پیشینه
اگر چه منافع غربالگری بینایی، واضح به نظر میرسد، ارزش چنین برنامههایی در مدارس راهنمایی و دبیرستان مورد سوال قرار گرفته است. علاوهبراین، سن مطلوب برای غربالگری و تعداد دفعات انجام غربالگری مشخص نیست.
اهداف
ارزیابی اثربخشی برنامههای غربالگری بینایی انجام شده در مدارس برای کاهش شیوع اختلالات حدت بینایی قابل اصلاح به علت عیوب انکساری در کودکان سنین مدرسه.
روش های جستجو
ما پایگاه ثبت مرکزی کارآزماییهای کنترل شده کاکرین (CENTRAL ؛Cochrane Central Register of Controlled Trials) (شامل ثبت کارآزماییهای گروه چشم و بینایی در کاکرین (Cochrane Eyes and Vision Group)) (شماره 4، 2017)؛ Ovid MEDLINE؛ Ovid Embase؛ the ISRCTN registry؛ ClinicalTrials.gov و ICTRP را جستوجو کردیم. تاریخ جستوجو 3 می 2017 بود.
معیارهای انتخاب
ما کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده (RCTs ؛randomised controlled trails)، را از جمله کارآزماییهای تصادفی خوشهای که به مقایسه غربالگری بینایی با عدم غربالگری بینایی پرداختند، یا به مقایسه مداخلات برای بهبود استفاده از عینک یا اثربخشی غربالگری بینایی پرداختند انتخاب کردیم.
گردآوری و تحلیل دادهها
2 نویسنده مرور بهطور مستقل از هم نتایج جستوجو را غربالگری و دادهها را استخراج کردند. پیامد اولیه از پیش تعیین شده ما، اختلال حدت بینایی اصلاح نشده، یا اصلاح شده به صورت جزئی (ساباپتیمال) به علت عیوب انکساری شش ماه پس از غربالگری بود. پیامد ثانویه از پیش تعیین شده شامل اختلال حدت بینایی به علت عیوب انکساری بیش از شش ماه پس از غربالگری، اختلال حدت بینایی به علل دیگری غیراز عیوب انکساری، عینک زدن، کیفیت زندگی، هزینهها، و اثرات جانبی بود. ما قطعیت شواهد را با استفاده از سیستم GRADE (نظام درجهبندی کیفیت شواهد و قدرت توصیهها) درجهبندی کردیم.
نتایج اصلی
ما 7 مطالعه مرتبط را شناسایی کردیم. 5 مطالعه از این مطالعات در چین و 1 مطالعه در هند و 1 مطالعه در تانزانیا انجام شد. در مجموع 9858 کودک بین 10 تا 18 سال در این مطالعات تصادفیسازی شدند، 8240 کودک (84%) بین 1 تا 8 ماه پس از غربالگری پیگیری شدند. بهطور کلی، ما مطالعات را در معرض خطر پایین سوگیری (bias) قضاوت کردیم. هیچکدام از این مطالعات، غربالگری بینایی را برای اختلالات حدت بینایی قابل اصلاح با عدم غربالگری مقایسه نکردند.
2 مطالعه، غربالگری بینایی را به همراه ارائه عینکهای رایگان در برابر غربالگری بینایی بدون عینکهای رایگان (فقط نسخه) مقایسه کردند. این مطالعات شواهدی با قطعیت بالا ارائه کردند که نشان میدهد غربالگری بینایی به همراه ارائه عینکهای رایگان نسبت به زمانی که غربالگری بینایی فقط با ارائه یک نسخه همراه است، منجر به درصد بالاتری از کودکان دارای عینک میشود (خطر نسبی (RR): 1.60؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.34 تا 1.90؛ 1092 شرکتکننده).
مطالعات نشان میدهد که اگر تقریبا 250 کودک در هر 1000 کودک در معرض غربالگری بینایی به همراه تجویز عینک که فقط در پیگیری (3 تا 6 ماه) عینک میزنند باشند، پس 400 کودک در هر 1000 کودک (335 تا 475) پس از غربالگری بینایی و ارائه عینک رایگان، از عینک استفاده خواهند کرد. شواهد با قطعیت پایین دستیابی را به آموزش عالی در کودکان در گروه عینکهای رایگان نشان داد (تفاوت یکسان: 0.11 در نمره ریاضی استاندارد شده؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.01 تا 0.21؛ 1 مطالعه؛ 2289 شرکتکننده).
