پیشینه
رینیت آلرژیک، یک عارضه شایع است که هم بزرگسالان و هم کودکان را تحت تأثیر قرار میدهد. بیماران دچار علائم گرفتگی بینی، آبریزش بینی (رینوره)، عطسه و خارش بینی میشوند که میتواند بر کیفیت زندگی آنها تأثیرگذار باشد.
شستشوی بینی با سالین (آب نمک)، روشی است که طی آن، حفره بینی با محلولهای سالین ایزوتونیک یا هیپرتونیک شسته میشود. این عمل میتواند با فشار مثبت کم از یک اسپری، پمپ یا بطری فشاری، با نبولایزر یا با فشار مبتنی بر جاذبه که در آن فرد سالین را در یک سوراخ بینی میچکاند و اجازه میدهد تا از دیگری خارج شود، انجام شود. محلولهای سالین به صورت بدون نسخه در دسترس هستند و میتوانند بهتنهایی یا به عنوان مکملی برای سایر درمانها استفاده شوند.
اهداف
ارزیابی اثرات شسشتوی بینی با سالین در افراد مبتلا به رینیت آلرژیک.
روش های جستجو
متخصص اطلاعات ENT کاکرین؛ در مرکز ثبت ENT؛ CENTRAL؛ Ovid MEDLINE؛ Ovid Embase؛ (CINAHL) Cumulative Index to Nursing and Allied Health Litreture؛ Web of Science؛ ClinicalTrials.gov؛ ICTRP و منابع بیشتر برای کارآزماییهای منتشرشده و منتشرنشده جستوجو کرد. تاریخ جستوجو، 23 نوامبر 2017 بود.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده (RCT ؛randomised controlled trails) مربوط به مقایسه شستشوی بینی با سالین از هر طریق و با هر حجم، تونیسیته و قلیایی بودن (alkalinity)، با (الف) عدم شستشوی بینی با سالین یا (ب) سایر درمانهای دارویی در بزرگسالان و کودکان مبتلا به رینیت آلرژیک. ما مطالعات مربوط به مقایسه شستشوی بینی را با سالین در مقابل غیر سالین انتخاب کردیم که در آنها، همه شرکتکنندگان درمان دارویی (کورتیکواستروئیدهای اینترانازال یا آنتیهیستامینهای خوراکی) نیز دریافت کرده بودند.
گردآوری و تحلیل دادهها
ما از شیوههای روششناختی استاندارد مورد انتظار کاکرین استفاده کردیم. پیامدهای اولیه شامل شدت بیماری گزارششده توسط بیمار و یک عارضه جانبی شایع یعنی خونریزی از بینی (epistaxis) بود. پیامدهای ثانویه، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت (HRQL) مختص بیماری، نمره علائم جداگانه، HRQL عمومی، عوارض جانبی تحریکپذیری موضعی یا ناراحتی، علائم گوش (درد یا فشار) و نمرات آندوسکوپی بینی بودند. ما از سیستم GRADE (نظام درجهبندی کیفیت شواهد و قدرت توصیهها) جهت ارزیابی کیفیت شواهد برای هر پیامد استفاده کردیم.
نتایج اصلی
ما 14 مطالعه (747 شرکتکننده) را انتخاب کردیم. این مطالعات شامل کودکان (هفت مطالعه؛ 499 شرکتکننده) و بزرگسالان (هفت مطالعه؛ 248 شرکتکننده) بودند. هیچ مطالعهای پیامدهای افزون بر سه ماه پیگیری را گزارش نکرده بود. حجمهای سالین از حجم «بسیار پایین» تا «بالا» متفاوت بودند. مطالعات در صورت اعلام از محلول سالین هیپرتونیک یا ایزوتونیک استفاده کرده بودند.
