، که هیچ کدام از آنها به دنبال کنترل مخدوش شدن نبودند.
ما نمیدانیم که آیا ریباویرین مرگومیر را کاهش میدهد(RR: 1.13؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.29 تا 4.32؛ 1 کارآزمایی؛ 136 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پایین؛ 3 مطالعه غیرتصادفیسازی شده؛ RR: 0.72؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.41 تا 1.28؛ 549 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پایین). ما نمیدانیم که آیا ریباویرین طول مدت بستری را در بیمارستان کاهش میدهد(میانگین تفاوت (MD): 0.70 روز؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.39 - تا 1.79؛ 1 کارآزمایی؛ 136 شرکتکننده؛ و 1 مطالعه غیرتصادفیسازی شده؛ (MD: 0.80-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 2.70 - تا 1.10؛ 50 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پایین).
ما نمیدانیم که آیا ریباوین خطر نیاز بیماران به ترانسفیوژن پلاکتها را کاهش میدهد (RR: 1.23؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.77 تا 1.96؛ 1 کارآزمایی؛ 136 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پایین). از آنجایی که دادههای مربوط به اثرات جانبی ناکافی هستند (از جمله آنمی همولیتیک و نیاز به قطع درمان)، ما نمیدانیم که آیا ریباویرین این خطر را در افراد مبتلا به CCHF افزایش میدهد یا خیر.
ما نمیدانیم که آیا اضافه کردن ریباویرین به مراقبتهای حمایتی اولیه، پیامدها را بهبود میبخشد. یک مطالعه غیرتصادفیسازی شده، مرگومیر را در افراد دریافت کننده ریباویرین و مراقبتهای حمایتی را طی چهار روز یا کمتر بعد از شروع علائم در مقایسه با چهار روز پس از شروع علائم ارزیابی کرد: مرگومیر در گروه دریافت کننده مراقبتهای حمایتی اولیه و ریباویرین پایینتر بود، اما تمایز اثرات ریباویرین و مراقبتهای پزشکی حمایتی اولیه به تنهایی از هم ممکن نبود.
در تجزیهوتحلیل فرعی، 18 مطالعه افراد دریافت کننده ریباویرین را با افرادی که ریباویرین دریافت نکردند مقایسه کردند. همه مطالعات در معرض خطر قطعی سوگیری ناشی از مخدوش شدن قرار داشتند، که در برآوردهای نقطهای مرگومیر به نفع ریباویرین منعکس شد.
نتیجهگیریهای نویسندگان
ما نمیدانیم که آیا ریباویرین برای درمان تب خونریزی دهنده کریمه کنگو موثر است. مطالعات غیرتصادفیسازی شده اغلب شواهدی از وجود تأثیر را ذکر کردند اما خطر سوگیری در این مطالعات بالا است.
خلاصه به زبان ساده
ریباویرین برای درمان تب خونریزی دهنده کریمه کنگو
هدف مطالعه مروری
هدف از این مرور کاکرین این است که بدانیم آیا ریباویرین درمان مؤثری برای تب خونریزی دهنده کریمه کنگو است؟ محققان کاکرین تمام مطالعات مربوط به پاسخ این سوال را گردآوری و تجزیهوتحلیل کردند. ما 23 مطالعه را یافتیم. ما برای این مرور 5 مطالعه را انتخاب کردیم که به پاسخ این سوال کمک کردند. ما 18 مطالعه دیگر را برای کمک به توصیف محدودیتهای این شواهد تجزیهوتحلیل کردیم.
پیامهای کلیدی
شواهد قابل قبول کافی برای نشان دادن اینکه آیا ریباویرین در درمان تب خونریزی دهنده کریمه کنگو موثر است، وجود ندارد. یک کارآزمایی بالینی و تصادفیسازی شده میتواند به این سوال پاسخ دهد.
موضوع مورد بررسی در این مطالعه مروری
تب خونریزی دهنده کریمه کنگو (CCHF) یک عفونت است که توسط گزش کنه منتشر میشود. این بیماری در 15 سال گذشته، بویژه در ترکیه و بخشهای از اروپای شرقی شایعتر شده است. CCHF میتواند تهدید کننده زندگی باشد. مهمترین راه مراقبت از افرادی که بهطور جدی بیماران مبتلا به CCHF هستند، مراقبت از آنها در بیمارستان و تجویز هرگونه مایع و فرآوردههای خونی است که ممکن است به آن نیاز داشته باشند.
ریباویرین یک داروی آنتیویرال است که برخی از پزشکان برای درمان CCHF از آن استفاده میکنند. این دارو بهطور گستردهای در دسترس است و معمولا به صورت خوراکی مصرف میشود. بحث بر سر این است که آیا ریباویرین برای درمان CCHF ضروری است؛ برخی معتقدند که این درمان مؤثر است، یا اگر سریع مصرف شود به درمان کمک میکند، در حالی که برخی میگویند که از لحاظ خطر مرگ، مدت زمان لازم برای بستری در بیمارستان، و میزان آسیب ناشی از خود دارو تاثیری ندارد.
بهطور کلی، این طرحهای مطالعه به غیراز مصرف ریباویرین عوامل دیگری را در نظر نگرفتند که بتواند منجر به پیامدهای بهتری در گروه مداخله شود، از جمله اینکه بیمار در زمان تشخیص چقدر بدحال بود، یا مراقبتهای پزشکی حمایتی خوب چه زمانی آغاز شوند. این باعث ارتباط ریباویرین و مشکلات مرگومیر کمتر شد.
ما پنج مطالعه را یافتیم که فاکتورهای مهمی را در نظر گرفتند که میتوانست خطر مرگ را با توجه به این که بیمار ریباویرین دریافت میکند یا خیر، مخدوش کند. این موارد مخدوشکننده شامل شدت بدحالی بیماران شرکتکننده در مطالعه، دریافت مراقبتهای دیگر، و اینکه چه مدت پس از بیمار شدن، مراقبتهای پزشکی دریافت کردند، بود.
همه مطالعات انتخاب شده در ترکیه و ایران انجام شدند، و افراد مبتلا به CCHF را که ریباویرین و مراقبتهای حمایتی را دریافت کردند با افرادی که مراقبتهای حمایتی را به تنهایی دریافت کردند، مقایسه کردند. ما پنج پیامد متفاوت مربوط به استفاده از ریباویرین را در CCHF مورد بررسی قرار دادیم، و دریافتیم که شواهد قابل قبول کافی برای تعیین اینکه آیا ریباویرین موثر است یا خیر، وجود ندارد.
این مطالعه مروری تا چه تاریخی بهروز شده است؟
نویسندگان مرور به دنبال مطالعاتی بودند که تا 16 اکتبر 2017 منتشر شده بود.