هزینههای یک مطالعه در تانزانیا در سال 2008 گزارش شد و هزینه نسبتا کمی را برای ارائه غربالگری و عینک نشان داد (شواهد با قطعیت پایین). شواهدی در مورد وجود تاثیر مهم ارائه عینکهای رایگان برای حدت بینایی اصلاح نشده بین گروهها در پیگیری وجود نداشت (میانگین تفاوت (MD): logMAR -0.02؛ 95% فاصله اطمینان (CI) تعدیل شده برای خوشهبندی: 0.04 - تا 0.01) (شواهد با قطعیت متوسط). پیامدهای از تعیین شده این مرور گزارش نشدند.
2 مطالعه به بررسی تأثیر مداخله آموزشی به همراه غربالگری بینایی بر عینک زدن پرداختند. شواهدی با قطعیت متوسط وجود داشت که اثر ظاهری کمی را در مورد مداخلات آموزشی که در این مطالعات علاوه بر غربالگری بینایی مورد بررسی قرار گرفت، در مقایسه با غربالگری بینایی به تنهایی برای عینک زدن یا پیامد مربوط به خرید عینک نشان داد (نسبت شانس (OR): 0.84؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.55 تا 1.31؛ 1 مطالعه؛ 4448 شرکتکننده). سایر پیامدهای از پیش تعیین شده این مرور گزارش نشد.
3 مطالعه، غربالگری بینایی را به همراه عینکهای آماده در مقابل غربالگری بینایی به همراه عینکهای سفارشی مقایسه کردند. این مطالعات شواهدی با قطعیت متوسط ارائه کردند که هیچ تفاوت معنیداری را بین دو نوع عینک نشان ندادند. در یک مطالعه، میانگین logMAR حدت در چشم بهتر و بدتر بین گروهها مشابه بود: (میانگین تفاوت (MD) چشم بهتر: 0.03 logMAR؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.01 تا 0.05؛ 414 شرکتکننده؛ MD چشم بدتر: 0.06 logMAR؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.04 تا 0.08؛ 414 شرکتکننده). شواهد با قطعیت بالا در مورد عدم وجود اختلاف مهم در زدن عینک بین دو گروه (RR: 0.98؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.91 تا 1.05؛ 1203 شرکتکننده) و شواهد با قطعیت متوسط در مورد عدم وجود تفاوت مهم از نظر کیفیت زندگی بین دو گروه (میانگین نمره کیفیت زندگی اندازهگیری شده با استفاده از مقیاس کیفیت زندگی مرتبط با عیوب انکساری موسسه ملی چشم: 42، که 1.42 (1.04 بدتر تا 3.90 بهتر) بهتر از کودکان دارای عینکهای آماده بود (1 مطالعه با 188 شرکتکننده)).
اگرچه هیچ یک از مطالعات هزینههای مستقیم را گزارش نکردند، عینکهای آماده ارزانتر هستند و ممکن است صرفهجویی در هزینههای صرف شده برای برنامههای غربالگری بینایی در جوامع با درآمد پایین قابل توجه باشد. شواهدی با قطعیت پایین در مورد عدم وجود تفاوت مهم در اثرات جانبی بین دو گروه وجود داشت. عوارض جانبی در یک مطالعه گزارش و بین گروهها مشابه بود. این عوارض عبارت بودند از تاری دید، دید مغشوش، سردرد، اختلال در تمرکز، سرگیجه، خستگی چشم و حالت تهوع.
نتیجهگیریهای نویسندگان
غربالگری بینایی همراه با ارائه عینک رایگان در مقایسه غربالگری با تجویز عینک به تنهایی، باعث افزایش تعداد کودکانی میشود که عینک میزنند یا از آن استفاده میکنند. این امر ممکن است منجر به پیامدهای آموزشی بهتری شود. مداخلات آموزش بهداشتی، همانطور که در حال حاضر طراحی و تست شده، به نظر نمیرسد که استفاده از عینک را در کودکان بهبود ببخشد. در شرایط با درآمد پایین، عینکهای آماده ممکن است یک جایگزین مناسب برای عینکهای گرانقیمت سفارشی باشد.