شستشوی بینی با سالین در مقابل درمان بدون سالین
همه هفت مطالعهای (112 بزرگسال؛ 332 کودک) که این مقایسه را ارزیابی کرده بودند، از سیستمهای نمرهدهی متفاوت برای شدت بیماری گزارششده توسط بیمار استفاده کرده بودند؛ بنابراین ما دادهها را با استفاده از میانگین تفاوت استاندارد (SMD) ادغام کردیم. شستشو با سالین ممکن است شدت بیماری گزارششده را توسط بیمار در مقایسه با بدون سالین تا چهار هفته (SMD: -1.32؛ 95% فاصله اطمینان (CI): -1.84 تا -0.81؛ 407 شرکتکننده؛ 6 مطالعه؛ کیفیت پایین) و بین چهار هفته و سه ماه (SMD: -1.44؛ 95% فاصله اطمینان (CI): -2.39 تا -0.48؛ 167 شرکتکننده؛ 5 مطالعه؛ کیفیت پایین) بهبود دهد. اگرچه کیفیت شواهد پایین بود، مقادیر SMD در هر دو نقطه زمانی دارای اندازه اثر بزرگ در نظر گرفته شده بود. تجزیهوتحلیل زیرگروه نشاندهنده پیشرفت در بزرگسالان و کودکان بود. تجزیهوتحلیل زیرگروه برای حجم و تونیسیته به دلیل ناهمگونی، بینتیجه بود.
دو مطالعه، شیوههای ثبت عوارض جانبی را گزارش کرده و پنج مطالعه آنها را نام برده بودند. دو مطالعه (240 کودک)، عارضه جانبی (خونریزی بینی یا ناراحتی موضعی) را در هیچکدام از گروهها گزارش نکرده و سه مورد فقط عدم عوارض جانبی را در گروه سالین گزارش کرده بودند.
یک مطالعه (48 مطالعه)، HRQL مختص بیماری را با استفاده از یک مقیاس RCQ-36 تعدیلشده گزارش کرده بود. مشخص نیست که تفاوتی میان این گروهها در هریک از نقاط زمانی تعیینشده وجود داشت یا خیر (شواهد با کیفیت بسیار پایین). هیچ پیامد ثانویه دیگری گزارش نشده بود.
شستشوی بینی با سالین در مقابل بدون سالین با استفاده کمکی از استروئیدهای اینترانازال یا آنتیهیستامینهای خوراکی
سه مطالعه (40 بزرگسال؛ 79 کودک)، سالین را با استروئیدهای اینترانازال در برابر استروئیدهای اینترانازال بهتنهایی مقایسه کرده بودند؛ یک مطالعه (14 بزرگسال)، سالین را با آنتیهیستامینهای خوراکی در برابر آنتیهیستامینهای خوراکی بهتنهایی مقایسه کرده بودند. مشخص نیست که آیا اختلافی در شدت بیماری گزارششده توسط بیمار تا چهار هفته (SMD: -0.60؛ 95% فاصله اطمینان (CI): -1.34 تا 0.15؛ 32 شرکتکننده؛ 2 مطالعه؛ کیفیت بسیار پایین) یا از چهار هفته تا سه ماه (SMD: -0.32؛ 95% CI: -0.85 تا -0.21؛ 58 شرکتکننده؛ 2 مطالعه؛ کیفیت بسیار پایین) وجود دارد یا خیر. گرچه هیچیک از مطالعات روشهای ثبت عوارض جانبی را گزارش نکرده بودند، سه مورد آنها را نام برده بودند: یک مطالعه (40 بزرگسال؛ استروئیدهای اینترانازال کمکی)، هیچ عارضه جانبی (خونریزی بینی یا ناراحتی موضعی) را در گروهها گزارش نکرده بود؛ دو مورد دیگر عدم عوارض جانبی را در گروه سالین گزارش کرده بودند.
مشخص نیست که آیا شستشو با سالین به همراه درمان دارویی، HRQL مختص بیماری در چهار هفته تا سه ماه را در قیاس با درمان دارویی بهتنهایی بهبود میبخشد یا خیر (SMD: -1.26؛ 95% فاصله اطمینان (CI): -2.47 تا -0.05؛ 54 شرکتکننده؛ 2 مطالعه؛ کیفیت بسیار پایین). پیامد ثانویه دیگری گزارش نشده بود.
شستشوی بینی با سالین در مقابل استروئیدهای اینترانازال
مشخص نیست که آیا تفاوتی در شدت بیماری گزارششده توسط بیمار بین شستشوی بینی با سالین در مقابل استروئیدهای اینترانازال تا چهار هفته (MD: 1.06؛ 95% فاصله اطمینان (CI): -1.65 تا 3.77؛ 14 شرکتکننده؛ 1 مطالعه) یا بین چهار هفته و سه ماه (SMD: 1.26؛ 95% فاصله اطمینان (CI): -0.92 تا 3.43؛ 97 شرکتکننده؛ 3 مطالعه) یا در HRQL مختص بیماری بین چهار هفته و سه ماه (SMD: 0.01؛95% فاصله اطمینان (CI): -0.73 تا 0.75؛ 83 شرکتکننده؛ 2 مطالعه) وجود دارد یا خیر. فقط یک مطالعه روشهای ثبت عوارض جانبی را گزارش کرده بود؛ گرچه سه مورد آنها را نام برده بودند. یک مطالعه (21 شرکتکننده)، دو مورد ترک تحقیقات را به خاطر عوارض جانبی گزارش کرده بود؛ اما این موضوع را تشریح نکرده یا مشخص نکرده بود مربوط به کدام گروه است. سه مطالعه، هیچ عارضه جانبی (خونریزی بینی یا ناراحتی موضعی) را با سالین گزارش نکرده بود؛ با این وجود یک مطالعه گزارش داده بود که 27% از شرکتکنندگان دچار ناراحتی موضعی با مصرف استروئید شده بودند. هیچ پیامد ثانویه دیگری گزارش نشده بود.
نتیجهگیریهای نویسندگان
شستشو با سالین میتواند شدت بیماری گزارششده را به وسیله بیمار در مقایسه با عدم شستشو با سالین تا سه ماه در بزرگسالان و کودکان مبتلا به رینیت آلرژیک را بدون عوارض جانبی گزارششده کاهش دهد. هیچ دادهای برای پیامدهای فراتر از سه ماه موجود نبود. کیفیت کلی شواهد، پایین یا بسیار پایین بود. مطالعات انتخابی به طور کلی کوچک بوده و از طیفی از سنجههای پیامدی مختلف برای گزارش نمرات شدت بیماری با اعتبار نامعلوم استفاده کرده بودند. این مرور، مقایسههای مستقیم انواع سالین را گردآوری نکرده بود (مانند حجم و تونیسیته متفاوت).
از آنجایی که شستشو با سالین میتواند جایگزینی ارزان، ایمن و قابل پذیرش برای استروئیدهای اینترانازال و آنتیهیستامینها باشد، نیاز به تحقیقات بیشتر در این زمینه با کیفیت بالا و قدرت کافی وجود دارد.
خلاصه به زبان ساده
شستشوی بینی با سالین برای رینیت آلرژیک
پیشینه
رینیت آلرژیک، التهاب (تورم و/یا تحریکپذیری) درون بینی ناشی از آلرژیها است. این عارضه هم در کودکان و هم در بزرگسالان شایع است. رینیت آلرژیک میتواند موقتی (کمتر از چهار روز در هفته یا چهار هفته در سال) یا دائمی (بیش از چهار روز در هفته یا چهار هفته در سال) باشد. این آلرژی میتواند از طریق موارد متفاوت زیادی ایجاد شود؛ اما آلرژنهای رایج (چیزهایی که باعث آلرژی میشوند) این موارد هستند: گرده چمن یا درخت، کپک، مایتهای غبار (dust mites) یا شوره (پوستههای کوچک پوست) حیوانات. افراد مبتلا به رینیت آلرژیک دچار علائم (گرفتگی بینی، آبریزش بینی، خارش بینی و عطسه) میشوند که ممکن است بر کیفیت زندگی آنها تأثیر بگذارد.
شستشوی بینی با سالین، روشی است که طی آن حفره بینی با محلولهای سالین (آب نمک) شسته میشود. نحوه عملکرد سالین به طور کامل درک نشده؛ اما احتمالا به وسیله رقیق کردن موکوس (آب بینی)، تخلیه آن و همچنین تخلیه بخشی از آلرژنها را از بینی که سبب تحریک میشوند تسهیل میکند. شستشوی بینی با سالین میتواند با اسپریها، پمپها یا بطریهای فشاری انجام شود. محلولهای سالین میتوانند ایزوتونیک (غلظت مشابه نمکی که در بدن یافت میشود – 0.9% NaCl) یا هیپرتونیک (نمکیتر از آنچه در بدن یافت میشود – بیش از 0.9% NaCl) باشند. گرچه تصور میشود شستشو با سالین ایمن باشد، گزارشهایی از اپیستاکسی (خونریزی بینی) و تحریکپذیری یا ناراحتی در بینی و گوشها وجود داشته است. این درمان بدون نسخه در دسترس است و میتواند بهتنهایی یا به عنوان مکمل سایر درمانهای دارویی برای رینیت آلرژیک مانند استروئیدهای اینترانازال (اینترانازال) و آنتیهیستامینهای خوراکی استفاده شود.