خلاصه به زبان ساده
غربالگری کودکان و نوجوانان سن مدرسه برای بینایی کاهش یافته ناشی از نیاز به عینک
هدف این مطالعه مروری چیست؟
هدف این مرور کاکرین این بود که بدانیم آیا غربالگری کودکان و نوجوانان سن مدرسه تعداد کودکانی را که نیاز به عینک دارند اما عینک ندارند یا از نسخه اشتباه استفاده میکنند، کاهش میدهد.
پیامهای کلیدی
غربالگری بینایی و ارائه عینکهای رایگان باعث بهبود تعداد کودکانی میشود که عینک دارند و از عینک مورد نیاز استفاده میکنند. در شرایط با درآمد پایین، عینک آماده ممکن است جایگزین مناسبی برای عینکهای گرانقیمت سفارشی باشد.
در این مطالعه مروری، چه موضوعی مورد بررسی قرار گرفت؟
در سراسر جهان، نیاز مبرم به عینکهای اصلاح کننده عامل اصلی کاهش دید در کودکان است. نزدیکبینی (از دور قادر به دیدن اشیاء با وضوح بالا نیست) به شایعترین وضعیت چشم تبدیل شده است. کاهش بینایی میتواند عملکرد تحصیلی و در نتیجه انتخاب شغل و وضعیت اجتماعی – اقتصادی را در زندگی بزرگسالان تحت تاثیر قرار دهد. همچنین میتواند با علائم دیگر مانند سردرد مرتبط باشد. برنامههای غربالگری بینایی برای شناسایی کودکانی طراحی شدند که نیاز به عینک دارند و در نتیجه به مدارس معرفی شدند. چنین برنامههایی دسترسی به مراقبتهای بهداشتی را برای برخی از کودکانی که در غیراینصورت به این مراقبتها دسترسی ندارند، بهبود میبخشد، اما ارزش این برنامههای غربالگری قابل بحث است. بنابراین این مرور به منظور گردآوری و ارزیابی هر گونه مدرک در رابطه با چگونگی عملکرد چنین برنامههایی طراحی شدند.
نتایج اصلی این مطالعه مروری چه هستند؟
نویسندگان مرور کاکرین 7 مطالعه مرتبط را یافتند. این مطالعات راههای بهبود استفاده از تجویز عینک را به عنوان بخشی از برنامه غربالگری مورد بررسی قرار دادند. 5 مطالعه از چین، 1 مطالعه از هند و 1 مطالعه از تانزانیا بود. این مطالعات موارد زیر را مقایسه کردند: غربالگری بینایی به همراه عینکهای رایگان با غربالگری بینایی به تنهایی؛ غربالگری بینایی به همراه آموزش با غربالگری به تنهایی؛ و غربالگری بینایی و عینک آماده با غربالگری بینایی و عینکهای سفارشی.
این مرور نشان میدهد که:
- هیچ مطالعهای وجود ندارد که به مقایسه غربالگری بینایی با عدم غربالگری بینایی بپردازد (شکاف شواهد).
- غربالگری بینایی به همراه ارائه عینکهای رایگان در مقایسه با تجویز عینک به تنهایی، موجب میشود که کودکان بیشتری پس از غربالگری عینک بزنند (شواهد با قطعیت بالا). کودکان در گروه عینک رایگان پیشرفت تحصیلی بهتری داشتند (شواهد با قطعیت پایین).
- غربالگری بینایی به همراه آموزش بهداشت که برای افزایش استفاده از عینک طراحی شدند، در مقایسه با عدم آموزش به نظر نمیرسد تعداد کودکانی را که پس از غربالگری عینک میزنند، بهبود ببخشد (شواهد با قطعیت متوسط).
- به نظر میرسد عینکهای آماده و سفارشی نتایج بینایی و عینک زدن مشابهی را ارائه میکنند (شواهد با قطعیت متوسط و بالا).
این مطالعه مروری تا چه تاریخی بهروز شده است؟
نویسندگان مرور کاکرین به دنبال مطالعاتی بودند که تا 3 می 2017 منتشر شدند.