تاریخ جستوجو
شواهد تا نوامبر 2017 بهروز هستند.
ویژگیهای مطالعه
ما 14 مطالعه را با مجموعا 747 شرکتکننده (260 بزرگسال؛ 487 کودک) یافتیم. حجم سالین مورد استفاده در این مطالعات متفاوت بود: پنج مطالعه از حجمهای «بسیار کم» (اسپریهای بینی که کمتر از mL 5 سالین به ازای هر سوراخ بینی در هر بار مصرف فراهم میکنند)، دو مطالعه از حجم کم (بین mL 5 و 59 mL سالین در هر سوراخ بینی در هر بار مصرف با یک سرنگ) و چهار مطالعه از محلولهای با حجم بالا (بیش از mL 60 در هر سوراخ بینی به ازای هر بار مصرف) استفاده کرده بودند. هشت مطالعه از سالین هیپرتونیک استفاده کرده، پنج مورد از سالین ایزوتونیک بهره برده و سه مطالعه این اطلاعات را ارائه نکرده بودند. دو مطالعه از دو نوع محلول سالین مختلف استفاده کرده بودند.
منابع تأمین مالی مطالعه
هفت مطالعه نحوه تأمین مالی خود را اعلام نکرده بودند. بودجه هفت مورد دیگر به وسیله بخش محققان یا گرنتهای تحقیقاتی از دولت منطقهای یا ملی تأمین شده بود. بودجه هیچ مطالعهای را شرکتهای داروسازی پرداخت نکرده بودند.
نتایج اصلی
شستشوی بینی با سالین در مقایسه با عدم شستشو با سالین
ممکن است شستشوی بینی با سالین، دارای مزایایی هم در بزرگسالان و هم در کودکان در بهبود علائم رینیت آلرژیک در قیاس با عدم شستشو با سالین داشته باشد و به نظر نمیرسد مرتبط با عوارض جانبی باشد. امکان ندارد که از طریق این مطالعه مروری بگوییم تفاوتی بین حجمها و غلظتهای مختلف محلول سالین وجود دارد یا خیر.
افزودن شستشوی بینی با سالین به درمان «دارویی» رینیت آلرژیک
مشخص نیست که آیا افزودن شستشوی بینی با سالین به درمان دارویی (استروئیدهای اینترانازال یا آنتیهیستامینهای خوراکی)، به بهبود علائم رینیت آلرژیک در مقایسه با استفاده از درمان دارویی بهتنهایی کمک میکند یا خیر. به نظر نمیرسد استفاده از شستشوی بینی با سالین، ارتباطی با عوارض جانبی داشته باشد.
شستشوی بینی با سالین در مقایسه با درمان «دارویی» رینیت آلرژیک
شواهد کافی برای دانستن اینکه آیا شستشوی بینی با سالین، بهتر، بدتر یا برابر با استفاده از استروئیدهای اینترانازال است یا خیر، وجود ندارد. هیچ مطالعهای پیامدهای مورد علاقه ما را در قیاس با شستشوی بینی با سالین با آنتیهیستامینهای خوراکی گزارش نکرده است.
کیفیت شواهد
کیفیت کلی شواهد شستشوی بینی با سالین در مقایسه با عدم شستشو با سالین، پایین (اطمینان ما به این برآورد اثر محدود بود: اثر حقیقی ممکن است به طور قابلتوجهی متفاوت از این برآورد اثر باشد) یا بسیار پایین (ما اطمینان بسیار کمی به این اندازه اثر داریم: اثر حقیقی ممکن است به طور قابلتوجهی متفاوت از این برآورد اثر باشد) بود. این امر به این دلیل است که اکثر مطالعات بسیار کوچک بوده و از روشهای متفاوت برای سنجش پیامد مشابه استفاده کرده بودند. از آنجایی که شستشو با سالین میتواند جایگزینی ارزان، ایمن و قابل پذیرش برای استروئیدهای اینترانازال و آنتیهیستامینها باشد، نیاز به مطالعات بیشتری با کیفیت بالا وجود دارد.